1 M ás vale el buen nombre que las muchas riquezas, y el favor que la plata y el oro.
Engari te ingoa pai e whiriwhiria rawatia i nga taonga nui, me te manakohanga aroha i te hiriwa, i te koura.
2 E l rico y el pobre tienen un lazo común: el que hizo a ambos es el Señor.
Ka tutataki te tangata taonga raua ko te rawakore; ko Ihowa te kaihanga o ratou katoa.
3 E l prudente ve el mal y se esconde, mas los simples siguen adelante y son castigados.
Ko te tangata tupato, ka kitea atu e ia te he, ka huna i a ia; ko nga kuware, haere tonu atu, mamae tonu atu.
4 L a recompensa de la humildad y el temor del Señor son la riqueza, el honor y la vida.
Ko te hua o te mahaki, a ko te wehi ki a Ihowa, he taonga, he honore, he ora.
5 E spinos y lazos hay en el camino del perverso; el que cuida su alma se alejará de ellos.
He tataramoa, he mahanga kei te ara o te whanoke; ko te tangata ia e tiaki ana i tona wairua, ka matara atu i ena.
6 E nseña al niño el camino en que debe andar, y aun cuando sea viejo no se apartará de él.
Whakatupuria ake te tamaiti i te ara e haere ai ia, a, ka kaumatua, e kore e mahue i a ia.
7 E l rico domina a los pobres, y el deudor es esclavo del acreedor.
E whakatakoto tikanga ana te tangata taonga mo nga rawakore; a, ko te tangata i te nama, hei pononga ia ma te tangata nana i whakatarewa mai.
8 E l que siembra iniquidad segará vanidad, y la vara de su furor perecerá.
Ko te kairui o te kino, ka kokoti i te he: a ka kahore noa iho te patu o tona riri.
9 E l generoso será bendito, porque da de su pan al pobre.
Ko te kanohi ohaoha, ka manaakitia tera; e hoatu ana hoki e ia tetahi wahi o tana taro ma te rawakore.
10 E cha fuera al escarnecedor y saldrá la discordia, y cesarán también la contienda y la ignominia.
Peia atu te tangata whakahi, a ka riro te ngangare; ka mutu ano hoki te totohe me te whakahawea.
11 E l que ama la pureza de corazón tiene gracia en sus labios, y el rey es su amigo.
Ko te tangata e matenui ana ki te ngakau ma, ko te kingi he hoa mona, mo te ahuareka o ona ngutu.
12 L os ojos del Señor guardan el conocimiento, pero El confunde las palabras del pérfido.
Ma nga kanohi o Ihowa e tiaki te tangata whai matauranga, e whakataka ana hoki e ia nga kupu a te tangata kopeka.
13 E l perezoso dice: Hay un león afuera; seré muerto en las calles.
E mea ana te mangere, He raiona kei waho: ka whakamatea ahau ki nga huarahi.
14 F osa profunda es la boca de las mujeres extrañas; el que es maldito del Señor caerá en ella.
He poka hohonu te mangai o nga wahine ke: ka taka ki roto ta Ihowa tangata e whakarihariha ai.
15 L a necedad está ligada al corazón del niño; la vara de la disciplina la alejará de él.
Paihere rawa te wairangi ki roto ki te ngakau o te tamaiti; otiia ma te rakau o te whiu e pei kia matara atu i a ia.
16 E l que oprime al pobre para engrandecerse, o da al rico, sólo llegará a la pobreza. Preceptos y amonestaciones
Ko te tangata e tukino ana i te rawakore kia maha atu ai he taonga mana, me te tangata hoki e hoatu mea ana ki te tangata taonga, ka tutuki raua ki te muhore kau.
17 I nclina tu oído y oye las palabras de los sabios, y aplica tu corazón a mi conocimiento;
Anga mai tou taringa, whakarongo mai hoki ki nga kupu a te hunga whakaaro nui, kia tahuri mai hoki tou ngakau ki toku matauranga.
18 p orque te será agradable si las guardas dentro de ti, para que estén listas en tus labios.
He mea ahareka hoki, mehemea ka puritia e koe i roto i tou kopu, ki te u ngatahi raua ki runga ki ou ngutu;
19 P ara que tu confianza esté en el Señor, te he instruido hoy a ti también.
Kia okioki ai koe ki a Ihowa, koia i whakakitea ai e ahau aua mea ki a koe i tenei ra, ki a koe na ano.
20 ¿ No te he escrito cosas excelentes de consejo y conocimiento,
He teka ianei hira rawa nga mea kua tuhituhia atu nei e ahau ki a koe, he kupu ako, he kupu mohio;
21 p ara hacerte saber la certeza de las palabras de verdad, a fin de que respondas correctamente al que te ha enviado ?
Kia mohio ai koe ki te tuturutanga o nga kupu o te pono, kia whakahokia ai e koe he kupu pono ki te hunga e ngare ana i a koe?
22 N o robes al pobre, porque es pobre, ni aplastes al afligido en la puerta;
Kaua e pahuatia te rawakore, no te mea he rawakore ia, kaua hoki e whakatupuria kinotia te tangata iti i te kuwaha:
23 p orque el Señor defenderá su causa, y quitará la vida de los que los roban.
No te mea ka tohea e Ihowa ta ratou tohe, ka pahuatia ano hoki e ia te wairua o te hunga e pahua ana i a ratou.
24 N o te asocies con el hombre iracundo; ni andes con el hombre violento,
Kaua e whakahoa ki te tangata pukuriri; kei haere tahi hoki koe i te tangata aritarita;
25 n o sea que aprendas sus maneras, y tiendas lazo para tu vida.
Kei akona e koe ona ara, a ka riro i a koe he mahanga mo tou wairua.
26 N o estés entre los que dan fianzas, entre los que salen de fiadores de préstamos.
Kei uru koe ki roto ki te hunga papaki ringa, ki nga kaiwhakakapi turanga ranei mo te moni tarewa:
27 S i no tienes con qué pagar, ¿por qué han de quitarte la cama de debajo de ti ?
Ki te kahore au mea hei utu, hei aha i tangohia ai e ia tou moenga i raro i a koe?
28 N o muevas el lindero antiguo que pusieron tus padres.
Kaua e whakanekehia atu te rohe tawhito i whakatakotoria e ou matua.
29 ¿ Has visto un hombre diestro en su trabajo? Estará delante de los reyes; no estará delante de hombres sin importancia.
Kei te kite ranei koe i tetahi tangata e uaua ana ki tana mahi? ka tu ia ki te aroaro o nga kingi; e kore ia e tu ki te aroaro o nga ware.