1 H ijo mío, si sales fiador por tu amigo, y empeñas tu palabra en favor de un extraño,
Wiilkaygiiyow, haddaad deriskaaga dammiin u noqotid, Ama haddaad shisheeye gacanta dhaar ugu dhiibtid,
2 t e has enredado con tus propias palabras; ¡eres cautivo de tus propias promesas!
Markaas waxaa lagugu dabay erayada afkaaga, Oo waxaa lagugu qabtay erayada afkaaga.
3 H ijo mío, has caído en manos de tu prójimo. Para librarte, tienes que hacer lo siguiente: Ve a hablar con tu prójimo, y humíllate ante él.
Haddaba, wiilkaygiiyow, bal waxan samee oo isa samatabbixi, Waayo, gacantii deriskaagii waad gashay; U tag, oo is-hoosaysii, oo deriskaaga bari.
4 N o te des un momento de reposo; no cierres los ojos ni te duermas.
Indhahaaga hurdo ha isugu keenin, Oo indhahaaga daboolkoodana lulo ha isugu qaban.
5 S é como gacela, y escápate del cazador; sé como un ave, y líbrate del que pone trampas.
Isu samatabbixi sida cawl gacanta ugaadhsadaha uga baxsato, Iyo sida shimbir gacanta shimbirdabaha uga baxsato.
6 P erezoso, mira a las hormigas; fíjate en sus caminos, y ponte a pensar.
Kaaga caajiska ahow, bal qudhaanjada u tag, Oo bal jidadkeeda u fiirso oo caqli yeelo,
7 E llas no tienen quien las mande, ni quien les dé órdenes ni las gobierne.
Iyadoo aan lahayn madaxweyne, Sirkaal iyo taliye toona,
8 P reparan su comida en el verano, y en el tiempo de la siega recogen su comida.
Ayay guga cuntadeeda soo diyaarsataa, Oo quudkeedana waxay soo urursataa wakhtiga beeraha la goosto.
9 P erezoso, ¿cuánto más seguirás durmiendo? ¿Cuándo vas a despertar de tu sueño?
Haddaba kaaga caajiska ahow, ilaa goormaad hurdaysaa? Goormaadse hurdadaada ka toosaysaa?
10 U n poco de dormir, un poco de soñar, un poco de cruzarse de brazos para descansar,
Weliba, in yar baad seexataa, in yar baad lulootaa, Oo in yar baad gacmaha hurdo aawadeed u laabataa,
11 y así vendrán tu necesidad y tu pobreza: como un vago, como un mercenario.
Hadda caydhinimadaadu waxay u iman doontaa sida mid dad dhaca, Oo baahidaaduna waxay u iman doontaa sida nin hub wata.
12 E l que es malvado y canalla siempre anda diciendo cosas perversas;
Qofkii waxmatare ah, iyo ninkii sharrow ahuba, Wuxuu ku socdaa af qalloocan;
13 g uiña los ojos, mueve los pies, hace señas con los dedos;
Indhihiisuu ku baaqaa, oo cagihiisuu ku hadlaa, Oo faruhuu wax ku baraa;
14 e n su corazón sólo hay perversidad, y todo el tiempo anda pensando en el mal. ¡Siempre anda sembrando discordias!
Qalbigiisa qalloocnaan baa ku jirta, had iyo goorna wuxuu ku fikiraa shar, Oo wuxuu beeraa muran.
15 P or eso, cuando menos lo espere, le sobrevendrá la ruina sin que pueda evitarlo.
Haddaba sidaas daraaddeed masiibadiisu degdeg bay u iman doontaa, Oo dhaqso buu u jabi doonaa, dawona ma leh.
16 H ay seis, y hasta siete cosas que el Señor detesta con toda el alma:
Waxaa jira lix waxyaalood oo uu Rabbigu neceb yahay, Haah, toddoba ayaa naftiisu aad u karahdaa,
17 L os ojos altivos, la lengua mentirosa, las manos que derraman sangre inocente,
Waana indho kibir badan, carrab been sheega, Iyo gacmo dhiig aan eed lahayn daadiya,
18 l a mente que maquina planes inicuos, los pies que se apresuran a hacer el mal,
Qalbi male shar ah hindisa, Iyo cago xumaan ku degdega,
19 e l testigo falso que propaga mentiras, y el que siembra discordia entre hermanos. Advertencia contra el adulterio
Markhaati been ah oo been sheega, Iyo kii muran dad walaalo ah ku dhex beera. Digniin Ku Saabsan Sinada
20 H ijo mío, cumple el mandamiento de tu padre, y no te apartes de la enseñanza de tu madre.
Wiilkaygiiyow, qaynuunka aabbahaa xaji, Oo amarka hooyadaana ha ka tegin.
21 L lévalos siempre dentro de tu corazón; pórtalos alrededor de tu cuello.
Had iyo goorba qalbiga ku sido, Oo qoortana ku xidho.
22 S erán tu guía cuando camines, te protegerán cuando duermas, y te hablarán cuando despiertes.
Markaad socotid wuu ku hoggaamin doonaa, Oo markaad seexatidna wuu ku dhawri doonaa, Markaad toostidna wuu kula hadli doonaa.
23 E l mandamiento es lámpara, la enseñanza es luz, y las reprensiones son el camino de la vida.
Waayo, qaynuunku waa laambad, amarkuna waa iftiin, Oo canaanashada edbintuna waa jidkii nolosha,
24 T e librarán de la mujer malvada, de la lengua sutil de la mujer ajena.
Inay kaa dhawraan naagta sharka ah, Iyo sasabashada carrabka naagta qalaad.
25 N o codicies en tu corazón su hermosura, ni dejes que ella te atrape con sus miradas,
Quruxdeeda qalbigaaga ha ka damcin, Oo yaanay indhaheeda daboolkooda kugu sasaban.
26 U na ramera te cuesta un bocado de pan, pero la mujer ajena te puede costar la vida.
Waayo, naag dhillo ah aawadeed waxaa nin la gaadhsiiyaa go' kibis ah, Oo dhilladuna waxay ugaadhsataa nafta qaaligaa.
27 ¿ Quién se echa fuego en el pecho sin que se queme su ropa?
Miyuu nin laabta dab ku qaadi karaa, Iyadoo aan dharkiisu guban?
28 ¿ Quién puede andar sobre brasas sin que se quemen sus pies?
Miyuu mid dhuxul kulul ku kor socon karaa, Iyadoo aan cagihiisu guban?
29 ¡ Pues tampoco puede clamar inocencia el que se acuesta con la mujer de su prójimo!
Haddaba sidaas oo kaluu noqdaa kii naagta deriskiisa u tagaa, Oo ku alla kii iyada taabtaaba ma taqsiir la'aan doono.
30 N adie desprecia al que roba, si lo hace para calmar su apetito;
Dadku tuug ma quudhsadaan hadduu wax xado Inuu naftiisa dhergiyo markuu gaajoodo,
31 s i lo sorprenden, debe pagar siete veces y entregar todo el patrimonio de su casa,
Laakiinse haddii isaga la qabto waa inuu toddoba jibbaar u magdhabaa, Waa inuu ku bixiyaa waxa gurigiisa yaal oo dhan.
32 p ero cometer adulterio es no tener cabeza; quien adultera, se corrompe a sí mismo,
Kii naag ka sinaystaa wuu caqli daranyahay, Oo kii sidaas yeelaa naftiisuu halligaa.
33 l o que obtiene son golpes y vergüenza, y nunca logra borrar esa mancha.
Oo wuxuu heli doonaa dhaawacyo iyo sharafdarro; Oo ceebtiisana lama tirtiri doono innaba.
34 L os celos despiertan la ira del hombre, y en el día de la venganza éste no perdona;
Waayo, hinaaso waa nin cadhadiis. Maalinta aarsashadana isagu ma tudhi doono.
35 n o perdona ni se da por satisfecho, aunque se le ofrezcan muchos obsequios.
Isagu innaba mag kaa qaadan maayo, oo sinaba kuula heshiin maayo, In kastoo aad hadiyado badan siisid.