1 A o homem pertencem os planos do coração, mas do Senhor vem a resposta da língua.
Ko nga whakatakataka a te ngakau na te tangata; engari ko te kupu whakahoki a te arero na Ihowa.
2 T odos os caminhos do homem lhe parecem puros, mas o Senhor avalia o espírito.
Ko nga ara katoa o te tangata he ma ki ona ake kanohi; ko Ihowa ia ki te pauna i nga wairua.
3 C onsagre ao Senhor tudo o que você faz, e os seus planos serão bem-sucedidos.
Utaina au mahi ki runga ki a Ihowa, a ka whakapumautia ou whakaaro.
4 O Senhor faz tudo com um propósito; até os ímpios para o dia do castigo.
He mea hanga na Ihowa nga mea katoa mo tona tutukitanga, mo tona: ae ra, ko te tangata kino hoki mo te ra o te kino.
5 O Senhor detesta os orgulhosos de coração. Sem dúvida serão punidos.
He mea whakarihariha na Ihowa te hunga ngakau whakakake katoa; ahakoa pupuri te ringa ki te ringa, e kore ia e kore te whiua.
6 C om amor e fidelidade se faz expiação pelo pecado; com o temor do Senhor o homem evita o mal.
Ko te mahi tohu tangata me te pono hei pure mo te kino; ma te wehi hoki ki a Ihowa ka mawehe atu ai te tangata i te kino.
7 Q uando os caminhos de um homem são agradáveis ao Senhor, ele faz que até os seus inimigos vivam em paz com ele.
Ki te pai a Ihowa ki nga ara o te tangata, ka meinga e ia ona hoariri nei ano kia mau te rongo ki a ia.
8 É melhor ter pouco com retidão do que muito com injustiça.
He pai ake te mea iti i runga i te tika, i nga hua maha ki te kahore he tika.
9 E m seu coração o homem planeja o seu caminho, mas o Senhor determina os seus passos.
Ko te ngakau o te tangata hei whakaaro i tona ara; ko Ihowa ia hei whakatika i tona hikoi.
10 O s lábios do rei falam com grande autoridade; sua boca não deve trair a justiça.
He kupu atua kei nga ngutu o te kingi; e kore tona mangai e poka ke ina whakawa.
11 B alanças e pesos honestos vêm do Senhor; todos os pesos da bolsa são feitos por ele.
Ko te taimaha tika, ko te pauna tika, na Ihowa; he mahi nana nga kohatu katoa o te putea.
12 O s reis detestam a prática da maldade, porquanto o trono se firma pela justiça.
He mea whakarihariha ki nga kingi te mahi i te kino; na te tika hoki i u ai te torona.
13 O rei se agrada dos lábios honestos, e dá valor ao homem que fala a verdade.
He mea ahuareka ki nga kingi nga ngutu tika: e aroha ana hoki ratou ki te tangata e korero tika ana.
14 A ira do rei é um mensageiro da morte, mas o homem sábio a acalmará.
Ko te riri o te kingi ano he karere mo te mate: engari ka whakamarietia e te tangata whakaaro nui.
15 A legria no rosto do rei é sinal de vida; seu favor é como nuvem de chuva na primavera.
He ora kei te marama o te mata o te kingi: a ko tana manako he rite ki te kapua o to muri ua.
16 É melhor obter sabedoria do que ouro! É melhor obter entendimento do que prata!
Ko te whiwhi ki te whakaaro nui, ano te pai! pai atu i te whiwhi ki te koura; ko te whiwhi hoki ki te matauranga te mea e hiahiatia nuitia atu i te hiriwa.
17 A vereda do justo evita o mal; quem guarda o seu caminho preserva a sua vida.
Ko te huanui o te hunga tika he mawehe atu i te kino: ko te tangata e whai whakaaro ana ki tona ara, ka mau tona wairua.
18 O orgulho vem antes da destruição; o espírito altivo, antes da queda.
Haere ai te whakakake i mua o te whakangaromanga, te wairua whakapehapeha i mua i te hinganga.
19 M elhor é ter espírito humilde entre os oprimidos do que partilhar despojos com os orgulhosos.
Ko te ngakau whakaiti i waenga i te hunga rawakore, pai atu i te uru ki te tuwahanga taonga a te hunga whakakake.
20 Q uem examina cada questão com cuidado prospera, e feliz é aquele que confia no Senhor.
Ko te tangata e tahuri ana ki te kupu, ka kite i te pai: a ko te tangata e whakawhirinaki ana ki a Ihowa, ka hari.
21 O sábio de coração é considerado prudente; quem fala com equilíbrio promove a instrução.
Ka kiia te whakaaro nui he matau; ma te reka hoki o nga ngutu ka neke ai te mohio.
22 O entendimento é fonte de vida para aqueles que o têm, mas a insensatez traz castigo aos insensatos.
Ko te matauranga te puna o te ora mo te tangata i whiwhi ki tera; ko te ako ia mo te hunga wairangi ko to ratou wairangi ano.
23 O coração do sábio ensina a sua boca, e os seus lábios promovem a instrução.
Ma te ngakau o te tangata whakaaro nui e tohutohu tona mangai, e apiti hoki he kupu mohio ki ona ngutu.
24 A s palavras agradáveis são como um favo de mel, são doces para a alma e trazem cura para os ossos.
Ko nga kupu matareka ano kei te honikoma, he reka ki te wairua, he rongoa ki nga wheua.
25 H á caminho que parece reto ao homem, mas no final conduz à morte.
Tera he ara e tika ana ki te titiro a te tangata; ko tona mutunga ia ko nga ara ki te mate.
26 O apetite do trabalhador o obriga a trabalhar; a sua fome o impulsiona.
Ko te hiahia o te tangata e mahi ana, e mahi ana mona; no te mea e akiakina ana ia e tona mangai.
27 O homem sem caráter maquina o mal; suas palavras são um fogo devorador.
E whakatakoto ana te tangata tikangakore i te kino, a kei ona ngutu ano he ahi e ka ana.
28 O homem perverso provoca dissensão, e o que espalha boatos afasta bons amigos.
Ko ta te tangata whanoke he titaritari i te raruraru; ko ta te tangata kawekawe korero he wehewehe i nga hoa tupu.
29 O violento recruta o seu próximo e o leva por um caminho ruim.
Whakawai ai te tangata nanakia i tona hoa, kawe ai i a ia ki te huarahi kahore i pai.
30 Q uem pisca os olhos planeja o mal; quem franze os lábios já o vai praticar.
Ko te tangata e whakamoe ana i ona kanohi, e mea ana kia whakaaroa ai e ia nga mea whanoke; ko te tangata e kokopi ana i ona ngutu e whakatutuki ana i te kino.
31 O cabelo grisalho é uma coroa de esplendor, e se obtém mediante uma vida justa.
He karauna kororia te mahunga hina, e ka kitea i runga i te ara o te tika.
32 M elhor é o homem paciente do que o guerreiro, mais vale controlar o seu espírito do que conquistar uma cidade.
Engari rawa te tangata manawanui i te tangata kaha, te tangata e pehia ana e ia tona wairua i te tangata i horo ai te pa.
33 A sorte é lançada no colo, mas a decisão vem do Senhor.
E maka ana te rota ki roto ki te kokorutanga o te kakahu; kei a Ihowa ia te tikanga katoa.