1 E s mejor ser pobre y honrado, que ser intrigante y presuntuoso.
He pai ke te rawakore e haere ana i runga i tona tapatahi, i te ngutu whanoke, i te whakaarokore.
2 D onde no hay conocimiento, no hay bondad; donde hay premura, hay locura.
Na ehara hoki i te mea pai kia kaua he matauranga mo te wairua; a, ko te tangata e hohoro ana ona waewae, ka hara.
3 L a necedad lleva al hombre al extravío, y le hace volcar su enojo contra el Señor.
E whakaparoritia ana te ara o te tangata e tona wairangi: e amuamu ana hoki tona ngakau ki a Ihowa.
4 L as riquezas atraen a muchos amigos, pero del pobre hasta sus amigos se apartan.
Ma te rawa ka tokomaha atu ai nga hoa aroha: e wehea atu ana ia te rawakore i tona hoa aroha.
5 E l testigo falso no quedará sin castigo; no escapará el que propala mentiras.
E kore te kaiwhakapae teka e whakaharakoretia; e kore hoki e mawhiti te tangata korero teka.
6 M uchos buscan el favor del que es generoso; al que es desprendido no le faltan amigos.
He tokomaha e whai kia manakohia e te tangata ringa mahora; he hoa aroha hoki nga tangata katoa no te tangata e homai mea ana.
7 A l pobre, sus hermanos lo aborrecen, y hasta sus amigos se apartan de él. Busca palabras, pero no las encuentra.
E kino ana nga teina katoa o te rawakore ki a ia: na nui ke atu te mataratanga atu o ona hoa i a ia! Whai noa ana kupu i a ratou, heoi kua riro ratou.
8 E l que tiene cordura se ama a sí mismo; el que obedece a la inteligencia halla el bien.
Ko te tangata e mea ana ki te whakaaro nui mona, e aroha ana ki tona wairua ake: ko te tangata e pupuri ana i te matauranga, ka tutaki ki te pai.
9 E l testigo falso no quedará sin castigo, y el mentiroso será destruido.
E kore te kaiwhakapae teka e whakaharakoretia; ka huna hoki te tangata korero teka.
10 T an mal se ve que un necio viva entre lujos como que un esclavo gobierne entre reyes.
E kore e tau te noho rangatira ki te whakaarokore; he makere rawa te noho ko te pononga hei rangatira mo nga rangatira.
11 L a cordura del hombre calma su furor; su honra es pasar por alto la ofensa.
Ko te ngarahu tupato ka pupuri i tona riri; a hei whakakororia mona te whakarere noa iho i te he.
12 L a ira del rey es como el rugido de un león; su bondad es como el rocío sobre la hierba.
Ko te riri o te kingi rite tonu ki te hamama o te raiona; ko tana manako ia ano he tomairangi i runga i te tarutaru.
13 E l hijo necio es un dolor para su padre; la mujer contenciosa es gotera constante.
He aitua mo tona papa te tamaiti whakaarokore: a, ko nga ngangare a te wahine, me te maturuturu puputu tonu.
14 C asa y riquezas, herencia paterna; mujer prudente, herencia del Señor.
He whare, he taonga i tuku iho i nga matua: ko te hoa wahine mahara i a Ihowa.
15 L a pereza te lleva a un sueño profundo; pasarás hambre si eres negligente.
Ma te mangere e mea kia moe i te moe reka; ka matekai hoki te wairua o te rora.
16 R espetar el mandamiento es respetarse uno mismo; el que menosprecia sus caminos, morirá.
Ko te tangata e pupuri ana i te whakahau e pupuri ana i tona wairua: engari ko te tangata kore whakaaro ki ona ara ka mate.
17 D ar algo al pobre es dárselo al Señor; el Señor sabe pagar el bien que se hace.
Ko te tangata e ohaoha ana ki te rawakore e whakatarewa moni ana ki a Ihowa, a ka utua ki a ia tana mahi atawhai.
18 C astiga a tu hijo mientras haya esperanza; pero tómalo con calma, no vayas a matarlo.
Pakia tau tama, i te mea kua whai manakohanga; kaua hoki tou ngakau e whai tonu i te whakangaromanga mona.
19 E nojarse demasiado lleva al desastre; tratar de evitarlo sólo añade nuevos males.
Ko te tangatariri nui mana e waha tona he: ki te whakaora hoki koe i a ia, ka waiho tonu tena hei mahi mau.
20 A tiende al consejo, y acepta la corrección; así acabarás siendo sabio.
Whakarongo ki te kupu tohutohu, tahuri mai hoki ki te ako, kia whai whakaaro ai koe i tou mutunga iho.
21 S on muchas las ideas del corazón humano; sólo el consejo del Señor permanece.
He maha nga whakaaro i roto i te ngakau o te tangata; e tu tonu ana ia ta Ihowa tikanga.
22 M uy deseable es la bondad en el hombre; es mejor ser pobre que mentiroso.
Ko te hiahia o te tangata te aronga o tana atawhai: engari te rawakore i te tangata teka.
23 E l temor del Señor es fuente de vida, y nos hace vivir tranquilos y libres de temores.
Ko te wehi ki a Ihowa te ara ki te ora: a, ko te tangata kei a ia tera, ka noho makona; e kore tetahi he e pa ki a ia.
24 E l perezoso mete la mano en el plato, pero le pesa llevarse el bocado a la boca.
E kuhua ana e te mangere tona ringa ki te rihi, e kore rawa nei e whakahokia e ia ki tona mangai.
25 G olpea al burlón, y el ingenuo aprenderá algo; corrige al entendido, y adquirirá conocimiento.
Pakia te tangata whakahi, a ka tupato nga kuware: akona hoki te tangata mahara, a ka mohio ia ki te matauranga.
26 E l que roba a su padre y ahuyenta a su madre es un hijo que causa vergüenza y oprobio.
Ko te tangata e pahua ana i tona papa, e pei atu ana hoki i tona whaea, he tama ia e whakama ai, e ingoa kino ai hoki.
27 H ijo mío, si desoyes la corrección, te alejarás de sabios razonamientos.
Kati, e taku tama, te whakarongo ki te ako hei mea kau e kotiti atu ai i nga kupu o te matauranga.
28 E l testigo perverso se burla del juicio; la boca de los impíos encubre la iniquidad.
E whakahi ana te kaiwhakaatu he ki te whakawa; e horomia ana hoki te kino e te mangai o te hunga kino.
29 A los burlones les espera la sentencia; a la espalda de los necios, los azotes.
Kua rite he whakawa mo nga whakahi, he whiu mo te tuara o nga whakaarokore.