1 B ên-Ha-đát, vua Sy-ri, hiệp hết thảy quân lính mình; có ba mươi hai vua theo người, cùng ngựa và xe. Người đi lên vây Sa-ma-ri và hãm đánh nó.

Ben-hadad king of Syria gathered all his army together; thirty-two kings were with him, and horses and chariots. And he went up and besieged Samaria, warring against it.

2 N gười sai sứ giả đến A-háp, vua Y-sơ-ra-ên, ở trong thành, và nói với người rằng: Bên-Ha-đát nói như vầy:

He sent messengers into Samaria to Ahab king of Israel and said to him, Thus says Ben-hadad:

3 B ạc và vàng của ngươi thuộc về ta. Các cung phi và những con cái tốt nhất của ngươi cũng thuộc về ta.

Your silver and your gold are mine; your wives and your children, even the fairest, also are mine.

4 V ua Y-sơ-ra-ên đáp: Hỡi vua chúa tôi, cứ như lời vua nói; tôi và mọi vật của tôi đều thuộc về vua.

And the king of Israel answered and said, My lord, O king, according to what you say, I am yours, and all that I have.

5 N hưng các sứ giả trở lại cùng vua Y-sơ-ra-ên mà nói rằng: Bên-Ha-đát nói như vầy: Hãy đưa bạc, vàng, cung phi, và các con trai ngươi cho ta.

The messengers came again and said, Thus says Ben-hadad: Although I have sent to you, saying, You shall deliver to me your silver, your gold, your wives, and your children—

6 T hế thì, ngày mai, giờ này, ta sẽ sai các đầy tớ ta đến nhà ngươi, chúng nó sẽ lục soát nhà ngươi và nhà của tôi tớ ngươi; phàm món gì của ngươi lấy làm quí trọng, chúng nó sẽ lấy đem đi.

Yet I will send my servants to you tomorrow about this time, and they shall search your house and the houses of your servants; and all the desire of your eyes they shall lay hands upon and take it away.

7 V ua Y-sơ-ra-ên bèn đòi hết thảy trưởng lão trong xứ, mà nói rằng: hãy xem xét và biết rằng người này toan mưu làm hại chúng ta; vì người đã sai sứ đòi các cung phi, con cái, bạc, và vàng của ta; và ta không có từ chối gì hết.

Then the king of Israel called all the elders of the land and said, Notice now and see how this man is seeking our destruction. He sent to me for my wives, my children, my silver, and my gold, and I did not refuse him.

8 C ác trưởng lão và cả dân sự đều tâu với vua rằng: Đừng nghe, và chớ chịu chi hết.

And all the elders and all the people said to him, Do not heed him or consent.

9 V ậy A-háp đáp cùng sứ giả của Bên-Ha-đát rằng: Hãy nói với vua chúa ta Mọi điều vua đòi tôi tớ vua làm lần thứ nhất, tôi sẽ làm; nhưng điều này tôi không thế làm được. Các sứ giả đi thuật lại lời đó cho Bên-Ha-đát.

So he said to Ben-hadad’s messengers, Tell my lord the king, All you first sent for to your servant I will do, but this thing I cannot do. And the messengers left; then they brought him word again.

10 B ên-Ha-đát lại sai sứ nói rằng: Nếu bụi cát ở Sa-ma-ri đủ lấp đầy lòng bàn tay của các chiến sĩ theo ta, nguyện các thần giáng tai họa cho ta nặng nề!

Ben-hadad sent to him and said, May the gods do so to me, and more also, if the rubbish of Samaria shall be enough for each one of all the people who are at my feet and follow me to get a handful.

11 N hưng vua Y-sơ-ra-ên đáp: Hãy nói với vua rằng: Người mặc áo giáp chớ khoe mình như người cổi nó ra.

The king of Israel answered, Tell him: Let not him who girds on his harness boast as he who puts it off.

12 B ên-Ha-đáp đương uống rượu với các vua trong trại, vừa nghe được các lời này, thì nói cùng các đầy tớ mình rằng: Hãy dàn trận đi. Chúng bèn dàn trận đặng hãm đánh thành.

When Ben-hadad heard this message as he and the kings were drinking in the booths, he said to his servants, Set the army in array. And they set themselves in array against.

13 V ả, có một tiên tri đến gần A-háp, vua Y-sơ-ra-ên, mà nói rằng: Đức Giê-hô-va phán như vầy: Ngươi thấy đoàn binh rất đông này chăng? Kìa, ngày nay, ta sẽ phó nó vào tay ngươi, và ngươi sẽ biết ta là Giê-hô-va.

Then a prophet came to Ahab king of Israel and said, Thus says the Lord: Have you seen all this great multitude? Behold, I will deliver it into your hand today, and you shall know and realize that I am the Lord.

14 A -háp thưa rằng: Dùng ai? Người đáp: Đức Giê-hô-va phán như vầy: Dùng những kẻ tôi tớ của các quan cai hàng tỉnh. Người tiếp: Ai sẽ giao chiến? Tiên tri đáp: Chính vua.

Ahab said, By whom? And he said, Thus says the Lord: By the young men of the governors of the districts. Then Ahab said, Who shall order the battle? And he answered, You.

15 A -háp soát điểm những tôi tớ của các quan cai hàng tỉnh; có được hai trăm ba mươi hai người. Kế sau, người soát điểm cả dân Y-sơ-ra-ên, được bảy ngàn người.

Ahab numbered the attendants of the governors of the districts, and they were 232. After them he numbered all the people of Israel, 7, 000.

16 B an trưa, họ kéo đi ra; song Bên-Ha-đát uống rượu say tại trại mình với ba mươi hai vua giúp đỡ người.

And they went out at noon. But Ben-hadad was drinking himself drunk in the booths, he and the thirty-two kings who helped him.

17 N hững tôi tớ của các quan cai hàng tỉnh đi ra trước; Bên-Ha-đát sai kẻ hỏi dọ người ta báo lại cho người rằng: Có người từ Sa-ma-ri kéo ra.

The servants of the governors of the districts went out first; and Ben-hadad sent out, and they told him, saying, There are men come out of Samaria.

18 N gười đáp: Chúng nó đến hoặc có ý cầu hòa, hãy bắt sống lấy; hoặc có ý chiến tranh, cũng hãy bắt sống lấy.

And he said, Whether they have come out for peace or for war, take them alive.

19 V ậy, những tôi tớ của các quan cai hàng tỉnh kéo ra thành, và đạo quân đi theo,

So these of the governors of the districts went out of, and the army followed them.

20 a i nấy đánh kẻ nghịch mình. Quân Sy-ri chạy trốn, và Y-sơ-ra-ên rượt đuổi theo, Bên-Ha-đát, vua Sy-ri, lên ngựa thoát chạy với một vài lính kỵ.

And each one killed his man; the Syrians fled, and Israel pursued them. Ben-hadad king of Syria escaped on a horse with the horsemen.

21 V ua Y-sơ-ra-ên bèn kéo ra đánh giết ngựa xe, làm cho dân Sỵ-ri thua trận cả thể.

The king of Israel went out and smote the horses and chariots and slew the Syrians with a great slaughter.

22 B ấy giờ, đấng tiên tri đến gần vua Y-sơ-ra-ên, nói rằng: Vua hãy đi, làm cho mình mạnh mẽ, và hãy xem xét coi chừng điều mình phải làm, vì năm tới vua Sy-ri sẽ đến đánh vua nữa.

The prophet came to the king of Israel and said to him, Go, fortify yourself and become strong and give attention to what you must do, for at the first of next year the king of Syria will return against you.

23 C ác đầy tớ của vua Sy-ri nói với người rằng: Thần của chúng nó là thần núi, cho nên chúng nó mạnh hơn chúng ta; nhưng chúng ta hãy giao chiến với chúng nó dưới đồng bằng; quả chúng ta sẽ thắng hơn chúng nó.

And the servants of the king of Syria said to him, Israel’s gods are gods of the hills; therefore they were stronger than we. But let us fight against them in the plain, and surely we shall be stronger than they.

24 L ại, khá làm điều này: Hãy cất các vua khỏi chỗ làm đầu binh, lập những quan cai thế vào cho;

And do this thing: Remove the kings, each from his place, and put governors in their stead.

25 đ oạn, hãy điểm lấy một đạo quân giống như đạo quân của vua đã mất, bằng số ngựa và xe ấy; chúng ta sẽ giao chiến với dân Y-sơ-ra-ên tại trong đồng bằng, quả chúng ta sẽ thắng hơn chúng nó. Vua bèn nghe lời đầy tớ mình và làm theo.

And muster yourself an army like the army you have lost, horse for horse and chariot for chariot. And we will fight against them in the plain, and surely we shall be stronger than they. And he heeded their speech and did so.

26 N ăm tới, Bên-Ha-đát điểm soát dân Sy-ri, và đi đến A-phéc đặng giao chiến cùng Y-sơ-ra-ên.

And at the return of the year, Ben-hadad mustered the Syrians and went up to Aphek to fight against Israel.

27 D ân Y-sơ-ra-ên cũng bị điểm soát và sắm lương thực, đi đón chúng nó. Dân Y-sơ-ra-ên đóng trại đối mặt dân Sy-ri giống như hai bầy dê nhỏ; còn dân Sy-ri đầy khắp cả xứ.

The Israelites were counted and, all present, went against them. The Israelites encamped before the enemy like two little flocks of lost kids, but the Syrians filled the country.

28 B ấy giờ, người của Đức Chúa Trời đến gần vua Y-sơ-ra-ên mà nói rằng: Đức Giê-hô-va phán như vầy: Bởi vì dân Sy-ri có nói rằng: Đức Giê-hô-va là thần núi, chớ chẳng phải thần trũng, nên ta sẽ phó đoàn binh rất đông đảo này vào tay ngươi, và các ngươi sẽ biết ta là Giê-hô-va.

A man of God came and said to the king of Israel, Thus says the Lord: Because the Syrians have said, The Lord is God of the hills but He is not God of the valleys, therefore I will deliver all this great multitude into your hands, and you shall know and recognize by experience that I am the Lord.

29 H ai bên đóng trại đối ngang nhau trong bảy ngày; ngày thứ bảy, họ giao chiến nhau. Dân Y-sơ-ra-ên đánh dân Sy-ri, trong một ngày giết họ mười vạn lính bộ.

They encamped opposite each other seven days. Then the battle was joined; and the Israelites slew of the Syrians 100, 000 foot soldiers in one day.

30 C òn sót lại chạy trốn ẩn trong thành A-phéc; song những vách thành sập ngã, đè hai mươi bảy ngàn người đã thoát khỏi trận. Bên-Ha-đát cũng chạy trốn vào thành, ẩn trong một phòng kín.

But the rest fled to the city of Aphek, and the wall fell upon 27, 000 men who were left. Ben-hadad fled into the city and from chamber to chamber.

31 C ác đầy tứ Bên-Ha-đát tâu cùng người rằng: Chúng tôi có nghe rằng các vua nhà Y-sơ-ra-ên vốn nhân từ. Vì vậy, xin cho chúng tôi thắt bao nơi lưng, vấn dây trên đầu, rồi chúng tôi ra hàng vua Y-sơ-ra-ên: hoặc người để cho vua sống chăng.

His servants said to him, We have heard that the kings of the house of Israel are merciful kings. Let us put sackcloth on our loins and ropes about our necks, and go out to the king of Israel; perhaps he will spare your life.

32 H ọ bèn thắt bao nơi lưng, vấn dây trên đầu, rồi ra hàng vua Y-sơ-ra-ên, và tâu rằng: Bên-Ha-đát, kẻ tôi tớ vua, cầu rằng: Xin vua để cho tôi sống. A-háp đáp rằng: Người còn sống chăng? Người vốn là anh ta.

So they girded sackcloth on their loins and put ropes on their necks, and came to the king of Israel and said, Your servant Ben-hadad says, I pray you, let me live. And King said, Is he yet alive? He is my brother.

33 C húng lấy sự ấy làm một điềm lành, lật đật nhận lời và la lên rằng: Bên-Ha-đát thật anh vua. A-háp tiếp rằng: Hãy đi vời người đến cho ta. Bên-Ha-đát bèn đến ra mắt A-háp; người mời Bên-Ha-đát lên xe mình.

Now the men took it as an omen and they hastily took it up and said, Yes, your brother Ben-hadad. Then the king said, Go, bring him. Then Ben-hadad came forth to him, and the victorious king caused him to come up into the chariot.

34 B ên-Ha-đát nói với người rằng: Tôi sẽ trao lại cho vua các thành mà cha tôi đã chiếm lấy của cha vua, và vua sẽ lập chợ phố cho vua tại Đa-mách, y như cha tôi đã làm tại Sa-ma-ri. A-háp đáp: Còn ta sẽ thuận giao ước này mà để cho ngươi đi về. Vậy, A-háp lập giao ước với Bên-Ha-đát, đoạn để cho người đi.

Ben-hadad said, The cities which my father took from your father I will restore; and you may maintain bazaars of your own in Damascus, as my father did in Samaria. Then, said Ahab, I will send you away on these terms. So he made a covenant with him and sent him away.

35 B ấy giờ, có một người trong vòng các con trai tiên tri, vâng lịnh Đức Giê-hô-va, nói với bạn mình rằng: Tôi xin anh hãy đánh tôi. Nhưng bạn không chịu đánh người.

And a certain man of the sons of the prophets said to his neighbor, At the command of the Lord, strike me, I pray you. And the man refused to strike him.

36 N gười tiếp rằng: Bởi vì anh không vâng theo lời phán dặn của Đức Giê-hô-va, nên liền khi anh lìa khỏi tôi, sẽ có một con sư tử giết anh. Bạn lìa khỏi người, thì gặp một con sư tử giết người đi.

Then said he to him, Because you have not obeyed the voice of the Lord, behold, as soon as you have left me a lion will slay you. And as soon as he departed from him, a lion found him and killed him.

37 T iên tri gặp một người khác, và nói rằng: Ta xin ngươi hãy đánh ta. Người ấy đánh tiên tri, và làm cho người bị thương.

Then found another man and said, Strike me, I pray you. And the man struck him, so that in striking, he wounded him.

38 Đ oạn, tiên tri đi, đứng đợi trên đường vua, xủ khăn bịt xuống mắt mình mà giả dạng.

So the prophet departed and waited for King Ahab by the way, and disguised himself with ashes upon his face.

39 K hi vua đi ngang qua, người cất tiếng la lên, và nói với vua rằng: Tôi tớ vua ở giữa chiến trận; thì có người dẫn đến cùng tôi một kẻ phu tù, và biểu rằng: Hãy giữ người này; xảy nó thoát khỏi, thì mạng sống ngươi sẽ thường cho mạng sống nó, hay là ngươi phải thường một ta lâng bạc.

And as the king passed by, the cried out to him, Your servant went out into the midst of the battle, and behold, a man turned aside and brought a man to me and said, Keep this man. If for any reason he is missing, then your life shall be required for his life, or else you shall pay a talent of silver.

40 S ong, trong khi kẻ tôi tớ vua mắc chuyện đây đó, thì tên phu tù trốn đi. Vua Y-sơ-ra-ên đáp rằng: Aáy là sự đoán xét của ngươi; chính ngươi đã định lấy.

But while your servant was busy here and there, he was gone. And the king of Israel said to him, Such is your own verdict; you yourself have decided it.

41 L ập tức người vén khăn che mắt mình lên, vua Y-sơ-ra-ên nhìn biết là một người trong vòng các tiên tri.

The man hastily removed the ashes from his face, and Ahab king of Israel recognized him as one of the prophets.

42 T iên tri bèn nói rằng: Đức Giê-hô-va phán như vầy: Bởi vì ngươi để thoát khỏi tay ngươi kẻ ta đã định đáng tận diệt, vậy nên, mạng sống ngươi sẽ thế cho mạng sống nó, và dân sự ngươi thế cho dân sự nó.

And he said to the king, Thus says the Lord: Because you have let go out of your hand the man I had devoted to destruction, therefore your life shall go for his life, and your people for his people.

43 V ua Y-sơ-ra-ên bèn trở về cung điện mình tại Sa-ma-ri, lấy làm buồn rầu và giận dữ.

And King of Israel went to his house resentful and sullen, and came to Samaria.