1 C ũng ngày ấy, Đức Chúa Jêsus ra khỏi nhà, ngồi bên mé biển.

That same day Jesus went out of the house and was sitting beside the sea.

2 Đ oàn dân nhóm họp xung quanh Ngài đông lắm, đến nỗi Ngài phải xuống thuyền mà ngồi, còn cả đoàn dân đứng trên bờ.

But such great crowds gathered about Him that He got into a boat and remained sitting there, while all the throng stood on the shore.

3 N gài dùng thí dụ mà giảng nhiều điều cùng họ. Ngài phán như vầy: Có người gieo giống đi ra đặng gieo.

And He told them many things in parables (stories by way of illustration and comparison), saying, A sower went out to sow.

4 K hi đương gieo, một phần giống rơi dọc đường, chim bay xuống và ăn.

And as he sowed, some seeds fell by the roadside, and the birds came and ate them up.

5 M ột phần khác rơi nhằm chỗ đất đá sỏi, chỉ có ít đất thịt, bị lấp không sâu, liền mọc lên;

Other seeds fell on rocky ground, where they had not much soil; and at once they sprang up, because they had no depth of soil.

6 s ong khi mặt trời mọc lên, thì bị đốt, và vì không có rễ, nên phải héo.

But when the sun rose, they were scorched, and because they had no root, they dried up and withered away.

7 M ột phần khác rơi nhằm bụi gai, gai mọc rậm lên, phải nghẹt ngòi.

Other seeds fell among thorns, and the thorns grew up and choked them out.

8 M ột phần khác nữa rơi nhằm chỗ đất tốt, thì sanh trái; hoặc một hột ra được một trăm, hoặc một hột sáu chục, hoặc một hột ba chục.

Other seeds fell on good soil, and yielded grain—some a hundred times as much as was sown, some sixty times as much, and some thirty.

9 A i có tai, hãy nghe!

He who has ears, let him be listening and let him consider and perceive and comprehend by hearing.

10 M ôn đồ bèn đến gần Ngài mà hỏi rằng: sao thầy dùng thí dụ mà phán cùng chúng vậy?

Then the disciples came to Him and said, Why do You speak to them in parables?

11 N gài đáp rằng: bởi vì đã ban cho các ngươi được biết những điều mầu nhiệm của nước thiên đàng, song về phần họ, thì không ban cho biết.

And He replied to them, To you it has been given to know the secrets and mysteries of the kingdom of heaven, but to them it has not been given.

12 V ì sẽ cho thêm kẻ nào đã có, thì họ sẽ được dư dật; nhưng kẻ nào không có, thì lại cất luôn điều họ đã có nữa.

For whoever has, to him will more be given and he will be furnished richly so that he will have abundance; but from him who has not, even what he has will be taken away.

13 V ậy nên ta phán thí dụ cùng chúng; vì họ xem mà không thấy, lắng tai mà không nghe, và không hiểu chi hết.

This is the reason that I speak to them in parables: because having the power of seeing, they do not see; and having the power of hearing, they do not hear, nor do they grasp and understand.

14 V ậy, về họ, đã được ứng nghiệm lời tiên tri của Ê-sai rằng: Các ngươi sẽ lắng tai nghe, mà chẳng hiểu chi; Lấy mắt xem mà chẳng thấy chi.

In them indeed is the process of fulfillment of the prophecy of Isaiah, which says: You shall indeed hear and hear but never grasp and understand; and you shall indeed look and look but never see and perceive.

15 V ì lòng dân nầy đã cứng cỏi; Đã làm cho nặng tai Và nhắm mắt mình lại, E khi mắt mình thấy được, Tai mình nghe được, Lòng mình hiểu được, Họ tự hối cải lại, Và ta chữa họ được lành chăng.

For this nation’s heart has grown gross (fat and dull), and their ears heavy and difficult of hearing, and their eyes they have tightly closed, lest they see and perceive with their eyes, and hear and comprehend the sense with their ears, and grasp and understand with their heart, and turn and I should heal them.

16 N hưng phước cho mắt các ngươi, vì thấy được; phước cho tai các ngươi, vì nghe được!

But blessed (happy, fortunate, and to be envied) are your eyes because they do see, and your ears because they do hear.

17 Q uả thật, ta nói cùng các ngươi, có nhiều đấng tiên tri, nhiều người công chính đã ước ao thấy điều các ngươi thấy, mà chẳng được thấy; ước ao nghe điều các ngươi nghe, mà chẳng được nghe.

Truly I tell you, many prophets and righteous men yearned to see what you see, and did not see it, and to hear what you hear, and did not hear it.

18 A áy vậy, các ngươi hãy nghe nghĩa ví dụ về kẻ gieo giống là gì.

Listen then to the parable of the sower:

19 K hi người nào nghe đạo nước thiên đàng, mà không hiểu, thì quỉ dữ đến cướp điều đã gieo trong lòng mình; ấy là kẻ chịu lấy hột giống rơi ra dọc đàng.

While anyone is hearing the Word of the kingdom and does not grasp and comprehend it, the evil one comes and snatches away what was sown in his heart. This is what was sown along the roadside.

20 N gười nào chịu lấy hột giống nơi đất đá sỏi, tức là kẻ nghe đạo, liền vui mừng chịu lấy;

As for what was sown on thin (rocky) soil, this is he who hears the Word and at once welcomes and accepts it with joy;

21 s ong trong lòng không có rễ, chỉ tạm thời mà thôi, đến khi vì đạo mà gặp sự cực khổ, sự bắt bớ, thì liền vấp phạm.

Yet it has no real root in him, but is temporary (inconstant, lasts but a little while); and when affliction or trouble or persecution comes on account of the Word, at once he is caused to stumble '> begins to distrust and desert Him Whom he ought to trust and obey] and he falls away.

22 K ẻ nào chịu lấy hột giống nơi bụi gai, tức là kẻ nghe đạo; mà sự lo lắng về đời nầy, và sự mê đắm và của cải, làm cho nghẹt ngòi đạo và thành ra không kết quả.

As for what was sown among thorns, this is he who hears the Word, but the cares of the world and the pleasure and delight and glamour and deceitfulness of riches choke and suffocate the Word, and it yields no fruit.

23 S ong, kẻ nào chịu lấy hột giống nơi đất tốt, tức là kẻ nghe đạo và hiểu; người ấy được kết quả đến nỗi một hột ra một trăm, hột khác sáu chục, hột khác ba chục.

As for what was sown on good soil, this is he who hears the Word and grasps and comprehends it; he indeed bears fruit and yields in one case a hundred times as much as was sown, in another sixty times as much, and in another thirty.

24 Đ ức Chúa Jêsus phán ví dụ khác cùng chúng rằng: Nước thiên đàng giống như người kia gieo giống tốt trong ruộng mình.

Another parable He set forth before them, saying, The kingdom of heaven is like a man who sowed good seed in his field.

25 N hưng đương khi người ta ngủ, thì kẻ thù chủ ruộng liền đến, gieo cỏ lùng vào trong lúa mì, rồi đi.

But while he was sleeping, his enemy came and sowed also darnel (weeds resembling wheat) among the wheat, and went on his way.

26 Đ ến khi lúa mì lớn lên, và trổ bông, thì cỏ lùng cũng lòi ra.

So when the plants sprouted and formed grain, the darnel (weeds) appeared also.

27 C ác đầy tớ của chủ nhà bèn đến thưa rằng: Thưa chủ, chủ không gieo giống tốt trong ruộng chủ sao? Vậy thì cỏ lùng bởi đâu mà ra?

And the servants of the owner came to him and said, Sir, did you not sow good seed in your field? Then how does it have darnel shoots in it?

28 C hủ đáp rằng: Aáy là một kẻ thù đã làm điều đó. Các đầy tớ thưa rằng: Vậy chủ có muốn chúng tôi đi nhổ cỏ đó chăng?

He replied to them, An enemy has done this. The servants said to him, Then do you want us to go and weed them out?

29 C hủ rằng: Chẳng nên, e khi nhổ cỏ lùng, hoặc các ngươi nhổ lộn lúa mì đi chăng.

But he said, No, lest in gathering the wild wheat (weeds resembling wheat), you root up the wheat along with it.

30 H ãy để cho cả hai thứ cùng lớn lên cho đến mùa gặt; đến mùa gặt, ta sẽ dặn con gặt rằng: trước hết hãy nhổ cỏ lùng, bó lại từng bó mà đốt đi; song hãy thâu trử lúa mì vào kho ta.

Let them grow together until the harvest; and at harvest time I will say to the reapers, Gather the darnel first and bind it in bundles to be burned, but gather the wheat into my granary.

31 N gài lấy ví dụ khác mà phán rằng: Nước thiên đàng giống như một hột cải mà người kia lấy gieo trong ruộng mình;

Another story by way of comparison He set forth before them, saying, The kingdom of heaven is like a grain of mustard seed, which a man took and sowed in his field.

32 h ột ấy thật nhỏ hơn cả các giống khác, song khi đã mọc lên, thì lớn hơn các thứ rau, và trở nên cây cối, cho đến nỗi chim trời tới làm ổ trên nhành nó được.

Of all the seeds it is the smallest, but when it has grown it is the largest of the garden herbs and becomes a tree, so that the birds of the air come and find shelter in its branches.

33 N gài lấy ví dụ khác nữa mà phán rằng: Nước thiên đàng giống như men mà người đờn bà kia lấy trộn vào trong ba đấu bột, cho đến chừng nào bột dậy cả lên.

He told them another parable: The kingdom of heaven is like leaven ( sour dough) which a woman took and covered over in three measures of meal or flour till all of it was leavened.

34 Đ ức Chúa Jêsus lấy lời ví dụ mà phán những điều đó cùng đoàn dân, Ngài chẳng phán điều gì cùng họ mà không dùng lời ví dụ,

These things all taken together Jesus said to the crowds in parables; indeed, without a parable He said nothing to them.

35 đ ể được ứng nghiệm lời đấng tiên tri rằng: Ta sẽ mở miệng ra mà nói lời ví dụ, Ta sẽ rao bảo những điều kín nhiệm từ khi dựng nên trời đất.

This was in fulfillment of what was spoken by the prophet: I will open My mouth in parables; I will utter things that have been hidden since the foundation of the world.

36 B ấy giờ, Đức Chúa Jêsus cho chúng về, rồi vào nhà; môn đồ đến gần mà hỏi Ngài rằng: Xin thầy giải lời ví dụ về cỏ lùng trong ruộng cho chúng tôi.

Then He left the throngs and went into the house. And His disciples came to Him saying, Explain to us the parable of the darnel in the field.

37 N gài đáp rằng: Kẻ gieo giống tốt, là Con người;

He answered, He Who sows the good seed is the Son of Man.

38 r uộng là thế gian; giống tốt, là con cái nước thiên đàng; cỏ lùng, là con cái quỉ dữ;

The field is the world, and the good seed means the children of the kingdom; the darnel is the children of the evil one,

39 k ẻ nghịch thù gieo cỏ ấy, là ma quỉ; mùa gặt, là ngày tận thế; con gặt, là các thiên sứ.

And the enemy who sowed it is the devil. The harvest is the close and consummation of the age, and the reapers are angels.

40 C òn người ta nhổ cỏ lùng mà đốt trong lửa thể nào, thì ngày tận thế cũng sẽ như vậy;

Just as the darnel (weeds resembling wheat) is gathered and burned with fire, so it will be at the close of the age.

41 C on người sẽ sai các thiên sứ Ngài thâu mọi gương xấu và những kẻ làm ác khỏi nước Ngài,

The Son of Man will send forth His angels, and they will gather out of His kingdom all causes of offense '> persons by whom others are drawn into error or sin] and all who do iniquity and act wickedly,

42 v à quăng những người đó vào lò lửa, là nơi sẽ có khóc lóc và nghiến răng.

And will cast them into the furnace of fire; there will be weeping and wailing and grinding of teeth.

43 K hi ấy, những người công bình sẽ chói rạng như mặt trời trong nước của Cha mình. Ai có tai, hãy nghe!

Then will the righteous (those who are upright and in right standing with God) shine forth like the sun in the kingdom of their Father. Let him who has ears be listening, and let him consider and perceive and understand by hearing.

44 N ước thiên đàng giống như của báu chôn trong một đám ruộng kia. Một người kia tìm được thì giấu đi, vui mừng mà trở về, bán hết gia tài mình, mua đám ruộng đó.

The kingdom of heaven is like something precious buried in a field, which a man found and hid again; then in his joy he goes and sells all he has and buys that field.

45 N ước thiên đàng lại giống như một người lái buôn kiếm ngọc châu tốt,

Again the kingdom of heaven is like a man who is a dealer in search of fine and precious pearls,

46 k hi đã tìm được một hột châu quí giá, thì đi bán hết gia tài mình mà mua hột châu đó.

Who, on finding a single pearl of great price, went and sold all he had and bought it.

47 N ước thiên đàng cũng giống như một tay lưới thả xuống biển, bắt đủ mọi thứ cá.

Again, the kingdom of heaven is like a dragnet which was cast into the sea and gathered in fish of every sort.

48 K hi lưới được đầy rồi, thì người đánh cá kéo lên bờ; đoạn, ngồi mà chọn giống tốt để riêng ra, đem bỏ vào rổ, còn giống xấu thì ném đi.

When it was full, men dragged it up on the beach, and sat down and sorted out the good fish into baskets, but the worthless ones they threw away.

49 Đ ến ngày tận thế cũng như vầy: các thiên sứ sẽ đến và chia kẻ ác với người công bình ra,

So it will be at the close and consummation of the age. The angels will go forth and separate the wicked from the righteous (those who are upright and in right standing with God)

50 n ém những kẻ ác vào lò lửa; ở đó sẽ có khóc lóc và nghiến răng.

And cast them into the furnace of fire; there will be weeping and wailing and grinding of teeth.

51 C ác ngươi có hiểu mọi điều đó chăng! Các môn đồ thưa rằng: Có hiểu.

Have you understood all these things taken together? They said to Him, Yes, Lord.

52 N gài bèn phán rằng: Vì cớ ấy, mọi thầy thông giáo đã học thông đạo về nước thiên đàng, thì giống như một người chủ nhà kia, đem những vật mới và cũ ở trong kho mình ra.

He said to them, Therefore every teacher and interpreter of the Sacred Writings who has been instructed about and trained for the kingdom of heaven and has become a disciple is like a householder who brings forth out of his storehouse treasure that is new and old.

53 Đ ức Chúa Trời phán các lời ví dụ ấy rồi, thì đi khỏi chỗ đó.

When Jesus had finished these parables (these comparisons), He left there.

54 N gài về đến quê hương, rồi dạy dỗ trong nhà hội, đến nỗi ai nghe cũng lấy làm lạ, mà nói rằng: Bởi đâu mà người nầy được khôn ngoan và những phép lạ nầy?

And coming to His own country, He taught in their synagogue so that they were amazed with bewildered wonder, and said, Where did this Man get this wisdom and these miraculous powers?

55 C ó phải là con người thợ mộc chăng? Mẹ người có phải là Ma-ri, và anh em người là Gia-cơ, Giô-sép, Si-môn, Giu-đê chăng?

Is not this the carpenter’s Son? Is not His mother called Mary? And are not His brothers James and Joseph and Simon and Judas?

56 C hị em người đều ở giữa chúng ta chăng? Bởi đâu mà người nầy được mọi điều ấy như vậy?

And do not all His sisters live here among us? Where then did this Man get all this?

57 H ọ bèn vì cớ Ngài mà vấp phạm. Song Đức Chúa Jêsus phán cùng họ rằng: Đấng tiên tri chỉ bị trong xứ mình và người nhà mình khinh dể mà thôi.

And they took offense at Him. But Jesus said to them, A prophet is not without honor except in his own country and in his own house.

58 Ở đó, Ngài không làm nhiều phép lạ, vì chúng không có lòng tin.

And He did not do many works of power there, because of their unbelief (their lack of faith in the divine mission of Jesus).