1 Д оброе имя великих богатств желаннее; добрая слава лучше серебра и золота.
Engari te ingoa pai e whiriwhiria rawatia i nga taonga nui, me te manakohanga aroha i te hiriwa, i te koura.
2 Б огач и нищий вот чем сродни: их обоих создал Господь.
Ka tutataki te tangata taonga raua ko te rawakore; ko Ihowa te kaihanga o ratou katoa.
3 Р азумный увидит опасность – и скроется, а простаки пойдут дальше – и пострадают.
Ko te tangata tupato, ka kitea atu e ia te he, ka huna i a ia; ko nga kuware, haere tonu atu, mamae tonu atu.
4 Н аграда за смирение и страх перед Господом – богатство, и слава, и жизнь.
Ko te hua o te mahaki, a ko te wehi ki a Ihowa, he taonga, he honore, he ora.
5 Н а пути коварных – колючки да западни: дорожащий жизнью к ним и не подойдет.
He tataramoa, he mahanga kei te ara o te whanoke; ko te tangata ia e tiaki ana i tona wairua, ka matara atu i ena.
6 Н аставь ребенка на верный путь, он и в старости не собьется с него.
Whakatupuria ake te tamaiti i te ara e haere ai ia, a, ka kaumatua, e kore e mahue i a ia.
7 Б огатые властвуют над бедными, и должник заимодавцу раб.
E whakatakoto tikanga ana te tangata taonga mo nga rawakore; a, ko te tangata i te nama, hei pononga ia ma te tangata nana i whakatarewa mai.
8 С еющий беззаконие пожнет беду, и не станет жезла его гнева.
Ko te kairui o te kino, ka kokoti i te he: a ka kahore noa iho te patu o tona riri.
9 Ч еловек щедрый будет благословен, так как пищей делится с бедным.
Ko te kanohi ohaoha, ka manaakitia tera; e hoatu ana hoki e ia tetahi wahi o tana taro ma te rawakore.
10 П рогони глумливого – уйдет и вражда, и утихнут раздоры и ругань.
Peia atu te tangata whakahi, a ka riro te ngangare; ka mutu ano hoki te totohe me te whakahawea.
11 К то любит чистоту сердца, чья речь любезна, тому царь будет другом.
Ko te tangata e matenui ana ki te ngakau ma, ko te kingi he hoa mona, mo te ahuareka o ona ngutu.
12 О чи Господа охраняют знание, а слова вероломного Он опровергает.
Ma nga kanohi o Ihowa e tiaki te tangata whai matauranga, e whakataka ana hoki e ia nga kupu a te tangata kopeka.
13 Л ентяй говорит: «На улице лев! Смерть мне, ежели выйду!»
E mea ana te mangere, He raiona kei waho: ka whakamatea ahau ki nga huarahi.
14 У ста чужой жены – глубокая яма, прогневавший Господа туда упадет.
He poka hohonu te mangai o nga wahine ke: ka taka ki roto ta Ihowa tangata e whakarihariha ai.
15 Г лупость привязана к сердцу ребенка, но прогонит ее исправляющая розга.
Paihere rawa te wairangi ki roto ki te ngakau o te tamaiti; otiia ma te rakau o te whiu e pei kia matara atu i a ia.
16 П ритесняющий бедных, чтобы обогатиться, и дающий богатым подарки обнищают. Тридцать изречений мудрецов
Ko te tangata e tukino ana i te rawakore kia maha atu ai he taonga mana, me te tangata hoki e hoatu mea ana ki te tangata taonga, ka tutuki raua ki te muhore kau.
17 П риклони ухо и слова мудрецов послушай, сердце к учению моему обрати;
Anga mai tou taringa, whakarongo mai hoki ki nga kupu a te hunga whakaaro nui, kia tahuri mai hoki tou ngakau ki toku matauranga.
18 е сли ты сохранишь их в себе, если все они будут у тебя на устах – это будет приятно.
He mea ahareka hoki, mehemea ka puritia e koe i roto i tou kopu, ki te u ngatahi raua ki runga ki ou ngutu;
19 Ч тобы ты мог надеяться на Господа, я сегодня учу им тебя, да, тебя.
Kia okioki ai koe ki a Ihowa, koia i whakakitea ai e ahau aua mea ki a koe i tenei ra, ki a koe na ano.
20 Р азве я не написал для тебя тридцать изречений увещевания и знания,
He teka ianei hira rawa nga mea kua tuhituhia atu nei e ahau ki a koe, he kupu ako, he kupu mohio;
21 ч тобы ты научился верным словам истины и смог принести верный ответ посылавшим тебя?
Kia mohio ai koe ki te tuturutanga o nga kupu o te pono, kia whakahokia ai e koe he kupu pono ki te hunga e ngare ana i a koe?
22 Н е обирай бедных лишь потому, что они бедны; не притесняй нуждающихся на суде,
Kaua e pahuatia te rawakore, no te mea he rawakore ia, kaua hoki e whakatupuria kinotia te tangata iti i te kuwaha:
23 д ело их защитит Господь, жизнь отберет у тех, кто их обирает.
No te mea ka tohea e Ihowa ta ratou tohe, ka pahuatia ano hoki e ia te wairua o te hunga e pahua ana i a ratou.
24 Н е дружи с гневливым, с раздражительным не общайся,
Kaua e whakahoa ki te tangata pukuriri; kei haere tahi hoki koe i te tangata aritarita;
25 ч тобы не научиться его путям и не попасть в западню.
Kei akona e koe ona ara, a ka riro i a koe he mahanga mo tou wairua.
26 Н е будь одним из тех, кто дает залог и поручается за долги;
Kei uru koe ki roto ki te hunga papaki ringa, ki nga kaiwhakakapi turanga ranei mo te moni tarewa:
27 к огда не найдешь ты, чем заплатить, даже постель из-под тебя заберут.
Ki te kahore au mea hei utu, hei aha i tangohia ai e ia tou moenga i raro i a koe?
28 Н е передвигай древней межи, которую поставили твои предки.
Kaua e whakanekehia atu te rohe tawhito i whakatakotoria e ou matua.
29 В идишь искусного в деле своем? Он будет служить царям, простым он служить не будет.
Kei te kite ranei koe i tetahi tangata e uaua ana ki tana mahi? ka tu ia ki te aroaro o nga kingi; e kore ia e tu ki te aroaro o nga ware.