1 K ei whakamanamana koe ki te ra apopo; kahore hoki koe e mohio ko te aha e puta mai i roto i te ra.
No te jactes del día de mañana; Porque no sabes qué dará de sí el día.
2 M a tetahi atu tangata te whakamoemiti mou, kaua ma tou mangai ake; ma te tangata ke, kaua ma ou ngutu ake.
Alábete el extraño, y no tu propia boca; El ajeno, y no los labios tuyos.
3 H e taimaha te kohatu, he taimaha ano te kirikiri; he taimaha atu ia i a raua tahi te pukuriri o te wairangi.
Pesada es la piedra, y la arena pesa; Mas la ira del necio es más pesada que ambas.
4 H e mea nanakia te riri, he rutaki te aritarita; ko wai ia e tu i mua i te hae?
Cruel es la ira, e impetuoso el furor; Mas ¿quién podrá sostenerse delante de la envidia?
5 H e pai ke te riri matanui i te aroha huna.
Mejor es reprensión manifiesta Que amor encubierto.
6 K o nga patu a te hoa aroha he mea na te pono: ko nga kihi ia a te hoariri auau rawa.
Fieles son las heridas del que ama; Pero importunos los besos del que aborrece.
7 E ngaruru ana te wairua makona ki te honikoma: engari ki te wairua hiakai, reka kau nga mea kawa katoa.
El hombre saciado desprecia el panal de miel; Pero al hambriento todo lo amargo es dulce.
8 R ite tonu ki te manu e atiutiu noa atu ana i tona kohanga te tangata e atiutiu noa atu ana i tona wahi.
Cual ave que se va de su nido, Tal es el hombre que se va de su lugar.
9 H e whakahari ngakau te hinu me te whakakakara; he pera ano nga ahuareka o to te tangata hoa aroha i ahu mai i nga tikanga mateoha i whakatakotoria e tona ngakau.
El ungüento y el perfume alegran el corazón, Y el cordial consejo del amigo consuela al hombre.
10 K o tou hoa aroha ake, a ko te hoa hoki o tou papa, kaua e whakarerea; kaua hoki e haere ki te whare o tou tuakana i te ra e mate ai koe: he pai ke hoki te hoa e tata ana i te tuakana i tawhiti.
No dejes a tu amigo, ni al amigo de tu padre; Y no tendrás que ir a la casa de tu hermano en el día de tu aflicción. Mejor es el vecino cerca que el hermano lejos.
11 E taku tama, kia whakaaro nui, kia koa ai toku ngakau, kia whakahoki kupu ai hoki ahau ki te hunga e tawai ana ki ahau.
Sé sabio, hijo mío, y alegra mi corazón, Y tendré qué responder al que me agravie.
12 E kite atu ana te tangata tupato i te he, a ka huna i a ia: tena ko te kuware, haere tonu atu, mamae tonu atu.
El avisado ve el peligro y se esconde; Mas los simples siguen adelante y reciben el daño.
13 T angohia te kakahu o te kaiwhakakapi mo te tangata ke; tona taunaha ano hoki mo ta te wahine ke.
Quítale su ropa al que salió fiador por el extraño; Y al que fía a una extranjera, tómale prenda.
14 K o te tangata e maranga ana i te atatu, he nui hoki tona reo ki te manaaki i tona hoa ka kiia tana he kanga.
El que bendice a su amigo en alta voz, en la mañana temprano, Por maldición se le contará.
15 H e maturuturu e puputu tonu ana i te ra nui te ua, he wahine ngangare, rite tonu raua:
Gotera continua en tiempo de lluvia Y la mujer rencillosa, son semejantes;
16 K o te tangata e mea ana ki te pehi i a ia, e mea ana ki te pehi i te hau, a ka tutaki tona ringa matau ki te hinu.
Pretender contenerla es como refrenar el viento, O sujetar aceite con la mano derecha.
17 K o te rino hei whakakoi mo te rino; waihoki ko te tangata ano hei whakakoi i te mata o tona hoa.
Hierro con hierro se aguza; Y así el hombre aguza el rostro de su amigo.
18 K o te kaitiaki o te piki, ka kai i ona hua: ka whakahonoretia te tangata e whakaaro ana ki tona rangatira.
Quien cuida la higuera comerá su fruto, Y el que mira por los intereses de su señor, tendrá honra.
19 H e pera i te wai, tiro atu, tiro mai he kanohi, ka pena ano to te tangata ngakau ki te tangata.
Como mirándose en el agua, el rostro responde al rostro, Así el corazón del hombre responde al hombre.
20 K o te reinga, ko te whakangaromanga, e kore e makona; e kore ano hoki e makona nga kanohi o te tangata.
El Seol y el Averno nunca se sacian; Así los ojos del hombre nunca están satisfechos.
21 K o te oko tahu para mo te hiriwa, ko te oumu mo te koura; a, ko te whakanui i a ia, hei whakamatautau mo te tangata.
Como el crisol prueba la plata, y la hornaza el oro, Así es para el hombre la boca del que lo alaba.
22 A hakoa i tukua e koe te wairangi ki te tuki i roto i te kumete i waenga i nga witi pepe, e kore tona whakaarokore e riro.
Aunque machaques al necio en un mortero entre granos de trigo majados con el pisón, No se apartará de él su necedad.
23 K ia anga nui koa kia mohio ki te ahua o au hipi, a kia pai te tiaki i au kahui kau:
Sé diligente en conocer el estado de tus ovejas, Y mira con cuidado por tus rebaños;
24 E kore hoki te taonga e mau tonu; e mau ianei te karauna ki nga whakatupuranga katoa?
Porque las riquezas no duran para siempre; Ni las diademas para perpetuas generaciones.
25 K ua whaiti te hei, e kitea ana te tupu hou, a e kohikohia ana nga otaota o nga maunga.
Saldrá la grama, aparecerá la hierba, Y se segarán las hierbas de los montes.
26 H ei mea kakahu mou nga reme, a koe nga koati hei utu mo te mara.
Los corderos son para tus vestidos, Y los cabritos para el precio del campo;
27 A tera te waiu koati, he nui noa atu hei kai mau, hei kai hoki ma tou whare, hei oranga ano hoki mo au kotiro.
Y abundancia de leche de las cabras para tu mantenimiento, para mantenimiento de tu casa, Y para sustento de tus criadas.