1 B errito ha ku faanin, Waayo, ma ogid waxay maalinu keeni doonto.
No te ufanes del día de mañana, porque nunca sabes lo que el mañana traerá.
2 M id kale ha ku faaniyo oo yaanu afkaagu ku faanin, Shisheeye ha ku ammaano, oo yaanay bushimahaagu ku ammaanin.
Es mejor que te alabe gente extraña, y no que te alabes tú mismo.
3 D hagax waa culus yahay, oo cammuuduna way miisaan weyn tahay, Laakiinse waxaa labadoodaba ka sii culus nacas cadhadiis.
Pesa la piedra, pesa la arena, pero pesa más la ira del necio.
4 C adho waa naxariisdarro, xanaaqna waa daad, Laakiinse bal yaa hinaaso is-hor taagi kara?
La ira es cruel, y el furor es impetuoso, pero ante la envidia, ¿quién puede sostenerse?
5 C anaantii bayaan ahu Waa ka wanaagsan tahay jacaylkii qarsoon.
Es mejor la reprensión franca que el amor disimulado.
6 S aaxiib nabrihiisu waa daacadnimo, Laakiinse cadow dhunkashooyinkiisu waa khiyaano miidhan.
Son más confiables las heridas del que ama, que los falsos besos del que aborrece.
7 N aftii dheregsanu xataa awlallada malabka waa ka yaqyaqsataa, Laakiinse naftii gaajaysan wax kasta oo qadhaadhuba way u macaan yihiin.
Quien no tiene hambre, rechaza la miel; quien tiene hambre, halla dulce lo amargo.
8 N inkii hoygiisa ka warwareegaa Waa sida shimbir buulkeeda ka warwareegta oo kale.
Ave que vuela lejos del nido: ¡eso es quien se va lejos de su hogar!
9 S aliidda iyo cadarku qalbigay ka farxiyaan, Sidaas oo kalena waxaa nin ka farxiya macaanka saaxiibkiis oo ka yimaada talada qalbiga.
El bálsamo y el perfume alegran el corazón; los consejos del amigo alegran el alma.
10 H a ka tegin saaxiibkaa iyo aabbahaa saaxiibkiis toona, Oo maalintii masiibadaadana guriga walaalkaa ha tegin, Deris kuu dhowu waa ka wanaagsan yahay walaal kaa fog.
No dejes a tu amigo, ni al amigo de tu padre, ni visites a tu hermano cuando estés afligido. Es mejor vecino cercano que hermano lejano.
11 W iilkaygiiyow, caqli yeelo, oo qalbigayga ka farxi, Si aan ugu jawaabo kii i caayaba.
Hijo mío, sé sabio y alegra mi corazón; así podré responder al que me ofenda.
12 N inkii miyir lahu sharkuu arkaa, wuuna dhuuntaa, Laakiinse garaadlaawayaashu way iska sii maraan, oo waana la taqsiiraa.
El astuto ve el peligro y se pone a salvo, pero los ingenuos lo ven y no lo evitan.
13 K ii qof qalaad dammiinta dharkiisa ka qaad, Oo kii naag qalaad dammiintana isaga rahmad ahaan u hay.
Al fiador de un extraño, quítale la ropa; al que dé a la mujer ajena, reténle prenda.
14 K ii intuu aroor hore kaco saaxiibkiis cod dheer ugu duceeya, Waxaa loo qaadan doonaa habaar.
Bendecir al amigo a gritos y de madrugada es lo mismo que lanzarle una maldición.
15 M aalin roobaabeed dhibicyadeeda aan kala go'in Iyo naag muran badanu waa isku mid.
Como gotera continua en tiempo de lluvia es la mujer que siempre discute.
16 K u alla kii iyada celiyaa, dabayshuu celiyaa. Gacantiisa midigna saliid bay qabataa.
Querer contenerla es querer refrenar el viento o tratar de retener el aceite en la mano.
17 B ir baa bir afaysa, Oo sidaas oo kale nin baa saaxiibkiis afeeya.
El hierro se pule con el hierro, y el hombre se pule en el trato con su prójimo.
18 K u alla kii berde xannaanaystaa midhihiisuu cuni doonaa. Oo kii sayidkiisa dhawrana waa la murwayn doonaa.
Quien cuida de la higuera, come de su fruto; quien cuida los bienes de su amo, recibe honra.
19 S ida fool biyaha dhexdooda fool uga muuqdo, Ayaa nin qalbigiisu nin kale ugu muuqdaa.
Así como en el agua se refleja el rostro, también en el corazón se refleja el hombre.
20 S he'ool iyo halligaadu weligood ma dhergaan, Dadka indhihiisu weligood ma dhergaan.
El sepulcro y la muerte nunca se sacian, y los ojos del hombre jamás están satisfechos.
21 W eelka lacagta lagu safeeyo lacagtaa iska leh, oo foornadana dahabkaa iska leh, Sidaas oo kalena nin waxaa lagu tijaabiyaa ammaantiisa.
La plata se pone a prueba en el crisol, el oro se pone a prueba en el horno, y el hombre se pone a prueba con las alabanzas.
22 I n kastoo aad nacas tib iyo mooye hadhuudh kula tuntid, Weliba nacasnimadiisu ka tegi mayso isaga.
Aunque machaques al necio en un mortero, como se machacan los granos de trigo, su necedad no se apartará de él.
23 A ad ugu dadaal inaad ogaatid xaalka adhigaaga, Oo lo'daadana si wanaagsan u ilaali.
Manténte atento al estado de tus ovejas; cuida bien a tus rebaños,
24 W aayo, maalku weligiis siima raago, Taajkuna ab ka ab miyuu waaraa?
porque las riquezas no duran para siempre ni la corona permanece perpetuamente.
25 C awska qallalan markii la gooyo mid cagaar ah oo jilicsan baa soo muuqda, Oo dhalatada buurahana waa la soo urursadaa.
Cuando salga la grama y aparezca la hierba, y en los montes se corte la hierba,
26 B araarku waa kuu dhar, Oo adhiguna waa kuu qiimihii beerta.
los corderos te proveerán de ropa y los cabritos te darán para comprar un campo;
27 W axaa jiri doona caano riyaad oo cunto ugu filan adiga iyo reerkaagaba, Iyo weliba masruufka gabdhaha kuu shaqeeya.
la cabras te darán abundante leche para que se alimenten tú y tu familia y toda la servidumbre de tu casa.