1 N hằm ngày Sa-bát, Đức Chúa Jêsus đi qua giữa đồng lúa mì, môn đồ bứt bông lúa, lấy tay vò đi và ăn.

One Sabbath while Jesus was passing through the fields of standing grain, it occurred that His disciples picked some of the spikes and ate, rubbing it out in their hands.

2 C ó mấy người Pha-ri-si nói rằng: Sao các ngươi làm điều không nên làm trong ngày Sa-bát?

But some of the Pharisees asked them, Why are you doing what is not permitted to be done on the Sabbath days?

3 Đ ức Chúa Jêsus phán rằng: Vậy các ngươi chưa đọc chuyện vua Đa-vít làm trong khi vua cùng kẻ đi theo bị đói sao?

And Jesus replied to them, saying, Have you never so much as read what David did when he was hungry, he and those who were with him?—

4 T hể nào vua vào đền Đức Chúa Trời, lấy bánh bày ra mà ăn, và cho kẻ đi theo ăn nữa, dầu là bánh chỉ các thầy tế lễ mới được phép ăn thôi?

How he went into the house of God and took and ate the loaves of the showbread, which it is not permitted for any except only the priests to eat, and also gave to those with him?

5 N gài lại phán rằng: Con người cũng là Chúa ngày Sa-bát.

And He said to them, The Son of Man is Lord even of the Sabbath.

6 M ột ngày Sa-bát khác, Đức Chúa Jêsus vào nhà hội dạy dỗ. Tại đó, có một người bàn tay hữu bị teo.

And it occurred on another Sabbath that when He went into the synagogue and taught, a man was present whose right hand was withered.

7 V ả, các thầy thông giáo và người Pha-ri-si chăm chỉ xem Ngài, coi thử Ngài có chữa bịnh trong ngày Sa-bát chăng, để tìm dịp mà cáo Ngài.

And the scribes and the Pharisees kept watching Jesus to see whether He would heal on the Sabbath, in order that they might get accusation against Him.

8 N hưng Ngài biết ý tưởng họ, nên phán cùng người teo tay rằng: Hãy chờ dậy, đứng giữa chúng ta. Người ấy chờ dậy, và đứng lên.

But He was aware all along of their thoughts, and He said to the man with the withered hand, Come and stand here in the midst. And he arose and stood there.

9 Đ ức Chúa Trời liền phán cùng họ rằng: Ta hỏi các ngươi: Trong ngày Sa-bát, nên làm điều lành hay là làm điều dữ, nên cứu người hay là giết người?

Then Jesus said to them, I ask you, is it lawful and right on the Sabbath to do good '> so that someone derives advantage from it] or to do evil, to save a life '> make a soul safe] or to destroy it?

10 Đ oạn, Ngài lấy mắt liếc khắp mọi người xung quanh mình, rồi phán cùng người bịnh rằng: Hãy giơ tay ra. Người giơ ra, thì được lành.

Then He glanced around at them all and said to the man, Stretch out your hand! And he did so, and his hand was fully restored like the other one.

11 N hưng họ giận lắm, bèn bàn cùng nhau về việc mình có thể xử với Đức Chúa Jêsus cách nào.

But they were filled with lack of understanding and senseless rage and discussed (consulted) with one another what they might do to Jesus.

12 T rong lúc đó, Đức Chúa Jêsus đi lên núi để cầu nguyện; và thức thâu đêm cầu nguyện Đức Chúa Trời.

Now in those days it occurred that He went up into a mountain to pray, and spent the whole night in prayer to God.

13 Đ ến sáng ngày, Ngài đòi môn đồ đến, chọn mười hai người, gọi là sứ đồ:

And when it was day, He summoned His disciples and selected from them twelve, whom He named apostles (special messengers):

14 S i-môn, Ngài đặt tên là Phi -e-rơ, Anh-rê em ruột của Phi -e-rơ, Gia-cơ và Giăng, Phi-líp và Ba-thê-lê-my,

They were Simon, whom He named Peter, and his brother Andrew; and James and John; and Philip and Bartholomew;

15 M a-thi -ơ và Thô-ma, Gia-cơ con của A-phê, Si-môn gọi là Xê-lốt,

And Matthew and Thomas; and James son of Alphaeus, and Simon who was called the Zealot,

16 G iu-đê con của Gia-cơ và Giu-đa Ích-ca-ri-ốt là kẻ phản Ngài.

And Judas son of James, and Judas Iscariot, who became a traitor (a treacherous, basely faithless person).

17 K ế đó, Ngài cùng môn đồ xuống, dừng lại nơi đồng bằng. Ở đó, có nhiều môn đồ Ngài cùng đoàn dân rất đông từ khắp xứ Giu-đê, thành Giê-ru-sa-lem, và miền biển Ty-rơ, Si-đôn mà đến, để nghe Ngài dạy và cho được chữa lành bịnh mình.

And Jesus came down with them and took His stand on a level spot, with a great crowd of His disciples and a vast throng of people from all over Judea and Jerusalem and the seacoast of Tyre and Sidon, who came to listen to Him and to be cured of their diseases—

18 N hững kẻ mắc tà ma khuấy hại cũng đều được lành.

Even those who were disturbed and troubled with unclean spirits, and they were being healed.

19 C ả đoàn dân đến kiếm cách rờ Ngài, vì từ Ngài có quyền phép ra, chữa lành hết mọi người.

And all the multitude were seeking to touch Him, for healing power was all the while going forth from Him and curing them all '> saving them from severe illnesses or calamities].

20 Đ ức Chúa Jêsus bèn ngước mắt ngó môn đồ, mà phán rằng: Phước cho các ngươi nghèo khó, vì nước Đức Chúa Trời thuộc về các ngươi!

And solemnly lifting up His eyes on His disciples, He said: Blessed (happy— with life-joy and satisfaction in God’s favor and salvation, apart from your outward condition—and to be envied) are you poor and lowly and afflicted (destitute of wealth, influence, position, and honor), for the kingdom of God is yours!

21 P hước cho các ngươi hiện đương đói, vì sẽ được no đủ! Phước cho các ngươi hiện đương khóc lóc, vì sẽ được vui mừng!

Blessed (happy— with life-joy and satisfaction in God’s favor and salvation, apart from your outward condition—and to be envied) are you who hunger and seek with eager desire now, for you shall be filled and completely satisfied! Blessed (happy— with life-joy and satisfaction in God’s favor and salvation, apart from your outward condition—and to be envied) are you who weep and sob now, for you shall laugh!

22 P hước cho các ngươi khi vì cớ Con người, thiên hạ sẽ ghét, đuổi, mắng nhiếc các ngươi, bỏ tên các ngươi như đồ ô uế!

Blessed (happy— with life-joy and satisfaction in God’s favor and salvation, apart from your outward condition—and to be envied) are you when people despise (hate) you, and when they exclude and excommunicate you and revile and denounce you and defame and cast out and spurn your name as evil (wicked) on account of the Son of Man.

23 N gày đó, hãy vui vẻ, nhảy nhót và mừng rỡ, vì phần thưởng các ngươi trên trời sẽ lớn lắm; bởi tổ phụ họ cũng đối đãi các đấng tiên tri dường ấy.

Rejoice and be glad at such a time and exult and leap for joy, for behold, your reward is rich and great and strong and intense and abundant in heaven; for even so their forefathers treated the prophets.

24 S ong, khốn cho các ngươi và người giàu có, vì đã được sự yên ủi của mình rồi!

But woe to (alas for) you who are rich ( abounding in material resources), for you already are receiving your consolation (the solace and sense of strengthening and cheer that come from prosperity) and have taken and enjoyed your comfort in full.

25 K hốn cho các ngươi là kẻ hiện đương no, vì sẽ đói! Khốn cho các ngươi là kẻ hiện đương cười, vì sẽ để tang và khóc lóc!

Woe to (alas for) you who are full now (completely filled, luxuriously gorged and satiated), for you shall hunger and suffer want! Woe to (alas for) you who laugh now, for you shall mourn and weep and wail!

26 K hốn cho các ngươi, khi mọi người sẽ khen các ngươi, vì tổ phụ họ cũng xử với các tiên tri giả như vậy!

Woe to (alas for) you when everyone speaks fairly and handsomely of you and praises you, for even so their forefathers did to the false prophets.

27 N hưng ta phán cùng các ngươi, là người nghe ta: Hãy yêu kẻ thù mình, làm ơn cho kẻ ghét mình,

But I say to you who are listening now to Me: '> in order to heed, make it a practice to] love your enemies, treat well (do good to, act nobly toward) those who detest you and pursue you with hatred,

28 c húc phước cho kẻ rủa mình, và cầu nguyện cho kẻ sỉ nhục mình.

Invoke blessings upon and pray for the happiness of those who curse you, implore God’s blessing (favor) upon those who abuse you.

29 A i vả ngươi má bên nầy, hãy đưa luôn má bên kia cho họ; còn nếu ai dựt áo ngoài của ngươi, thì cũng đừng ngăn họ lấy luôn áo trong.

To the one who strikes you on the jaw or cheek, offer the other jaw or cheek also; and from him who takes away your outer garment, do not withhold your undergarment as well.

30 H ễ ai xin, hãy cho, và nếu có ai đoạt lấy của các ngươi, thì đừng đòi lại.

Give away to everyone who begs of you '> in want of necessities], and of him who takes away from you your goods, do not demand or require them back again.

31 C ác ngươi muốn người ta làm cho mình thể nào, hãy làm cho người ta thể ấy.

And as you would like and desire that men would do to you, do exactly so to them.

32 N ếu các ngươi yêu kẻ yêu mình, thì có ơn chi? Người có tội cũng yêu kẻ yêu mình.

If you love those who love you, what quality of credit and thanks is that to you? For even the sinners love their lovers (those who love them).

33 N ếu các ngươi làm ơn cho kẻ làm ơn mình, thì có ơn chi? Người có tội cũng làm như vậy.

And if you are kind and good and do favors to and benefit those who are kind and good and do favors to and benefit you, what quality of credit and thanks is that to you? For even the preeminently sinful do the same.

34 N ếu các ngươi cho ai mượn mà mong họ trả, thì có ơn chi? Người có tội cũng cho người có tội mượn, để được thâu lại y số.

And if you lend money at interest to those from whom you hope to receive, what quality of credit and thanks is that to you? Even notorious sinners lend money at interest to sinners, so as to recover as much again.

35 S ong các ngươi hãy yêu kẻ thù mình; hãy làm ơn, hãy cho mượn, mà đừng ngã lòng. Vậy, phần thưởng của các ngươi sẽ lớn, và các ngươi sẽ làm con của Đấng Rất Cao, vì Ngài lấy nhơn từ đối đãi kẻ bạc và kẻ dữ.

But love your enemies and be kind and do good '> so that someone derives benefit from them] and lend, expecting and hoping for nothing in return but considering nothing as lost and despairing of no one; and then your recompense (your reward) will be great (rich, strong, intense, and abundant), and you will be sons of the Most High, for He is kind and charitable and good to the ungrateful and the selfish and wicked.

36 H ãy thương xót như Cha các ngươi hay thương xót.

So be merciful (sympathetic, tender, responsive, and compassionate) even as your Father is.

37 Đ ừng đoán xét ai, thì các ngươi khỏi bị đoán xét; đừng lên án ai, thì các ngươi khỏi bị lên án; hãy tha thứ, người sẽ tha thứ mình.

Judge not, and you will not be judged; do not condemn and pronounce guilty, and you will not be condemned and pronounced guilty; acquit and forgive and release (give up resentment, let it drop), and you will be acquitted and forgiven and released.

38 H ãy cho, người sẽ cho mình; họ sẽ lấy đấu lớn, nhận, lắc cho đầy tràn, mà nộp trong lòng các ngươi; vì các ngươi lường mực nào, thì họ cũng lường lại cho các ngươi mực ấy.

Give, and will be given to you; good measure, pressed down, shaken together, and running over, will they pour into the bosom. For with the measure you deal out, it will be measured back to you.

39 N gài cũng phán cùng họ một thí dụ rằng: Kẻ mù có thể dắt kẻ mù được chăng? Cả hai há chẳng cùng té xuống hố sao?

He further told them a proverb: Can a blind guide and direct a blind ? Will they not both stumble into a ditch or a hole in the ground?

40 M ôn đồ không hơn thầy; nhưng hễ môn đồ được trọn vẹn thì sẽ bằng thầy mình.

A pupil is not superior to his teacher, but everyone completely trained (readjusted, restored, set to rights, and perfected) will be like his teacher.

41 S ao ngươi nhìn thấy cái rác trong mắt anh em mình, mà không thấy cây đà trong mắt ngươi?

Why do you see the speck that is in your brother’s eye but do not notice or consider the beam that is in your own eye?

42 S ao ngươi nói được với anh em rằng: Anh ơi, để tôi lấy cái rác trong mắt anh ra, còn ngươi, thì không thấy cây đà trong mắt mình? Hỡi kẻ giả hình, hãy lấy cây đà ra khỏi mắt mình trước đã, rồi mới thấy rõ mà lấy cái rác ra khỏi mắt anh em.

Or how can you say to your brother, Brother, allow me to take out the speck that is in your eye, when you yourself do not see the beam that is in your own eye? You actor (pretender, hypocrite)! First take the beam out of your own eye, and then you will see clearly to take out the speck that is in your brother’s eye.

43 C ây sanh trái xấu không phải là cây tốt, cây sanh trái tốt không phải là cây xấu;

For there is no good (healthy) tree that bears decayed (worthless, stale) fruit, nor on the other hand does a decayed (worthless, sickly) tree bear good fruit.

44 v ì hễ xem trái thì biết cây. Người ta không hái được trái vả nơi bụi gai, hay là trái nho nơi chòm kinh cước.

For each tree is known and identified by its own fruit; for figs are not gathered from thornbushes, nor is a cluster of grapes picked from a bramblebush.

45 N gười lành bởi lòng chứa điều thiện mà phát ra điều thiện, kẻ dữ bởi lòng chứa điều ác mà phát ra điều ác; vì do sự đầy dẫy trong lòng mà miệng nói ra.

The upright (honorable, intrinsically good) man out of the good treasure in his heart produces what is upright (honorable and intrinsically good), and the evil man out of the evil storehouse brings forth that which is depraved (wicked and intrinsically evil); for out of the abundance (overflow) of the heart his mouth speaks.

46 S ao các ngươi gọi ta: Chúa, Chúa, mà không làm theo lời ta phán?

Why do you call Me, Lord, Lord, and do not what I tell you?

47 T a sẽ chỉ cho các ngươi biết kẻ nào đến cùng ta, nghe lời ta, và làm theo, thì giống ai.

For everyone who comes to Me and listens to My words and does them, I will show you what he is like:

48 K ẻ ấy giống như một người kia cất nhà, đào đất cho sâu, xây nền trên vầng đá: nước tràn lan, dòng nước chảy mạnh xô vào nhà đó, nhưng không xô động được, vì đã cất chắc chắn.

He is like a man building a house, who dug and went down deep and laid a foundation upon the rock; and when a flood arose, the torrent broke against that house and could not shake or move it, because it had been securely built or founded on a rock.

49 S ong kẻ nào nghe lời ta mà không làm theo, thì giống như một người kia cất nhà trên đất không xây nền: dòng nước chảy mạnh xô vào nhà đó, tức thì nhà sụp xuống, và sự hư hại lớn lao.

But he who merely hears and does not practice doing My words is like a man who built a house on the ground without a foundation, against which the torrent burst, and immediately it collapsed and fell, and the breaking and ruin of that house was great.