1 W iilkaygiiyow, haddaad deriskaaga dammiin u noqotid, Ama haddaad shisheeye gacanta dhaar ugu dhiibtid,
Hijo mío, si sales fiador por tu amigo, y empeñas tu palabra en favor de un extraño,
2 M arkaas waxaa lagugu dabay erayada afkaaga, Oo waxaa lagugu qabtay erayada afkaaga.
te has enredado con tus propias palabras; ¡eres cautivo de tus propias promesas!
3 H addaba, wiilkaygiiyow, bal waxan samee oo isa samatabbixi, Waayo, gacantii deriskaagii waad gashay; U tag, oo is-hoosaysii, oo deriskaaga bari.
Hijo mío, has caído en manos de tu prójimo. Para librarte, tienes que hacer lo siguiente: Ve a hablar con tu prójimo, y humíllate ante él.
4 I ndhahaaga hurdo ha isugu keenin, Oo indhahaaga daboolkoodana lulo ha isugu qaban.
No te des un momento de reposo; no cierres los ojos ni te duermas.
5 I su samatabbixi sida cawl gacanta ugaadhsadaha uga baxsato, Iyo sida shimbir gacanta shimbirdabaha uga baxsato.
Sé como gacela, y escápate del cazador; sé como un ave, y líbrate del que pone trampas.
6 K aaga caajiska ahow, bal qudhaanjada u tag, Oo bal jidadkeeda u fiirso oo caqli yeelo,
Perezoso, mira a las hormigas; fíjate en sus caminos, y ponte a pensar.
7 I yadoo aan lahayn madaxweyne, Sirkaal iyo taliye toona,
Ellas no tienen quien las mande, ni quien les dé órdenes ni las gobierne.
8 A yay guga cuntadeeda soo diyaarsataa, Oo quudkeedana waxay soo urursataa wakhtiga beeraha la goosto.
Preparan su comida en el verano, y en el tiempo de la siega recogen su comida.
9 H addaba kaaga caajiska ahow, ilaa goormaad hurdaysaa? Goormaadse hurdadaada ka toosaysaa?
Perezoso, ¿cuánto más seguirás durmiendo? ¿Cuándo vas a despertar de tu sueño?
10 W eliba, in yar baad seexataa, in yar baad lulootaa, Oo in yar baad gacmaha hurdo aawadeed u laabataa,
Un poco de dormir, un poco de soñar, un poco de cruzarse de brazos para descansar,
11 H adda caydhinimadaadu waxay u iman doontaa sida mid dad dhaca, Oo baahidaaduna waxay u iman doontaa sida nin hub wata.
y así vendrán tu necesidad y tu pobreza: como un vago, como un mercenario.
12 Q ofkii waxmatare ah, iyo ninkii sharrow ahuba, Wuxuu ku socdaa af qalloocan;
El que es malvado y canalla siempre anda diciendo cosas perversas;
13 I ndhihiisuu ku baaqaa, oo cagihiisuu ku hadlaa, Oo faruhuu wax ku baraa;
guiña los ojos, mueve los pies, hace señas con los dedos;
14 Q albigiisa qalloocnaan baa ku jirta, had iyo goorna wuxuu ku fikiraa shar, Oo wuxuu beeraa muran.
en su corazón sólo hay perversidad, y todo el tiempo anda pensando en el mal. ¡Siempre anda sembrando discordias!
15 H addaba sidaas daraaddeed masiibadiisu degdeg bay u iman doontaa, Oo dhaqso buu u jabi doonaa, dawona ma leh.
Por eso, cuando menos lo espere, le sobrevendrá la ruina sin que pueda evitarlo.
16 W axaa jira lix waxyaalood oo uu Rabbigu neceb yahay, Haah, toddoba ayaa naftiisu aad u karahdaa,
Hay seis, y hasta siete cosas que el Señor detesta con toda el alma:
17 W aana indho kibir badan, carrab been sheega, Iyo gacmo dhiig aan eed lahayn daadiya,
Los ojos altivos, la lengua mentirosa, las manos que derraman sangre inocente,
18 Q albi male shar ah hindisa, Iyo cago xumaan ku degdega,
la mente que maquina planes inicuos, los pies que se apresuran a hacer el mal,
19 M arkhaati been ah oo been sheega, Iyo kii muran dad walaalo ah ku dhex beera. Digniin Ku Saabsan Sinada
el testigo falso que propaga mentiras, y el que siembra discordia entre hermanos. Advertencia contra el adulterio
20 W iilkaygiiyow, qaynuunka aabbahaa xaji, Oo amarka hooyadaana ha ka tegin.
Hijo mío, cumple el mandamiento de tu padre, y no te apartes de la enseñanza de tu madre.
21 H ad iyo goorba qalbiga ku sido, Oo qoortana ku xidho.
Llévalos siempre dentro de tu corazón; pórtalos alrededor de tu cuello.
22 M arkaad socotid wuu ku hoggaamin doonaa, Oo markaad seexatidna wuu ku dhawri doonaa, Markaad toostidna wuu kula hadli doonaa.
Serán tu guía cuando camines, te protegerán cuando duermas, y te hablarán cuando despiertes.
23 W aayo, qaynuunku waa laambad, amarkuna waa iftiin, Oo canaanashada edbintuna waa jidkii nolosha,
El mandamiento es lámpara, la enseñanza es luz, y las reprensiones son el camino de la vida.
24 I nay kaa dhawraan naagta sharka ah, Iyo sasabashada carrabka naagta qalaad.
Te librarán de la mujer malvada, de la lengua sutil de la mujer ajena.
25 Q uruxdeeda qalbigaaga ha ka damcin, Oo yaanay indhaheeda daboolkooda kugu sasaban.
No codicies en tu corazón su hermosura, ni dejes que ella te atrape con sus miradas,
26 W aayo, naag dhillo ah aawadeed waxaa nin la gaadhsiiyaa go' kibis ah, Oo dhilladuna waxay ugaadhsataa nafta qaaligaa.
Una ramera te cuesta un bocado de pan, pero la mujer ajena te puede costar la vida.
27 M iyuu nin laabta dab ku qaadi karaa, Iyadoo aan dharkiisu guban?
¿Quién se echa fuego en el pecho sin que se queme su ropa?
28 M iyuu mid dhuxul kulul ku kor socon karaa, Iyadoo aan cagihiisu guban?
¿Quién puede andar sobre brasas sin que se quemen sus pies?
29 H addaba sidaas oo kaluu noqdaa kii naagta deriskiisa u tagaa, Oo ku alla kii iyada taabtaaba ma taqsiir la'aan doono.
¡Pues tampoco puede clamar inocencia el que se acuesta con la mujer de su prójimo!
30 D adku tuug ma quudhsadaan hadduu wax xado Inuu naftiisa dhergiyo markuu gaajoodo,
Nadie desprecia al que roba, si lo hace para calmar su apetito;
31 L aakiinse haddii isaga la qabto waa inuu toddoba jibbaar u magdhabaa, Waa inuu ku bixiyaa waxa gurigiisa yaal oo dhan.
si lo sorprenden, debe pagar siete veces y entregar todo el patrimonio de su casa,
32 K ii naag ka sinaystaa wuu caqli daranyahay, Oo kii sidaas yeelaa naftiisuu halligaa.
pero cometer adulterio es no tener cabeza; quien adultera, se corrompe a sí mismo,
33 O o wuxuu heli doonaa dhaawacyo iyo sharafdarro; Oo ceebtiisana lama tirtiri doono innaba.
lo que obtiene son golpes y vergüenza, y nunca logra borrar esa mancha.
34 W aayo, hinaaso waa nin cadhadiis. Maalinta aarsashadana isagu ma tudhi doono.
Los celos despiertan la ira del hombre, y en el día de la venganza éste no perdona;
35 I sagu innaba mag kaa qaadan maayo, oo sinaba kuula heshiin maayo, In kastoo aad hadiyado badan siisid.
no perdona ni se da por satisfecho, aunque se le ofrezcan muchos obsequios.