1 T rong khi A-bô-lô ở thành Cô-rinh-tô, Phao-lô đã đi khắp những miền trên, rồi xuống thành Ê-phê-sô, gặp một vài môn đồ ở đó.

While Apollos was in Corinth, Paul went through the upper inland districts and came down to Ephesus. There he found some disciples.

2 N gười hỏi rằng: Từ khi anh em tin, có lãnh được Đức Thánh Linh chăng! Trả lời rằng: Chúng ta cũng chưa nghe có Đức Thánh Linh nào. Người lại hỏi: Vậy thì anh em đã chịu phép báp-tem nào?

And he asked them, Did you receive the Holy Spirit when you believed ? And they said, No, we have not even heard that there is a Holy Spirit.

3 T rả lời rằng: Phép báp-tem của Giăng.

And he asked, Into what then were you baptized? They said, Into John’s baptism.

4 P hao-lô bèn nói rằng: Giăng đã làm phép báp-tem về sự ăn năn tội, mà truyền dân phải tin Đấng sẽ đến sau mình, nghĩa là tin Đức Chúa Jêsus.

And Paul said, John baptized with the baptism of repentance, continually telling the people that they should believe in the One Who was to come after him, that is, in Jesus.

5 C húng nghe bấy nhiêu lời, bèn chịu phép báp-tem nhơn danh Đức Chúa Jêsus.

On hearing this they were baptized in the name of the Lord Jesus.

6 S au khi Phao-lô đã đặt tay lên, thì có Đức Thánh Linh giáng trên chúng, cho nói tiếng ngoại quốc và lời tiên tri.

And as Paul laid his hands upon them, the Holy Spirit came on them; and they spoke in tongues (languages) and prophesied.

7 C ọng hết thảy độ mười hai người.

There were about twelve of them in all.

8 P hao-lô vào nhà hội, và trong ba tháng giảng luận một cách dạn dĩ ở đó; giải bày những điều về nước Đức Chúa Trời mà khuyên dỗ các kẻ nghe mình.

And he went into the synagogue and for three months spoke boldly, persuading and arguing and pleading about the kingdom of God.

9 S ong vì có mấy người cứng lòng, từ chối không tin, gièm chê đạo Chúa trước mặt dân chúng, thì người phân rẽ họ mà nhóm các môn đồ riêng ra, và dạy dỗ hằng ngày trong trường học Ti-ra-nu.

But when some became more and more stubborn (hardened and unbelieving), discrediting and reviling and speaking evil of the Way before the congregation, he separated himself from them, taking the disciples with him, and went on holding daily discussions in the lecture room of Tyrannus from about ten o’clock till three.

10 V iệc đó cứ luôn hai năm, đến nỗi mọi người ở trong cõi A-si, hoặc người Giu-đa hay là người Gờ-réc, đều nghe đạo Chúa.

This continued for two years, so that all the inhabitants of Asia, Jews as well as Greeks, heard the Word of the Lord '> attainment through Christ of eternal salvation in the kingdom of God].

11 Đ ức Chúa Trời lại dùng tay Phao-lô làm các phép lạ khác thường,

And God did unusual and extraordinary miracles by the hands of Paul,

12 đ ến nỗi người ta lấy khăn và áo đã bận vào mình người mà để trên các kẻ đau yếu; thì họ được lành bịnh, và được cứu khỏi quỉ dữ.

So that handkerchiefs or towels or aprons which had touched his skin were carried away and put upon the sick, and their diseases left them and the evil spirits came out of them.

13 B ấy giờ có mấy thầy trừ quỉ là người Giu-đa đi từ nơi này sang chỗ kia, mạo kêu danh Đức Chúa Jêsus trên những kẻ bị quỉ ám, rằng: Ta nhơn Đức Chúa Jêsus nầy, là Đấng mà Phao-lô giảng, để truyền khiến chúng bay.

Then some of the traveling Jewish exorcists (men who adjure evil spirits) also undertook to call the name of the Lord Jesus over those who had evil spirits, saying, I solemnly implore and charge you by the Jesus Whom Paul preaches!

14 C ác kẻ làm việc đó là bảy con trai của Sê-va, tức là một người trong bọn thầy tế lễ cả Giu-đa.

Seven sons of a certain Jewish chief priest named Sceva were doing this.

15 S ong quỉ dữ đáp lại rằng: Ta biết Đức Chúa Jêsus, và rõ Phao-lô là ai; nhưng các ngươi là kẻ nào?

But evil spirit retorted, Jesus I know, and Paul I know about, but who are you?

16 N gười bị quỉ dữ ám bèn xấn vào chúng, thắng được hai người trong bọn và hành hạ dữ lắm, đến nỗi phải trần truồng và bị thương, trốn ra khỏi nhà.

Then the man in whom the evil spirit dwelt leaped upon them, mastering two of them, and was so violent against them that they dashed out of that house, stripped naked and wounded.

17 P hàm người Giu-đa và người Gờ-réc nào ở thành Ê-phê-sô đều biết việc đó, thì sợ hãi, và danh Đức Chúa Jêsus được tôn trọng.

This became known to all who lived in Ephesus, both Jews and Greeks, and alarm and terror fell upon them all; and the name of the Lord Jesus was extolled and magnified.

18 P hần nhiều kẻ đã tin, đến xưng tội và tỏ ra việc mình đã làm.

Many also of those who were now believers came making full confession and thoroughly exposing their practices.

19 C ó lắm người trước theo nghề phù pháp đem sách vỡ mình đốt trước mặt thiên hạ; người ta tính giá sách đó, cọng là năm muôn đồng bạc.

And many of those who had practiced curious, magical arts collected their books and '> book after book, on the pile] burned them in the sight of everybody. When they counted the value of them, they found it amounted to 50, 000 pieces of silver ( about $9, 300).

20 A áy vậy, nhờ quyền phép của Chúa, đạo bèn đồn ra, càng ngày càng được thắng,

Thus the Word of the Lord '> attainment through Christ of eternal salvation in the kingdom of God] grew and spread and intensified, prevailing mightily.

21 c ác việc đó rồi, Phao-lô toan đi ngang qua xứ Ma-xê-đoan và xứ A-chai, đặng đến thành Giê-ru-sa-lem. Người nói rằng: Khi ta đã thăm thành đó rồi, cũng phải thăm thành Rô-ma nữa.

Now after these events Paul determined in the Spirit that he would travel through Macedonia and Achaia (most of Greece) and go to Jerusalem, saying, After I have been there, I must visit Rome also.

22 N gười bèn sai hai người giúp đỡ mình là Ti-mô-thê và Ê-rát sang xứ Ma-xê-đoan, song chính người còn ở lại trong cõi A-si ít lâu nữa.

And having sent two of his assistants, Timothy and Erastus, into Macedonia, he himself stayed on in Asia for a while.

23 L úc đó, có sự loạn lớn sanh ra vì cớ đạo Tin Lành.

But as time went on, there arose no little disturbance concerning the Way.

24 M ột người thợ bạc kia, tên là Đê-mê-triu, vốn dùng bạc làm khám nữ thần Đi-anh, sinh nhiều lợi cho thợ làm công,

For a man named Demetrius, a silversmith, who made silver shrines of Artemis, brought no small income to his craftsmen.

25 b èn nhóm những thợ đó và những kẻ đồng nghiệp lại, mà nói rằng: Hỡi bạn ta, các ngươi biết sự thạnh lợi chúng ta sanh bởi nghề này:

These he called together, along with the workmen of similar trades, and said, Men, you are acquainted with the facts and understand that from this business we derive our wealth and livelihood.

26 c ác ngươi lại thấy và nghe nói, không những tại thành Ê-phê-sô thôi, gần suốt hết cõi A-si nữa, rằng tên Phao-lô này đã khuyên dỗ và trở lòng nhiều người, mà nói rằng các thần bởi tay người ta làm ra chẳng phải là Chúa.

Now you notice and hear that not only at Ephesus but almost all over Asia this Paul has persuaded and induced people to believe his teaching and has alienated a considerable company of them, saying that gods that are made with human hands are not really gods at all.

27 C húng ta chẳng những sợ nghề nghiệp phải bị gièm chê, lại cũng e rằng đền thờ của đại nữ thần Đi-anh bị khinh dể nữa, và nữ thần ta bị tiêu diệt về sự vinh hiển mà cõi A-si và cả thế giới đều tôn kính chăng.

Now there is danger not merely that this trade of ours may be discredited, but also that the temple of the great goddess Artemis may come into disrepute and count for nothing, and that her glorious magnificence may be degraded and fall into contempt—she whom all Asia and the wide world worship.

28 C húng nghe bấy nhiêu lời, bèn nỗi giận lắm, cất tiếng kêu rằng: Lớn thay là nữ thần Đi-anh của người Ê-phê-sô!

As they listened to this, they were filled with rage and they continued to shout, Great is Artemis of the Ephesians!

29 C ả thành thảy đều rối loạn; chúng đồng lòng đến rạp hát, kéo theo mình Gai-út, A-ri-tạt, là người Ma-xê-đoan, bạn đồng đi với Phao-lô.

Then the city was filled with confusion; and they rushed together into the amphitheater, dragging along with them Gaius and Aristarchus, Macedonians who were fellow travelers with Paul.

30 P hao-lô muốn chính mình ra mặt trước dân chúng, nhưng môn đồ chẳng cho.

Paul wished to go in among the crowd, but the disciples would not permit him to do it.

31 C ũng có mấy quan lớn ở xứ A-si, là bạn hữu người sai đến xin người chớ đi đến rạp hát.

Even some of the Asiarchs (political or religious officials in Asia) who were his friends also sent to him and warned him not to risk venturing into the theater.

32 N gười thì reo lên thể nầy, kẻ thì la lên thể khác; vì trong hội om sòm, phần nhiều người cũng không biết vì cớ nào mình nhóm lại.

Now some shouted one thing and some another, for the gathering was in a tumult and most of them did not know why they had come together.

33 C húng bèn kéo A-léc-xan-đơ từ trong đám đông ra, và người Giu-đa xô người ra đứng trước; người bèn lấy tay ra dấu, muốn nói cùng dân chúng để binh vực bọn mình.

Some of the crowd called upon Alexander, since the Jews had pushed and urged him forward. And Alexander motioned with his hand, wishing to make a defense and to apologize to the people.

34 N hưng vừa khi đoàn dân nhận người là người Giu-đa, thì kêu rập lên ước trong hai giờ, rằng: Lớn thay là nữ thần Đi-anh của người Ê-phê-sô.

But as soon as they saw him and recognized that he was a Jew, a shout went up from them as the voice of one man, as for about two hours they cried, Great is Artemis of the Ephesians!

35 B ấy giờ, có người thơ ký thành phố dẹp yên đoàn dân, nói rằng: Hỡi người Ê-phê-sô, há có ai chẳng biết thành Ê-phê-sô là canh giữ đền thờ nữ thần lớn Đi-anh và tượng thần ấy đã từ trên trời giáng xuống sao?

And when the town clerk had calmed the crowd down, he said, Men of Ephesus, what man is there who does not know that the city of the Ephesians is guardian of the temple of the great Artemis and of the sacred stone that fell from the sky?

36 B ởi điều đó thật chối cãi chẳng nỗi, nên các ngươi khá ở yên, đừng làm sự gì vội vả.

Seeing then that these things cannot be denied, you ought to be quiet (keep yourselves in check) and do nothing rashly.

37 V ì những tên mà các ngươi đã kéo đến đây, chẳng phải mắc tội hoặc phạm đến của thánh, hay làm lộng ngôn với nữ thần chúng ta đâu.

For you have brought these men here, who are neither temple robberies nor blasphemous speech about our goddess.

38 V ậy, nếu Đê-mê-triu và các thợ làm công ở với người có cần kiện cáo ai, thì đã có ngày xử đoán và quan trấn thủ; mặc họ kiện cáo nhau.

Now then, if Demetrius and his fellow tradesmen who are with him have a grievance against anyone, the courts are open and proconsuls are; let them bring charges against one another.

39 V í bằng các ngươi có nài việc khác nữa, thì khác quyết định việc đó ở trong hội đồng theo phép.

But if you require anything further about this or about other matters, it must be decided and cleared up in the regular assembly.

40 V ì e cho chúng ta bị hạch về sự dấy loạn xảy ra ngày hôm nay, không thể tìm lẽ nào để binh vực sự nhóm họp này.

For we are in danger of being called to render an account and of being accused of rioting because of today, there being no reason that we can offer to justify this disorder.

41 N gười nói bấy nhiêu lời, bèn cho chúng về.

And when he had said these things, he dismissed the assembly.