1 G ia-cốp được nghe lời các con La-ban nói rằng: Gia-cốp đã lấy hết gia tài cha ta, và vì nhờ của cha ta, nên mới được giàu có dường ấy.

Now Jacob heard the words of Laban’s sons, saying, “Jacob has taken away all that was our father’s, and from what was our father’s he has acquired all this wealth.”

2 G ia-cốp cũng để ý coi nét mặt cậu, nhận biết rằng người chẳng đối ở với mình như trước nữa.

And Jacob saw the countenance of Laban, and indeed it was not favorable toward him as before.

3 Đ ức Giê-hô-va phán cùng Gia-cốp rằng: Hãy trở về xứ của tổ phụ ngươi, chốn bà con ngươi, ta sẽ phù hộ ngươi.

Then the Lord said to Jacob, “Return to the land of your fathers and to your family, and I will be with you.”

4 G ia-cốp bèn sai người gọi Ra-chên và Lê -a đến nơi cầm bầy súc vật của mình ngoài đồng,

So Jacob sent and called Rachel and Leah to the field, to his flock,

5 v à nói cùng họ rằng: Ta thấy sắc mặt cha hai ngươi đối cùng ta chẳng còn như trước nữa, nhưng nhờ Đức Chúa Trời của cha ta phù hộ ta.

and said to them, “I see your father’s countenance, that it is not favorable toward me as before; but the God of my father has been with me.

6 C hánh hai ngươi cũng biết rằng ta đã giúp cha hai ngươi hết sức,

And you know that with all my might I have served your father.

7 c òn cha hai ngươi lại khinh bạc và mười lần thay đổi công giá ta; nhưng Đức Chúa Trời không cho phép người làm hại ta chút nào.

Yet your father has deceived me and changed my wages ten times, but God did not allow him to hurt me.

8 K hi người dạy rằng: Các con chiên có đốm dùng làm công giá ngươi, quả các con chiên đều sanh con ra có sọc.

If he said thus: ‘The speckled shall be your wages,’ then all the flocks bore speckled. And if he said thus: ‘The streaked shall be your wages,’ then all the flocks bore streaked.

9 T hế thì, Đức Chúa Trời đã bắt súc vật của cha hai ngươi cho ta đó!

So God has taken away the livestock of your father and given them to me.

10 Đ ương trong lúc chiên giao hiệp nhau, ta nhướng mắt lên, chiêm bao thấy các chiên đực đương giao hiệp cùng chiên cái đều có sọc, có rằn và có đốm.

“And it happened, at the time when the flocks conceived, that I lifted my eyes and saw in a dream, and behold, the rams which leaped upon the flocks were streaked, speckled, and gray-spotted.

11 T hiên sứ Đức Chúa Trời phán cùng ta trong mộng rằng: Hỡi Gia-cốp! Ta bèn thưa: Có tôi đây.

Then the Angel of God spoke to me in a dream, saying, ‘Jacob.’ And I said, ‘Here I am.’

12 T hiên sứ rằng: Hỡi nhướng mắt lên mà nhìn: hết thảy chiên đực đương giao hiệp cùng chiên cái đều có sọc, có rằn và có đốm; vì ta đã thấy cách La-ban ăn ở cùng ngươi rồi.

And He said, ‘Lift your eyes now and see, all the rams which leap on the flocks are streaked, speckled, and gray-spotted; for I have seen all that Laban is doing to you.

13 T a đây là Đức Chúa Trời của Bê-tên, tức nơi ngươi đã thoa dầu đầu cây trụ và đã khấn vái ta. Bây giờ, hãy đứng dậy, ra khỏi xứ bầy và trở về xứ của bà con ngươi.

I am the God of Bethel, where you anointed the pillar and where you made a vow to Me. Now arise, get out of this land, and return to the land of your family.’”

14 R a-chên và Lê -a đáp cùng người mà rằng: Chúng tôi còn một phần chi hay là cơ nghiệp chi nơi nhà cha chúng tôi chăng?

Then Rachel and Leah answered and said to him, “Is there still any portion or inheritance for us in our father’s house?

15 V ì người đã gả bán chúng tôi và ăn xài hết tiền bạc bán nữa, há người chẳng đãi chúng tôi như người dưng ư?

Are we not considered strangers by him? For he has sold us, and also completely consumed our money.

16 C ác tài vật mà Đức Chúa Trời đoạt nơi tay cha chúng tôi tức là của chúng tôi và của con cái chúng tôi. Vậy bây giờ, chàng hãy làm theo mọi lời Đức Chúa Trời đã phải dạy.

For all these riches which God has taken from our father are really ours and our children’s; now then, whatever God has said to you, do it.”

17 G ia-cốp bèn đứng dậy, đỡ vợ và con lên lưng lạc đà,

Then Jacob rose and set his sons and his wives on camels.

18 d ẫn hết thảy súc vật và của cải mình, tức súc vật mình đã gây dựng ở Pha-đan -A-ram, đặng trở về cùng Y-sác, cha mình, ở Ca-na-an.

And he carried away all his livestock and all his possessions which he had gained, his acquired livestock which he had gained in Padan Aram, to go to his father Isaac in the land of Canaan.

19 T rong lúc La-ban mắc đi hớt lông chiên người, thì Ra-chên ăn cắp các pho tượng thờ trong nhà của cha mình.

Now Laban had gone to shear his sheep, and Rachel had stolen the household idols that were her father’s.

20 G ia-cốp gạt La-ban, vì không nói rằng, mình muốn đi trốn.

And Jacob stole away, unknown to Laban the Syrian, in that he did not tell him that he intended to flee.

21 V ậy, người đứng dậy, đem theo hết thảy tài vật mình, trốn đi ngang qua sông, thẳng tuốt về núi Ga-la-át.

So he fled with all that he had. He arose and crossed the river, and headed toward the mountains of Gilead. Laban Pursues Jacob

22 Đ ến ngày thứ ba, người ta học lại cùng La-ban rằng Gia-cốp đã trốn đi rồi.

And Laban was told on the third day that Jacob had fled.

23 N gười bèn đem các anh em mình đuổi theo Gia-cốp trong bảy ngày đường, và theo kịp tại núi Ga-la-át.

Then he took his brethren with him and pursued him for seven days’ journey, and he overtook him in the mountains of Gilead.

24 N hưng trong cơn chiêm bao lúc ban đêm, Đức Chúa Trời đến cùng La-ban, người A-ram, mà phán rằng: Dầu lành dầu dữ, thế nào ngươi khá giữ mình đừng nói chi cùng Gia-cốp hết.

But God had come to Laban the Syrian in a dream by night, and said to him, “Be careful that you speak to Jacob neither good nor bad.”

25 V ậy, La-ban theo kịp Gia-cốp. Vả, Gia-cốp đương đóng trại trên núi; La-ban và các anh em người cũng đóng trại trên núi Ga-la-át.

So Laban overtook Jacob. Now Jacob had pitched his tent in the mountains, and Laban with his brethren pitched in the mountains of Gilead.

26 L a-ban nói cùng Gia-cốp rằng: Cháu đã làm chi vậy? Cháu đã gạt cậu và dẫn mấy đứa gái cậu như phu tù giặc.

And Laban said to Jacob: “What have you done, that you have stolen away unknown to me, and carried away my daughters like captives taken with the sword?

27 S ao trốn nhẹm, gạt và không cho cậu hay trước? Có lẽ cậu đưa đi rất vui vẻ, tiếng hát, tiếng đờn và tiếng trống phụ đưa.

Why did you flee away secretly, and steal away from me, and not tell me; for I might have sent you away with joy and songs, with timbrel and harp?

28 C háu làm cách dại dột vậy, không để cho cậu hôn con trai và con gái cậu.

And you did not allow me to kiss my sons and my daughters. Now you have done foolishly in so doing.

29 T ay cậu có đủ quyền làm hại cháu; nhưng Đức Chúa Trời của cha cháu đã mách bảo cùng cậu tối hôm qua rằng: Dầu lành dầu dữ, ngươi khá giữ mình đừng nói chi cùng Gia-cốp hết.

It is in my power to do you harm, but the God of your father spoke to me last night, saying, ‘Be careful that you speak to Jacob neither good nor bad.’

30 B ây giờ, vì lòng cháu mong mỏi về nhà cha cháu, nên đã ra đi; nhưng cớ sao cháu lại ăn cắp các pho tượng cậu?

And now you have surely gone because you greatly long for your father’s house, but why did you steal my gods?”

31 G ia-cốp đáp rằng: Vì cớ tôi e cậu bắt hai người con gái lại chăng.

Then Jacob answered and said to Laban, “Because I was afraid, for I said, ‘Perhaps you would take your daughters from me by force.’

32 N hưng tìm nơi ai được các pho tượng của cậu, thì ai đó sẽ bị chết đi! Tại trước mặt các anh em chúng ta, cậu hãy kiểm soát các món nơi tôi đi, và hãy lấy vật chi thuộc về cậu. Vả, Gia-cốp vốn không hay rằng Ra-chên đã trộm mấy pho tượng đó.

With whomever you find your gods, do not let him live. In the presence of our brethren, identify what I have of yours and take it with you.” For Jacob did not know that Rachel had stolen them.

33 V ậy, La-ban vào trại Gia-cốp, trại Lê -a, trại hai người đòi, chẳng tìm được chi cả. Đoạn, ở trại Lê -a bước ra đi vào trại Ra-chên.

And Laban went into Jacob’s tent, into Leah’s tent, and into the two maids’ tents, but he did not find them. Then he went out of Leah’s tent and entered Rachel’s tent.

34 V ả, Ra-chên có lấy mấy pho tượng đó, giấu dưới bành lạc đà, rồi ngồi lên trên. La-ban soát lục khắp trại chẳng gặp pho tượng.

Now Rachel had taken the household idols, put them in the camel’s saddle, and sat on them. And Laban searched all about the tent but did not find them.

35 N àng bèn thưa cùng cha rằng: Vì trong mình con có việc riêng của đờn bà, nên đứng dậy rước chẳng được; xin chúa chớ giận con chi hết. Người kiếm, nhưng chẳng thấy pho tượng đâu hết.

And she said to her father, “Let it not displease my lord that I cannot rise before you, for the manner of women is with me.” And he searched but did not find the household idols.

36 G ia-cốp bèn nổi giận rầy lộn cùng La-ban, mà rằng: Tôi có án gì, tội gì, mà cậu hằm hằm đuổi theo như vậy!

Then Jacob was angry and rebuked Laban, and Jacob answered and said to Laban: “What is my trespass? What is my sin, that you have so hotly pursued me?

37 C ậu đã soát lục các đồ hành lý tôi, có kiếm được món chi thuộc về nhà cậu chăng? Hãy đem món đó ra trước mặt anh em tôi cùng anh em cậu, đặng họ xét đoán đôi ta.

Although you have searched all my things, what part of your household things have you found? Set it here before my brethren and your brethren, that they may judge between us both!

38 K ìa, đã hai mươi năm tôi ăn ở nơi nhà cậu, chiên cùng dê cậu nào có sảo thai, và tôi chẳng hề ăn thịt chiên đực của bầy cậu bao giờ;

These twenty years I have been with you; your ewes and your female goats have not miscarried their young, and I have not eaten the rams of your flock.

39 c ũng chẳng hề đem về cho cậu một con nào bị xé; bằng có, chính tôi chịu đền đó thôi. Cậu cớ đòi luôn những con bị ăn cắp ban ngày và ăn trộm ban đêm.

That which was torn by beasts I did not bring to you; I bore the loss of it. You required it from my hand, whether stolen by day or stolen by night.

40 B an ngày tôi chịu nắng nồng, ban đêm chịu lạnh lùng, ngủ nào có an giấc được đâu.

There I was! In the day the drought consumed me, and the frost by night, and my sleep departed from my eyes.

41 Đ ó trong hai mươi năm tôi ở tại nhà cậu là thế; trong mười bốn năm giúp việc, để được hai con gái cậu, và sáu năm đặng lãnh lấy bầy súc vật của cậu, mà cậu lại còn thay đổi mười lần công giá tôi.

Thus I have been in your house twenty years; I served you fourteen years for your two daughters, and six years for your flock, and you have changed my wages ten times.

42 N ếu Đức Chúa Trời của cha tôi, Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, là Đấng mà Y-sác kính sợ, không phù hộ tôi, chắc bây giờ cậu đuổi tôi ra tay không, Đức Chúa Trời đã xem thấy nỗi đau-khổ tôi cùng công việc hai tay tôi làm, nên đêm qua Ngài đã xét công bình rồi đó.

Unless the God of my father, the God of Abraham and the Fear of Isaac, had been with me, surely now you would have sent me away empty-handed. God has seen my affliction and the labor of my hands, and rebuked you last night.” Laban’s Covenant with Jacob

43 L a-ban đáp cùng Gia-cốp mà rằng: Các đứa gái nầy là con của cậu; các đứa trẻ nầy là trẻ của cậu; các bầy súc vật tức là bầy súc vật của cậu, và các vật chi cháu thấy được tức là của cậu hết; ngày nay cậu sẽ làm chi được cùng các con gái hai là các cháu cậu đó?

And Laban answered and said to Jacob, “ These daughters are my daughters, and these children are my children, and this flock is my flock; all that you see is mine. But what can I do this day to these my daughters or to their children whom they have borne?

44 V ậy bây giờ, hè! chúng ta kết-ước cùng nhau, để dùng làm chứng cho cậu và cháu.

Now therefore, come, let us make a covenant, you and I, and let it be a witness between you and me.”

45 G ia-cốp lấy một hòn đá, dựng đứng lên làm trụ;

So Jacob took a stone and set it up as a pillar.

46 v à nói cùng các anh em mình rằng: Hãy lượm góp đá lại. Chúng bèn góp đá lại, chất thành một đống, rồi ngồi lên trên ăn bữa.

Then Jacob said to his brethren, “Gather stones.” And they took stones and made a heap, and they ate there on the heap.

47 L a-ban đặt trên đống đá đó là Y-ê-ga Sa-ha-du-ta; còn Gia-cốp kêu là Ga-lét.

Laban called it Jegar Sahadutha, but Jacob called it Galeed.

48 L a-ban nói rằng: Đống đá nầy ngày nay làm chứng cho cậu và cháu đó. Cho nên chúng gọi là Ga-lét.

And Laban said, “This heap is a witness between you and me this day.” Therefore its name was called Galeed,

49 M à cũng gọi là Mích-ba, vì La-ban có nói thêm rằng: Khi chúng ta phân cách nhau, cầu xin Đức Giê-hô-va coi sóc cậu và cháu.

also Mizpah, because he said, “May the Lord watch between you and me when we are absent one from another.

50 N ếu cháu hành hạ các con gái cậu, nếu cưới vợ khác nữa, thì hãy giữ mình! Chẳng phải người thường soi xét ta đâu, bèn là Đức Chúa Trời làm chứng cho chúng ta vậy.

If you afflict my daughters, or if you take other wives besides my daughters, although no man is with us—see, God is witness between you and me!”

51 L a-ban lại nói cùng Gia-cốp rằng: Nầy đống đá, nầy cây trụ mình cậu đã dựng lên giữa cậu và cháu đây.

Then Laban said to Jacob, “Here is this heap and here is this pillar, which I have placed between you and me.

52 Đ ống đá nầy và cây trụ nầy làm chứng rằng cậu chẳng qua khỏi đây, đi đến nơi cháu, và cháu cũng chẳng vượt khỏi đây, đi đến nơi cậu, trong khi có ý muốn làm hại nhau.

This heap is a witness, and this pillar is a witness, that I will not pass beyond this heap to you, and you will not pass beyond this heap and this pillar to me, for harm.

53 C ầu xin Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, Đức Chúa Trời của Na-cô, Đức Chúa Trời của cha các người đó đoán xét cho chúng ta! Gia-cốp chỉ Đấng của Y-sác, cha mình, kính sợ mà thề.

The God of Abraham, the God of Nahor, and the God of their father judge between us.” And Jacob swore by the Fear of his father Isaac.

54 Đ oạn, người dâng một của lễ tại trên núi, và mời các anh em mình dùng bánh. Vậy, chúng dùng bánh, rồi ở ban đêm trên núi.

Then Jacob offered a sacrifice on the mountain, and called his brethren to eat bread. And they ate bread and stayed all night on the mountain.

55 L a-ban dậy sớm, hôn các con trai và các con gái mình, và chúc phước cho, rồi đi trở về nhà mình.

And early in the morning Laban arose, and kissed his sons and daughters and blessed them. Then Laban departed and returned to his place.