1 G ia-cốp được nghe lời các con La-ban nói rằng: Gia-cốp đã lấy hết gia tài cha ta, và vì nhờ của cha ta, nên mới được giàu có dường ấy.

Jacob heard Laban’s sons complaining, Jacob has taken away all that was our father’s; he has acquired all this wealth and honor from what belonged to our father.

2 G ia-cốp cũng để ý coi nét mặt cậu, nhận biết rằng người chẳng đối ở với mình như trước nữa.

And Jacob noticed that Laban looked at him less favorably than before.

3 Đ ức Giê-hô-va phán cùng Gia-cốp rằng: Hãy trở về xứ của tổ phụ ngươi, chốn bà con ngươi, ta sẽ phù hộ ngươi.

Then the Lord said to Jacob, Return to the land of your fathers and to your people, and I will be with you.

4 G ia-cốp bèn sai người gọi Ra-chên và Lê -a đến nơi cầm bầy súc vật của mình ngoài đồng,

So Jacob sent and called Rachel and Leah to the field to his flock,

5 v à nói cùng họ rằng: Ta thấy sắc mặt cha hai ngươi đối cùng ta chẳng còn như trước nữa, nhưng nhờ Đức Chúa Trời của cha ta phù hộ ta.

And he said to them, I see how your father looks at me, that he is not toward me as before; but the God of my father has been with me.

6 C hánh hai ngươi cũng biết rằng ta đã giúp cha hai ngươi hết sức,

You know that I have served your father with all my might and power.

7 c òn cha hai ngươi lại khinh bạc và mười lần thay đổi công giá ta; nhưng Đức Chúa Trời không cho phép người làm hại ta chút nào.

But your father has deceived me and changed my wages ten times, but God did not allow him to hurt me.

8 K hi người dạy rằng: Các con chiên có đốm dùng làm công giá ngươi, quả các con chiên đều sanh con ra có sọc.

If he said, The speckled shall be your wages, then all the flock bore speckled; and if he said, The streaked shall be your hire, then all the flock bore streaked.

9 T hế thì, Đức Chúa Trời đã bắt súc vật của cha hai ngươi cho ta đó!

Thus God has taken away the flocks of your father and given them to me.

10 Đ ương trong lúc chiên giao hiệp nhau, ta nhướng mắt lên, chiêm bao thấy các chiên đực đương giao hiệp cùng chiên cái đều có sọc, có rằn và có đốm.

And I had a dream at the time the flock conceived. I looked up and saw that the rams which mated with the she-goats were streaked, speckled, and spotted.

11 T hiên sứ Đức Chúa Trời phán cùng ta trong mộng rằng: Hỡi Gia-cốp! Ta bèn thưa: Có tôi đây.

And the Angel of God said to me in the dream, Jacob. And I said, Here am I.

12 T hiên sứ rằng: Hỡi nhướng mắt lên mà nhìn: hết thảy chiên đực đương giao hiệp cùng chiên cái đều có sọc, có rằn và có đốm; vì ta đã thấy cách La-ban ăn ở cùng ngươi rồi.

And He said, Look up and see, all the rams which mate with the flock are streaked, speckled, and mottled; for I have seen all that Laban does to you.

13 T a đây là Đức Chúa Trời của Bê-tên, tức nơi ngươi đã thoa dầu đầu cây trụ và đã khấn vái ta. Bây giờ, hãy đứng dậy, ra khỏi xứ bầy và trở về xứ của bà con ngươi.

I am the God of Bethel, where you anointed the pillar and where you vowed a vow to Me. Now arise, get out from this land and return to your native land.

14 R a-chên và Lê -a đáp cùng người mà rằng: Chúng tôi còn một phần chi hay là cơ nghiệp chi nơi nhà cha chúng tôi chăng?

And Rachel and Leah answered him, Is there any portion or inheritance for us in our father’s house?

15 V ì người đã gả bán chúng tôi và ăn xài hết tiền bạc bán nữa, há người chẳng đãi chúng tôi như người dưng ư?

Are we not counted by him as strangers? For he sold us and has also quite devoured our money.

16 C ác tài vật mà Đức Chúa Trời đoạt nơi tay cha chúng tôi tức là của chúng tôi và của con cái chúng tôi. Vậy bây giờ, chàng hãy làm theo mọi lời Đức Chúa Trời đã phải dạy.

For all the riches which God has taken from our father are ours and our children’s. Now then, whatever God has said to you, do it.

17 G ia-cốp bèn đứng dậy, đỡ vợ và con lên lưng lạc đà,

Then Jacob rose up and set his sons and his wives upon the camels;

18 d ẫn hết thảy súc vật và của cải mình, tức súc vật mình đã gây dựng ở Pha-đan -A-ram, đặng trở về cùng Y-sác, cha mình, ở Ca-na-an.

And he drove away all his livestock and all his gain which he had gotten, the livestock he had obtained and accumulated in Padan-aram, to go to Isaac his father in the land of Canaan.

19 T rong lúc La-ban mắc đi hớt lông chiên người, thì Ra-chên ăn cắp các pho tượng thờ trong nhà của cha mình.

Now Laban had gone to shear his sheep, and Rachel stole her father’s household gods.

20 G ia-cốp gạt La-ban, vì không nói rằng, mình muốn đi trốn.

And Jacob outwitted Laban the Syrian in that he did not tell him that he to flee and slip away secretly.

21 V ậy, người đứng dậy, đem theo hết thảy tài vật mình, trốn đi ngang qua sông, thẳng tuốt về núi Ga-la-át.

So he fled with all that he had, and arose and crossed the river and set his face toward the hill country of Gilead.

22 Đ ến ngày thứ ba, người ta học lại cùng La-ban rằng Gia-cốp đã trốn đi rồi.

But on the third day Laban was told that Jacob had fled.

23 N gười bèn đem các anh em mình đuổi theo Gia-cốp trong bảy ngày đường, và theo kịp tại núi Ga-la-át.

So he took his kinsmen with him and pursued after for seven days, and they overtook him in the hill country of Gilead.

24 N hưng trong cơn chiêm bao lúc ban đêm, Đức Chúa Trời đến cùng La-ban, người A-ram, mà phán rằng: Dầu lành dầu dữ, thế nào ngươi khá giữ mình đừng nói chi cùng Gia-cốp hết.

But God came to Laban the Syrian in a dream by night and said to him, Be careful that you do not speak from good to bad to Jacob.

25 V ậy, La-ban theo kịp Gia-cốp. Vả, Gia-cốp đương đóng trại trên núi; La-ban và các anh em người cũng đóng trại trên núi Ga-la-át.

Then Laban overtook Jacob. Now Jacob had pitched his tent on the hill, and Laban coming with his kinsmen pitched on the same hill of Gilead.

26 L a-ban nói cùng Gia-cốp rằng: Cháu đã làm chi vậy? Cháu đã gạt cậu và dẫn mấy đứa gái cậu như phu tù giặc.

And Laban said to Jacob, What do you mean stealing away and leaving like this without my knowing it, and carrying off my daughters as if captives of the sword?

27 S ao trốn nhẹm, gạt và không cho cậu hay trước? Có lẽ cậu đưa đi rất vui vẻ, tiếng hát, tiếng đờn và tiếng trống phụ đưa.

Why did you flee secretly and cheat me and did not tell me, so that I might have sent you away with joy and gladness and with singing, with tambourine and lyre?

28 C háu làm cách dại dột vậy, không để cho cậu hôn con trai và con gái cậu.

And why did you not permit me to kiss my sons and my daughters good-bye? Now you have done foolishly.

29 T ay cậu có đủ quyền làm hại cháu; nhưng Đức Chúa Trời của cha cháu đã mách bảo cùng cậu tối hôm qua rằng: Dầu lành dầu dữ, ngươi khá giữ mình đừng nói chi cùng Gia-cốp hết.

It is in my power to do you harm; but the God of your father spoke to me last night, saying, Be careful that you do not speak from good to bad to Jacob.

30 B ây giờ, vì lòng cháu mong mỏi về nhà cha cháu, nên đã ra đi; nhưng cớ sao cháu lại ăn cắp các pho tượng cậu?

And now you felt you must go because you were homesick for your father’s house, but why did you steal my gods?

31 G ia-cốp đáp rằng: Vì cớ tôi e cậu bắt hai người con gái lại chăng.

Jacob answered Laban, Because I was afraid; for I thought, Suppose you would take your daughters from me by force.

32 N hưng tìm nơi ai được các pho tượng của cậu, thì ai đó sẽ bị chết đi! Tại trước mặt các anh em chúng ta, cậu hãy kiểm soát các món nơi tôi đi, và hãy lấy vật chi thuộc về cậu. Vả, Gia-cốp vốn không hay rằng Ra-chên đã trộm mấy pho tượng đó.

The one with whom you find those gods of yours, let him not live. Here before our kinsmen take whatever you find that belongs to you. For Jacob did not know that Rachel had stolen.

33 V ậy, La-ban vào trại Gia-cốp, trại Lê -a, trại hai người đòi, chẳng tìm được chi cả. Đoạn, ở trại Lê -a bước ra đi vào trại Ra-chên.

So Laban went into Jacob’s tent and into Leah’s tent and the tent of the two maids, but he did not find them. Then he went from Leah’s tent into Rachel’s tent.

34 V ả, Ra-chên có lấy mấy pho tượng đó, giấu dưới bành lạc đà, rồi ngồi lên trên. La-ban soát lục khắp trại chẳng gặp pho tượng.

Now Rachel had taken the images (gods) and put them in the camel’s saddle and sat on them. Laban searched and felt through all the tent, but did not find them.

35 N àng bèn thưa cùng cha rằng: Vì trong mình con có việc riêng của đờn bà, nên đứng dậy rước chẳng được; xin chúa chớ giận con chi hết. Người kiếm, nhưng chẳng thấy pho tượng đâu hết.

And said to her father, Do not be displeased, my lord, that I cannot rise up before you, for the period of women is upon me and I am unwell. And he searched, but did not find the gods.

36 G ia-cốp bèn nổi giận rầy lộn cùng La-ban, mà rằng: Tôi có án gì, tội gì, mà cậu hằm hằm đuổi theo như vậy!

Then Jacob became angry and reproached and argued with Laban. And Jacob said to Laban, What is my fault? What is my sin, that you so hotly pursued me?

37 C ậu đã soát lục các đồ hành lý tôi, có kiếm được món chi thuộc về nhà cậu chăng? Hãy đem món đó ra trước mặt anh em tôi cùng anh em cậu, đặng họ xét đoán đôi ta.

Although you have searched and felt through all my household possessions, what have you found of all your household goods? Put it here before my brethren and yours, that they may judge and decide between us.

38 K ìa, đã hai mươi năm tôi ăn ở nơi nhà cậu, chiên cùng dê cậu nào có sảo thai, và tôi chẳng hề ăn thịt chiên đực của bầy cậu bao giờ;

These twenty years I have been with you; your ewes and your she-goats have not lost their young, and the rams of your flock have not been eaten by me.

39 c ũng chẳng hề đem về cho cậu một con nào bị xé; bằng có, chính tôi chịu đền đó thôi. Cậu cớ đòi luôn những con bị ăn cắp ban ngày và ăn trộm ban đêm.

I did not bring you torn by wild beasts; I bore the loss of it; you required of me all that was stolen, whether it occurred by day or by night.

40 B an ngày tôi chịu nắng nồng, ban đêm chịu lạnh lùng, ngủ nào có an giấc được đâu.

This was; by day the heat consumed me and by night the cold, and I could not sleep.

41 Đ ó trong hai mươi năm tôi ở tại nhà cậu là thế; trong mười bốn năm giúp việc, để được hai con gái cậu, và sáu năm đặng lãnh lấy bầy súc vật của cậu, mà cậu lại còn thay đổi mười lần công giá tôi.

I have been twenty years in your house. I served you fourteen years for your two daughters and six years for your flocks; and you have changed my wages ten times.

42 N ếu Đức Chúa Trời của cha tôi, Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, là Đấng mà Y-sác kính sợ, không phù hộ tôi, chắc bây giờ cậu đuổi tôi ra tay không, Đức Chúa Trời đã xem thấy nỗi đau-khổ tôi cùng công việc hai tay tôi làm, nên đêm qua Ngài đã xét công bình rồi đó.

And if the God of my father, the God of Abraham and the Dread and Fear of Isaac, had not been with me, surely you would have sent me away now empty-handed. God has seen my affliction and humiliation and the labor of my hands and rebuked you last night.

43 L a-ban đáp cùng Gia-cốp mà rằng: Các đứa gái nầy là con của cậu; các đứa trẻ nầy là trẻ của cậu; các bầy súc vật tức là bầy súc vật của cậu, và các vật chi cháu thấy được tức là của cậu hết; ngày nay cậu sẽ làm chi được cùng các con gái hai là các cháu cậu đó?

Laban answered Jacob, These daughters are my daughters, these children are my children, these flocks are my flocks, and all that you see is mine. But what can I do today to these my daughters or to their children whom they have borne?

44 V ậy bây giờ, hè! chúng ta kết-ước cùng nhau, để dùng làm chứng cho cậu và cháu.

So come now, let us make a covenant or league, you and I, and let it be for a witness between you and me.

45 G ia-cốp lấy một hòn đá, dựng đứng lên làm trụ;

So Jacob set up a stone for a pillar or monument.

46 v à nói cùng các anh em mình rằng: Hãy lượm góp đá lại. Chúng bèn góp đá lại, chất thành một đống, rồi ngồi lên trên ăn bữa.

And Jacob said to his brethren, Gather stones; and they took stones and made a heap, and they ate there upon the heap.

47 L a-ban đặt trên đống đá đó là Y-ê-ga Sa-ha-du-ta; còn Gia-cốp kêu là Ga-lét.

Laban called it Jegar-sahadutha, but Jacob called it Galeed '> witness heap, in Hebrew.]

48 L a-ban nói rằng: Đống đá nầy ngày nay làm chứng cho cậu và cháu đó. Cho nên chúng gọi là Ga-lét.

Laban said, This heap is a witness today between you and me. Therefore it was named Galeed.

49 M à cũng gọi là Mích-ba, vì La-ban có nói thêm rằng: Khi chúng ta phân cách nhau, cầu xin Đức Giê-hô-va coi sóc cậu và cháu.

And Mizpah, for he said, May the Lord watch between you and me when we are absent and hidden one from another.

50 N ếu cháu hành hạ các con gái cậu, nếu cưới vợ khác nữa, thì hãy giữ mình! Chẳng phải người thường soi xét ta đâu, bèn là Đức Chúa Trời làm chứng cho chúng ta vậy.

If you should afflict, humiliate, or lower my daughters, or if you should take other wives beside my daughters, although no man is with us, see (remember), God is witness between you and me.

51 L a-ban lại nói cùng Gia-cốp rằng: Nầy đống đá, nầy cây trụ mình cậu đã dựng lên giữa cậu và cháu đây.

And Laban said to Jacob, See this heap and this pillar, which I have set up between you and me.

52 Đ ống đá nầy và cây trụ nầy làm chứng rằng cậu chẳng qua khỏi đây, đi đến nơi cháu, và cháu cũng chẳng vượt khỏi đây, đi đến nơi cậu, trong khi có ý muốn làm hại nhau.

This heap is a witness and this pillar is a witness, that I will not pass by this heap to you, and that you will not pass by this heap and this pillar to me, for harm.

53 C ầu xin Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, Đức Chúa Trời của Na-cô, Đức Chúa Trời của cha các người đó đoán xét cho chúng ta! Gia-cốp chỉ Đấng của Y-sác, cha mình, kính sợ mà thề.

The God of Abraham and the God of Nahor, and the god of their father, judge between us. But Jacob swore by the Dread and Fear of his father Isaac.

54 Đ oạn, người dâng một của lễ tại trên núi, và mời các anh em mình dùng bánh. Vậy, chúng dùng bánh, rồi ở ban đêm trên núi.

Then Jacob offered a sacrifice on the mountain and called his brethren to eat food; and they ate food and lingered all night on the mountain.

55 L a-ban dậy sớm, hôn các con trai và các con gái mình, và chúc phước cho, rồi đi trở về nhà mình.

And early in the morning Laban rose up and kissed his grandchildren and his daughters and pronounced a blessing on them. Then Laban departed and returned to his home.