1 D el corazón del hombre surgen los planes, pero del Señor proviene la respuesta de la lengua.
Ko nga whakatakataka a te ngakau na te tangata; engari ko te kupu whakahoki a te arero na Ihowa.
2 S egún el hombre, todo camino es limpio, pero el Señor pondera los espíritus.
Ko nga ara katoa o te tangata he ma ki ona ake kanohi; ko Ihowa ia ki te pauna i nga wairua.
3 E ncomienda al Señor tus acciones, y tus pensamientos serán afirmados.
Utaina au mahi ki runga ki a Ihowa, a ka whakapumautia ou whakaaro.
4 E l Señor lo ha hecho todo para sí mismo; ¡hasta el impío está hecho para el día fatal!
He mea hanga na Ihowa nga mea katoa mo tona tutukitanga, mo tona: ae ra, ko te tangata kino hoki mo te ra o te kino.
5 E l Señor aborrece a los de corazón altivo, y es un hecho que no quedarán impunes.
He mea whakarihariha na Ihowa te hunga ngakau whakakake katoa; ahakoa pupuri te ringa ki te ringa, e kore ia e kore te whiua.
6 E l amor verdadero perdona el pecado; el temor del Señor aparta del mal a los hombres.
Ko te mahi tohu tangata me te pono hei pure mo te kino; ma te wehi hoki ki a Ihowa ka mawehe atu ai te tangata i te kino.
7 S i el Señor aprueba los caminos del hombre, hasta sus enemigos hacen la paz con él.
Ki te pai a Ihowa ki nga ara o te tangata, ka meinga e ia ona hoariri nei ano kia mau te rongo ki a ia.
8 E s mejor lo poco del justo que los muchos frutos del injusto.
He pai ake te mea iti i runga i te tika, i nga hua maha ki te kahore he tika.
9 E l corazón del hombre pondera su camino, pero el Señor le corrige el rumbo.
Ko te ngakau o te tangata hei whakaaro i tona ara; ko Ihowa ia hei whakatika i tona hikoi.
10 E l rey tiene el veredicto en sus labios; no hay error cuando emite la sentencia.
He kupu atua kei nga ngutu o te kingi; e kore tona mangai e poka ke ina whakawa.
11 L as pesas y medidas justas son del Señor; todas las balanzas son su propia creación.
Ko te taimaha tika, ko te pauna tika, na Ihowa; he mahi nana nga kohatu katoa o te putea.
12 E s repugnante que los reyes cometan el mal, porque el trono se afirma en la justicia.
He mea whakarihariha ki nga kingi te mahi i te kino; na te tika hoki i u ai te torona.
13 E s grato que los reyes hablen con justicia, y que amen a los que dicen la verdad.
He mea ahuareka ki nga kingi nga ngutu tika: e aroha ana hoki ratou ki te tangata e korero tika ana.
14 L a ira del rey es heraldo de muerte, pero el que es sabio sabe evitarla.
Ko te riri o te kingi ano he karere mo te mate: engari ka whakamarietia e te tangata whakaaro nui.
15 E l rostro alegre del rey es presagio de vida; su favor es una nube cargada de lluvia.
He ora kei te marama o te mata o te kingi: a ko tana manako he rite ki te kapua o to muri ua.
16 G anar sabiduría e inteligencia es mejor que adquirir oro y plata.
Ko te whiwhi ki te whakaaro nui, ano te pai! pai atu i te whiwhi ki te koura; ko te whiwhi hoki ki te matauranga te mea e hiahiatia nuitia atu i te hiriwa.
17 L os hombres rectos se apartan del mal camino; quien cuida sus pasos, cuida su vida.
Ko te huanui o te hunga tika he mawehe atu i te kino: ko te tangata e whai whakaaro ana ki tona ara, ka mau tona wairua.
18 L a soberbia precede al fracaso; la arrogancia anticipa la caída.
Haere ai te whakakake i mua o te whakangaromanga, te wairua whakapehapeha i mua i te hinganga.
19 E s mejor ser humilde entre los humildes que compartir despojos con los soberbios.
Ko te ngakau whakaiti i waenga i te hunga rawakore, pai atu i te uru ki te tuwahanga taonga a te hunga whakakake.
20 E l que atiende a la palabra, halla el bien; ¡dichoso aquél que confía en el Señor!
Ko te tangata e tahuri ana ki te kupu, ka kite i te pai: a ko te tangata e whakawhirinaki ana ki a Ihowa, ka hari.
21 A l de corazón sabio se le llama prudente; los labios amables aumentan el saber.
Ka kiia te whakaaro nui he matau; ma te reka hoki o nga ngutu ka neke ai te mohio.
22 T ener cordura es tener la fuente de la vida; a los necios los castiga su propia necedad.
Ko te matauranga te puna o te ora mo te tangata i whiwhi ki tera; ko te ako ia mo te hunga wairangi ko to ratou wairangi ano.
23 E l sabio de corazón habla con prudencia, y a sus labios añade sabiduría.
Ma te ngakau o te tangata whakaaro nui e tohutohu tona mangai, e apiti hoki he kupu mohio ki ona ngutu.
24 L as palabras amables son un panal de miel; endulzan el alma y sanan el cuerpo.
Ko nga kupu matareka ano kei te honikoma, he reka ki te wairua, he rongoa ki nga wheua.
25 H ay caminos que el hombre considera buenos, pero que al final resultan caminos de muerte.
Tera he ara e tika ana ki te titiro a te tangata; ko tona mutunga ia ko nga ara ki te mate.
26 E l trabajador se afana para calmar su apetito; su estímulo es llenarse la boca.
Ko te hiahia o te tangata e mahi ana, e mahi ana mona; no te mea e akiakina ana ia e tona mangai.
27 E l que es perverso escarba en el mal; hay en sus labios una llama de fuego.
E whakatakoto ana te tangata tikangakore i te kino, a kei ona ngutu ano he ahi e ka ana.
28 E l que es perverso provoca contiendas; el chismoso aparta a los mejores amigos.
Ko ta te tangata whanoke he titaritari i te raruraru; ko ta te tangata kawekawe korero he wehewehe i nga hoa tupu.
29 E l que es violento adula a su prójimo y lo hace andar por el mal camino;
Whakawai ai te tangata nanakia i tona hoa, kawe ai i a ia ki te huarahi kahore i pai.
30 c ierra los ojos y hace planes malvados, mueve los labios y consuma el mal.
Ko te tangata e whakamoe ana i ona kanohi, e mea ana kia whakaaroa ai e ia nga mea whanoke; ko te tangata e kokopi ana i ona ngutu e whakatutuki ana i te kino.
31 L a vejez es la corona de una vida honrada, y se la halla en el camino de la justicia.
He karauna kororia te mahunga hina, e ka kitea i runga i te ara o te tika.
32 S er paciente es mejor que ser valiente; es mejor dominarse uno mismo que tomar una ciudad.
Engari rawa te tangata manawanui i te tangata kaha, te tangata e pehia ana e ia tona wairua i te tangata i horo ai te pa.
33 L as suertes se echan en el regazo; pero el resultado depende del Señor.
E maka ana te rota ki roto ki te kokorutanga o te kakahu; kei a Ihowa ia te tikanga katoa.