1 M a te kupu ngawari e kaupare te riri; ma te kupu taimaha ia e whakaoho te riri.
La blanda respuesta calma la ira; Mas la palabra áspera hace subir el furor.
2 K o te arero o te tangata whakaaro nui e whakahua tika ana i te matauranga: e whakapuaki ana ia te mangai o nga kuware i te wairangi.
La lengua de los sabios adornará la sabiduría; Mas la boca de los necios hablará sandeces.
3 K ei nga wahi katoa nga kanohi o Ihowa, e titiro ana ki te hunga kino, ki te hunga pai.
Los ojos de Jehová están en todo lugar, Mirando a los malos y a los buenos.
4 K o te arero reka he rakau no te ora; tena ki te wanoke a roto he wawahi wairua.
La lengua apacible es árbol de vida; Mas la perversidad de ella es quebrantamiento del espíritu.
5 E whakahawea ana te wairangi ki te papaki a tona papa; ko te tangata ia e mahara ana ki te ako ka mohio ki te tupato.
El necio menosprecia el consejo de su padre; Mas el que guarda la corrección vendrá a ser prudente.
6 H e nui te taonga kei te whare o te tangata tika; he raruraru ia kei roto i nga mea hua ki te tangata kino.
En la casa del justo hay gran provisión; Pero turbación en las ganancias del impío.
7 E ruia ana te matauranga e nga ngutu o nga whakaaro nui: kahore ia he pena a te ngakau o nga kuware.
La boca de los sabios esparce sabiduría; No así el corazón de los necios.
8 H e mea whakarihariha ki a Ihowa te whakahere a te hunga kino: engari e manako ana ia ki te inoi a te hunga tika.
El sacrificio de los impíos es abominación a Jehová; Mas la oración de los rectos es su delicia.
9 H e mea whakarihariha ki a Ihowa te huarahi o te tangata kino: ko te tangata ia e whai ana i te tika tana e aroha ai.
Abominación es a Jehová el camino del impío; Mas él ama al que sigue la justicia.
10 H e kino te papaki ki te tangata e whakarere ana i te ara; a, ko te tangata e kino ana ki te ako, ka mate.
La reconvención es molesta al que deja el camino; Y el que aborrece la corrección, morirá.
11 K ei te aroaro o Ihowa te reinga me te whakangaromanga; engari rawa hoki nga ngakau o nga tama a te tangata.
El Seol y el Abadón están delante de Jehová; ¡Cuánto más los corazones de los hombres!
12 E kore te tangata whakahi e aroha ki te kaipapaki; e kore hoki e haere ki te hunga whakaaro nui.
El escarnecedor no ama al que le reprende, Ni se junta con los sabios.
13 M a te koa o te ngakau ka pai ai te mata: ma te pouri ia o te ngakau ka maru ai te wairua.
El corazón alegre hermosea el rostro; Mas por el dolor del corazón el espíritu se abate.
14 E rapu ana te ngakau mohio i te matauranga; ko te kuware ia ta te mangai o nga wairangi e kai ai.
El corazón inteligente busca la sabiduría; Mas la boca de los necios se alimenta de necedades.
15 H e kino nga ra katoa o te hunga pouri; he hakari tonu ta te tangata i te ngakau marama.
Todos los días del afligido son difíciles; Mas el de corazón contento tiene un banquete continuo.
16 H e pai ke te iti i kinakitia ki te wehi ki a Ihowa, i te nui taonga i kinakitia ki te raruraru.
Mejor es lo poco con el temor de Jehová, Que el gran tesoro donde hay turbación.
17 H e pai ake te tina puwha ko te aroha hei kinaki, i te kau whangai e kinakitia ana ki te mauahara.
Mejor es la comida de legumbres donde hay amor, Que de buey engordado donde hay odio.
18 H e whakaoho tautohe ta te tangata pukuriri: he pehi pakanga ia ta te tangata manawanui.
El hombre iracundo promueve contiendas; Mas el que tarda en airarse apacigua la rencilla.
19 K o te ara o te tangata mangere, ano he taiepa tataramoa; he ara nui ia to te tangata tika.
El camino del perezoso es como seto de espinos; Mas la vereda de los rectos, como una calzada.
20 H e tama whakaaro nui, ka koa te papa: tena ko te tama kuware, he whakahawea ki tona whaea.
El hijo sabio alegra al padre; Mas el hombre necio menosprecia a su madre.
21 K i te tangata maharakore he mea whakahari te wairangi; he tika ia te haere a te tangata matau.
La necedad es alegría al falto de entendimiento; Mas el hombre entendido endereza sus pasos.
22 K i te kahore he runanga, ka pororaru nga tikanga: ma te tokomaha ia o nga kaiwhakatakoto whakaaro ka mau ai.
Los planes son frustrados donde no hay consejo; Mas con multitud de consejeros se realizan.
23 K ei ta tona mangai i whakahoki ai he koa mo te tangata: ko te kupu i te wa i tika ai, ano te pai!
El hombre halla alegría en la respuesta de su boca; Y la palabra a su tiempo, ¡cuán buena es!
24 K i te tangata whakaaro nui e ahu whakarunga ana te ara ki te ora, he mea kia mahue ai i a ia te reinga o raro.
El camino de la vida es hacia arriba al entendido, Para apartarse del Seol abajo.
25 K a hutia ake e Ihowa te whare o te tangata whakakake: engari ka whakapumautia e ia te rohe o te pouaru.
Jehová asolará la casa de los soberbios; Pero afirmará la heredad de la viuda.
26 H e mea whakarihariha ki a Ihowa nga whakaaro nanakia; he mea kohakore ia nga kupu ahuareka.
Abominación son a Jehová los pensamientos del malo; Mas las expresiones de los limpios son limpias.
27 K o te tangata apo taonga, raruraru ana i a ia tona whare; ka ora ia te tangata e kino ana ki nga mea homai noa.
Alborota su casa el codicioso; Mas el que aborrece el soborno vivirá.
28 K o te ngakau o te tangata tika e ata whakaaro ana ki te kupu hei whakahokinga; ko te mangai ia o te tangata kino e tahoro ana i nga mea kikino.
El corazón del justo piensa para responder, Mas la boca de los impíos derrama malas cosas.
29 E matara ana a Ihowa i te hunga kino: otiia e rongo ana ia ki te inoi a te hunga tika.
Jehová está lejos de los impíos; Pero él oye la oración de los justos.
30 M a te marama o nga kanohi ka koa ai te ngakau: a ma te rongo pai ka momona ai nga wheua.
La luz de los ojos alegra el corazón, Y la buena nueva conforta los huesos.
31 K o te taringa e whakarongo ana ki te whakatupato e ora ai, ka noho i waenga i te hunga whakaaro nui.
El oído que escucha las amonestaciones de la vida, Entre los sabios morará.
32 K o te tangata e whakakahore ana ki te papaki, e whakahawea ana ki tona wairua; engari ko te tangata e rongo ana ki te ako, ka whiwhi ki te ngakau mahara.
El que tiene en poco la disciplina menosprecia su alma; Mas el que escucha la corrección tiene entendimiento.
33 K o te wehi ki a Ihowa te ako o te whakaaro nui; ko te ngakau whakaiti hoki e haere ana i mua i te honore.
El temor de Jehová es escuela de sabiduría; Y a la honra precede la humildad.