1 G ia-cốp, tại xứ của cha mình đã kiều ngụ, là xứ Ca-na-an.

So Jacob dwelt in the land in which his father had been a stranger and sojourner, in the land of Canaan.

2 Đ ây là chuyện dòng dõi của Gia-cốp. Giô-sép, tuổi mười bảy, chăn chiên với các anh mình; người đi kết bạn cùng con trai Bi-la và con Xinh-ba, hai vợ cha mình. Giô-sép thuật lại với cha các chuyện xấu của họ nói.

This is the history of the descendants of Jacob and this is Jacob’s line. Joseph, when he was seventeen years old, was shepherding the flock with his brothers; the lad was with the sons of Bilhah and Zilpah, his father’s wives; and Joseph brought to his father a bad report of them.

3 V ả, Y-sơ-ra-ên thương yêu Giô-sép hơn những con trai khác, vì là con muộn mình, nên may cho chàng một cái áo dài có nhiều sắc.

Now Israel loved Joseph more than all his children because he was the son of his old age, and he made him a long tunic with sleeves.

4 C ác anh thấy cha thương Giô-sép hơn bọn mình, bèn sanh lòng ganh ghét, chẳng có thế lấy lời tử tế nói cùng chàng được.

But when his brothers saw that their father loved more than all of his brothers, they hated him and could not say, Peace to him or speak peaceably to him.

5 G iô-sép có nằm chiêm bao, thuật lại cho các anh mình nghe; họ càng thêm ganh ghét nữa.

Now Joseph had a dream and he told it to his brothers, and they hated him still more.

6 N gười nói rằng: Tôi có điềm chiêm bao, xin các anh hãy nghe tôi thuật:

And he said to them, Listen now and hear, I pray you, this dream that I have dreamed:

7 C húng ta đương ở ngoài đồng bó lúa, nầy bó lúa tôi đứng dựng lên, còn bó lúa của các anh đều đến ở chung quanh, sấp mình xuống trước bó lúa tôi.

We were binding sheaves in the field, and behold, my sheaf arose and stood upright, and behold, your sheaves stood round about my sheaf and bowed down!

8 C ác anh người bèn đáp rằng: Vậy, mầy sẽ cai trị chúng ta sao? mầy sẽ hành-quyền trên chúng ta sao? Họ càng ganh ghét hơn nữa, vì điềm chiêm bao và lời nói của chàng.

His brothers said to him, Shall you indeed reign over us? Or are you going to have us as your subjects and dominate us? And they hated him all the more for his dreams and for what he said.

9 G iô-sép lại nằm chiêm bao nữa, thuật cùng các anh mình rằng: Tôi còn một điềm chiêm bao nữa: Nầy mặt trời, mặt trăng, và mười một ngôi sao đều sấp mình xuống trước mặt tôi!

But Joseph dreamed yet another dream and told it to his brothers. He said, See here, I have dreamed again, and behold, eleven stars the sun and the moon bowed down and did reverence to me!

10 C hàng thuật chiêm bao đó lại cho cha và các anh mình nghe; nhưng cha chàng quở mà hỏi rằng: Điềm chiêm bao của mầy đó có nghĩa chi? Có phải tao, mẹ, và các anh mầy đều phải đến sấp mình xuống đất trước mặt mầy chăng?

And he told it to his father his brethren. But his father rebuked him and said to him, What is the meaning of this dream that you have dreamed? Shall I and your mother and your brothers actually come to bow down ourselves to the earth and do homage to you?

11 C ác anh lấy làm ganh ghét chàng; còn cha lại ghi nhớ lấy điều đó.

Joseph’s brothers envied him and were jealous of him, but his father observed the saying and pondered over it.

12 C ác anh chàng đi chăn chiên của cha tại Si-chem.

Joseph’s brothers went to shepherd and feed their father’s flock near Shechem.

13 Y -sơ-ra-ên nói cùng Giô-sép rằng: Các anh con có chăn bầy chiên tại Si-chem chăng? Lại đây, đặng cha sai con đi đến chúng nó. Giô-sép đáp rằng: Có con đây.

Israel said to Joseph, Do not your brothers shepherd my flock at Shechem? Come, and I will send you to them. And he said, Here I am.

14 Y -sơ-ra-ên biểu rằng: Con hãy đi, xem thử các anh con ra sao, và các bầy chiên thể nào; rồi đem tin về cho cha hay. Vậy, từ trũng Hếp-rôn, người sai Giô-sép đi đến Si-chem.

And said to him, Go, I pray you, see whether everything is all right with your brothers and with the flock; then come back and bring me word. So he sent him out of the Hebron Valley, and he came to Shechem.

15 C ó một người gặp chàng đi lạc trong đồng ruộng, liền hỏi và nói cùng chàng rằng: Ngươi tìm chi?

And a certain man found him, and behold, he had lost his way and was wandering in the open country. The man asked him, What are you trying to find?

16 Đ áp rằng: Tôi tìm các anh tôi. Xin hãy chỉ giùm tôi họ chăn bầy chiên nơi nào.

And he said, I am looking for my brothers. Tell me, I pray you, where they are pasturing our flocks.

17 N gười nói: Các anh ngươi ở đây đi rồi, vì tôi có nghe họ nói rằng: Ta hãy đi đến Đô-ta-in. Vậy, Giô-sép, đi tìm các anh mình, gặp được tại Đô-ta-in.

But the man said, they have gone. I heard them say, Let us go to Dothan. And Joseph went after his brothers and found them at Dothan.

18 C ác anh thấy chàng đi ở đàng xa, chưa đến gần, thì đã lập mưu để giết chàng.

And when they saw him far off, even before he came near to them, they conspired to kill him.

19 C húng bèn nói nhau rằng: Kìa, thằng nằm mộng đến kia!

And they said one to another, See, here comes this dreamer and master of dreams.

20 B ây giờ, nào! chúng ta hãy giết nó đi, quăng xuống một cái hố nước nào đó; đoạn ta sẽ nói rằng nó đã bị thú rừng xé ăn, rồi sẽ xem các điềm chiêm bao của nó ra sao.

So come on now, let us kill him and throw his body into some pit; then we will say, Some wild and ferocious animal has devoured him; and we shall see what will become of his dreams!

21 R u-bên nghe qua lời đó, liền giải cứu chàng ra khỏi ra các anh mà rằng: Chúng ta đừng giết chết nó;

Now Reuben heard it and he delivered him out of their hands by saying, Let us not kill him.

22 l ại tiếp: Chúng ta chớ nên làm đổ máu ra; hãy liệng nó trong cái hố nước nơi đồng vắng kia, và đừng tra tay vào mình nó. Người nói vậy, có ý muốn giải cứu chàng khỏi tay họ, để trả chàng về cùng cha mình.

And Reuben said to them, Shed no blood, but cast him into this pit or well that is out here in the wilderness and lay no hand on him. He was trying to get Joseph out of their hands in order to rescue him and deliver him again to his father.

23 V ừa khi Giô-sép đến gần các anh, họ bèn lột áo chàng, là áo có nhiều sắc đương mặc trong mình;

When Joseph had come to his brothers, they stripped him of his long garment which he was wearing;

24 r ồi, bắt chàng đem quăng trong hố nước. Vả, hố khô cạn, chẳng có nước.

Then they took him and cast him into the pit which was empty; there was no water in it.

25 Đ oạn, họ ngồi lại ăn. Nhướng mắt lên chợt thấy một đoàn dân Ích-ma-ên ở phía Ga-la-át đi đến, trên lưng lạc đà họ chở đầy thuốc thơm, nhũ hương và một dược đương đem đi đến xứ Ê-díp-tô.

Then they sat down to eat their lunch. When they looked up, behold, they saw a caravan of Ishmaelites coming from Gilead, with their camels bearing gum, balm (balsam), and myrrh or ladanum, going on their way to carry them down to Egypt.

26 G iu-đa bèn nói cùng các anh em rằng: Giết em ta mà giấu máu nó, có dùng cho ta được việc chi?

And Judah said to his brothers, What do we gain if we slay our brother and conceal his blood?

27 H è! hãy đem bán nó cho dân Ích-ma-ên và đừng tra tay vào mình nó; vì nó là em, là cốt nhục của chúng ta. Các anh em đều nghe theo lời người nói.

Come, let us sell him to the Ishmaelites, and let not our hand be upon him, for he is our brother and our flesh. And his brothers consented.

28 V ả, khi những lái-buôn Ma-đi-an đi ngang qua, các anh kéo Giô-sép lên khỏi hố nước, rồi bán chàng giá hai mươi miếng bạc cho dân Ích-ma-ên đem qua xứ Ê-díp-tô.

Then as the Midianite merchants were passing by, the brothers pulled Joseph up and lifted him out of the well. And they sold him for twenty pieces of silver to the Ishmaelites, who took Joseph into Egypt.

29 R u-bên trở lại hố; nầy Giô-sép đâu mất rồi; bèn xé áo mình,

Then Reuben returned to the pit; and behold, Joseph was not in the pit, and he rent his clothes.

30 t rở lại nơi các em mình mà rằng: Ôi! đứa trẻ đâu mất rồi! còn tôi, sẽ đi đâu.

He rejoined his brothers and said, The boy is not there! And I, where shall I go ?

31 C ác anh giết một con dê đực, rồi lấy áo Giô-sép nhúng vào trong máu;

Then they took Joseph’s long garment, killed a young goat, and dipped the garment in the blood;

32 đ oạn, gởi cái áo nhiều sắc đó đem về cho cha mình và dặn nói rằng: Đây là vật chúng tôi đã kiếm được. Vậy, xin hãy nhìn coi, có phải áo của con trai cha chăng.

And they sent the garment to their father, saying, We have found this! Examine and decide whether it is your son’s tunic or not.

33 G ia-cốp nhìn và nói rằng: Aáy là áo của con trai ta đó; một thú dữ đã xé cấu nó! Quả thật Giô-sép đã bị phân thây rồi!

He said, My son’s long garment! An evil beast has devoured him; Joseph is without doubt rent in pieces.

34 N gười xé quần áo mình ra, lấy bao quấn ngang hông, và để tang lâu ngày cho con trai mình.

And Jacob tore his clothes, put on sackcloth, and mourned many days for his son.

35 H ết thảy con trai, con gái hiệp lại an ủy người, nhưng không chịu; bèn nói rằng: Ta để tang luôn xuống chốn âm phủ cùng con ta! Aáy đó, cha Giô-sép khóc than chàng như vậy.

And all his sons and daughters attempted to console him, but he refused to be comforted and said, I will go down to Sheol (the place of the dead) to my son mourning. And his father wept for him.

36 C ác lái buôn Ma-đi-an đem Giô-sép đến xứ Ê-díp-tô, bán cho Phô-ti-pha, quan thị vệ của Pha-ra-ôn.

And the Midianites sold in Egypt to Potiphar, an officer of Pharaoh and the captain and chief executioner of the guard.