1 G ia-cốp thấy xứ Ê-díp-tô có lúa bán ra, bèn nói cùng các con trai mình rằng: Sao bay ngơ ngẩn nhìn nhau vậy?

Now when Jacob learned that there was grain in Egypt, he said to his sons, Why do you look at one another?

2 L ại rằng: Nầy, cha nghe dưới xứ Ê-díp-tô có lúa bán; bay hãy xuống đó mua lúa cho chúng ta, hầu cho chúng ta sống và khỏi chết, chớ!

For, he said, I have heard that there is grain in Egypt; get down there and buy for us, that we may live and not die.

3 M ười người anh của Giô-sép bèn xuống Ê-díp-tô đặng mua lúa.

So ten of Joseph’s brethren went to buy grain in Egypt.

4 N hưng Gia-cốp không cho Bên-gia-min, em Giô-sép, đi cùng các anh; vì nghĩ rằng: Ta nên giữ chừng, kẻo xảy ra điều rủi ro cho nó.

But Benjamin, Joseph’s brother, Jacob did not send with his brothers; for he said, Lest perhaps some harm or injury should befall him.

5 X ứ Ca-na-an bấy giờ cũng đói, nên các con trai của Y-sơ-ra-ên cũng đổ xuống Ê-díp-tô mua lúa như các người khác.

So the sons of Israel came to buy grain among those who came, for there was hunger and general lack of food in the land of Canaan.

6 V ả, lúc nầy, chánh Giô-sép cai trị trong nước, và bán lúa cho cả dân bổn xứ. Các anh Giô-sép bèn đến, sấp mình xuống trước mặt người.

Now Joseph was the governor over the land, and he it was who sold to all the people of the land; and Joseph’s brothers came and bowed themselves down before him with their faces to the ground.

7 G iô-sép thấy, nhìn biết các anh mình; nhưng giả làm mặt lạ cùng họ, nói một cách xẳng rằng: Các ngươi ở đâu đến? Đáp rằng: Ở xứ Ca-na-an đến đặng mua lúa.

Joseph saw his brethren and he recognized them, but he treated them as if he were a stranger to them and spoke roughly to them. He said, Where do you come from? And they replied, From the land of Canaan to buy food.

8 V ậy, Giô-sép nhìn biết các anh mình; nhưng họ nhìn lại chẳng ra.

Joseph knew his brethren, but they did not know him.

9 G iô-sép nhớ lại điềm chiêm bao mình đã thấy về anh em mình, liền thét rằng: Các ngươi là thám tử, đến đây đặng dòm hành những nơi yếu óp của xứ ta.

And Joseph remembered the dreams he had dreamed about them and said to them, You are spies and with unfriendly purpose you have come to observe the nakedness of the land.

10 Đ áp rằng: Thưa chúa, chẳng phải vậy; các tôi tớ chúa đến đặng mua lúa mà thôi.

But they said to him, No, my lord, but your servants have come to buy food.

11 C húng tôi đây đều là con một cha, vốn nhà lương thiện, chẳng phải là thám tử đâu.

We are all one man’s sons; we are true men; your servants are not spies.

12 N gười đáp lại rằng: Chẳng phải; các ngươi đến đặng dòm hành những nơi yếu óp của xứ nầy.

And he said to them, No, but you have come to see the nakedness of the land.

13 Đ áp rằng: Kẻ tôi tớ chúa có mười hai anh em, con của một cha, nguyên xứ Ca-na-an; nầy một người đã đi mất biệt, còn người út hiện bây giờ hãy ở tại nhà cùng cha chúng tôi.

But they said, Your servants are twelve brothers, the sons of one man in the land of Canaan; the youngest is today with our father, and one is not.

14 G iô-sép nói: Aáy quả thật như ta nói, các ngươi là thám tử.

And Joseph said to them, It is as I said to you, You are spies.

15 Đ ây là điều ta thử các ngươi: Ta chỉ mạng Pha-ra-ôn mà thề rằng, hễ em út các ngươi không đến đây thì chẳng bao giờ các ngươi ra khỏi chốn nầy được.

You shall be proved by this test: by the life of Pharaoh, you shall not go away from here unless your youngest brother comes here.

16 H ãy sai một người nào trong bọn các ngươi về dẫn em út xuống; còn bao nhiêu thì phải ở tù lại đây. Lời các ngươi phải thử đã, rồi ta sẽ biết các ngươi nói đó có quả thật chăng. Nếu chẳng thật, thì ta chỉ mạng Pha-ra-ôn thề rằng, các ngươi là thám tử đó.

Send one of you and let him bring your brother, and you will be kept in prison, that your words may be proved whether there is any truth in you; or else by the life of Pharaoh you certainly are spies.

17 Đ oạn, Giô-sép truyền đem giam họ chung trong ngục ba ngày.

Then he put them all in custody for three days.

18 N gày thứ ba, Giô-sép nói cùng họ rằng: Ta kính sợ Đức Chúa Trời; hãy làm như điều nầy, thì được sống.

And Joseph said to them on the third day, Do this and live! I reverence and fear God.

19 N ếu các ngươi vốn nhà lương thiện, thì hãy để một người nào ở tù lại đây, còn bao nhiêu đem lương thực về nuôi đói cho nhà các ngươi.

If you are true men, let one of your brothers be bound in your prison, but you go and carry grain for those weakened with hunger in your households.

20 Đ oạn, hãy dẫn em út xuống đây, thì lời các ngươi sẽ cho là thật, và các ngươi chẳng phải chết. Vậy, họ nghe theo.

But bring your youngest brother to me, so your words will be verified and you shall live. And they did so.

21 H ọ bèn nói với nhau rằng: Quả thật chúng ta cam tội cùng em ta ra; vì lúc trước ta thấy tâm hồn nó buồn thảm khi nó xin nhờ ơn, nhưng ta không khứng cho; vậy nên tai vạ nầy mới xảy đến cho chúng ta.

And they said one to another, We are truly guilty about our brother, for we saw the distress and anguish of his soul when he begged us, and we would not hear. So this distress and difficulty has come upon us.

22 R u-bên đáp rằng: Anh há không có nói cùng các em rằng: Chớ phạm tội nầy cùng đứa trẻ đó sao? Nhưng các em không nghe; nên bây giờ huyết nó đòi chúng ta thường lại.

Reuben answered them, Did I not tell you, Do not sin against the boy, and you would not hear? Therefore, behold, his blood is required.

23 V ả, Giô-sép vẫn dùng người thông ngôn nói chuyện lại cùng các anh, nên họ tưởng Giô-sép chẳng nghe hiểu.

But they did not know that Joseph understood them, for he spoke to them through an interpreter.

24 G iô-sép xây mặt qua chỗ khác mà khóc. Đoạn xây mặt lại nói chuyện cùng họ; bèn bắt Si-mê-ôn trong vòng anh em, truyền trói lại trước mặt họ.

And he turned away from them and wept; then he returned to them and talked with them, and took from them Simeon and bound him before their eyes.

25 G iô-sép truyền đầy tớ xúc lúa đổ đầy bao và để bạc lại trong đó cho mỗi người anh em, cũng để thêm lương thực dùng dọc đường. Đầy tớ làm y như lời.

Then Joseph commanded that their sacks be filled with grain, every man’s money be restored to his sack, and provisions be given to them for the journey. And this was done for them.

26 Đ oạn, anh em chất mấy bao lúa lên lưng lừa, rồi đi.

They loaded their donkeys with grain and left.

27 Đ ến quán, một người trong bọn mở bao ra cho lừa ăn thóc, thấy bạc mình ở tại miệng bao;

And as one of them opened his sack to give his donkey fodder at the lodging place, he caught sight of his money; for behold, it was in his sack’s mouth.

28 b èn nói cùng anh em rằng: Bạc của tôi trả lại, hiện trong bao tôi đây! Các anh em nhát gan, vừa nói với nhau, vừa run, mà rằng: Đức Chúa Trời đã làm chi cho chúng ta đây?

And he said to his brothers, My money is restored! Here it is in my sack! And their hearts failed them and they were afraid and turned trembling one to another, saying, What is this that God has done to us?

29 C ác anh em trở về cùng Gia-cốp, cha mình, tại xứ Ca-na-an, thuật lại cho người nghe mọi nỗi đã xảy đến, rằng:

When they came to Jacob their father in Canaan, they told him all that had befallen them, saying,

30 n gười đương làm chúa tại xứ Ê-díp-tô nói với chúng tôi cách xẳng xớm, cho chúng tôi là thám tử.

The man who is the lord of the land spoke roughly to us and took us for spies of the country.

31 S ong chúng tôi có thưa cùng người rằng: Chúng tôi vốn nhà lương thiện, nào có phải là thám tử đâu.

And we said to him, We are true men, not spies.

32 C húng tôi được mười hai anh em, con một cha; một người đã đi mất biệt, còn người út hiện bây giờ ở nhà cùng cha, tại xứ Ca-na-an.

We are twelve brothers with the same father; one is no more, and the youngest is today with our father in the land of Canaan.

33 N gười làm chúa xứ đó dạy rằng: Làm như vầy, ta mới cho các ngươi là lương thiện: Hãy để lại cùng ta một người nào trong bọn các ngươi, còn bao nhiêu sẽ đem lương thực về nuôi đói cho nhà các ngươi;

And the man, the lord of the country, said to us, By this test I will know whether or not you are honest men: leave one of your brothers here with me and take grain for your famishing households and be gone.

34 đ oạn, hãy dẫn em út đến cho ta. Vậy, ta mới biết rằng các ngươi chẳng phải là thám tử, nhưng là người lương thiện; ta sẽ giao em lại cho, và các ngươi sẽ được buôn bán trong xứ nầy.

Bring your youngest brother to me; then I will know that you are not spies, but that you are honest men. And I will deliver to you your brother, and you may do business in the land.

35 V ả, đương khi các anh em trút lúa mì ra bao, nầy đâu, trong mỗi bao có gói bạc của mỗi người; cha và các anh em thấy những gói bạc mình, đều lấy làm sợ hãi.

When they emptied their sacks, behold, every man’s parcel of money was in his sack! When both they and their father saw the bundles of money, they were afraid.

36 G ia-cốp, cha họ bèn nói rằng: Bay làm mất các con tao; Giô-sép đã mất biệt, Si-mê-ôn cũng mất biệt; mà bây giờ, lại muốn dẫn Bê-gia-min đi nữa sao! Các nông nỗi nầy đều đổ lại cho tao hết!

And Jacob their father said to them, You have bereaved me! Joseph is not, and Simeon is not, and you would take Benjamin from me. All these things are against me!

37 R u-bên thưa lại cùng cha rằng: Cha hãy giao em nơi tôi, tôi sẽ dẫn về cho. Ví bằng chẳng dẫn em về, thì cha hãy giết hai đứa con trai tôi đi.

And Reuben said to his father, Slay my two sons if I do not bring back to you. Deliver him into my keeping, and I will bring him back to you.

38 N hưng Gia-cốp đáp rằng: Con út tao sẽ chẳng đi xuống với bay đâu; vì anh nó đã chết rồi, chỉ còn một mình nó mà thôi. Nếu điều rủi ro chi xảy đến cho nó nơi dọc đường bay đi, tức nhiên bay làm cho kẻ tóc bạc nầy đau lòng xót dạ xuống âm phủ.

But said, My son shall not go down with you, for his brother is dead and he alone is left; if harm or accident should befall him on the journey you are to take, you would bring my hoary head down to Sheol (the place of the dead) with grief.