1 L a sabiduría edifica su casa; Mas la necedad con sus manos la derriba.
Ko ta te wahine whakaaro nui he hanga i tona whare; ko ta te wahine wairangi, ko ona ringa hei wahi iho.
2 E l que camina en rectitud, teme a Jehová; Mas el de caminos tortuosos, lo menosprecia.
Ko te tangata e haere ana i runga i tona tika, e wehi ana i a Ihowa; ko te tangata he parori ki ona ara e whakahawea ana ki i ia.
3 E n la boca del necio está la raíz de su soberbia; Mas los labios de los sabios los protegerán.
Kei te mangai o te wairangi he patu whakapehapeha; ma nga ngutu ia o te hunga whakaaro nui ratou ka ora ai.
4 S in bueyes, el granero está vacío; Mas por la fuerza del buey hay abundancia de pan.
Ki te kahore he kau, ka ma te takotoranga kai; ma te kaha ia o te kau ka nui ai nga hua.
5 E l testigo verdadero no mentirá; Mas el testigo falso hablará mentiras.
E kore te kaiwhakaatu pono e teka; ka puaki ia te teka i te kaiwhakaatu teka.
6 B usca el escarnecedor la sabiduría y no la halla; Mas al hombre entendido la sabiduría le es fácil.
E rapu ana te tangata whakahi i te whakaaro nui, heoi kahore e kitea e ia; ki te tangata matau ia he mama noa te matauranga.
7 D eja la compañía del hombre necio, Porque en él no hallarás labios de ciencia.
Haere atu ki te aroaro o te kuware, ina kahore e kitea e koe he ngutu matau ona.
8 L a ciencia del prudente está en discernir su camino; Mas la indiscreción de los necios es engaño.
Ko te whakaaro nui o te tangata tupato, he matau ki tona ara; ko te wairangi o nga kuware, he tinihanga.
9 L os necios se mofan del pecado; Mas los rectos disfrutan del favor de Dios.
Ko ta nga wairangi he kata ki te he: na kei te hunga tika te whakaaro pai.
10 E l corazón conoce la amargura de su propia alma; Y ningún extraño se entremeterá en su alegría.
E mohio ana te ngakau ki tona ake mamae, e kore ano hoki tona koa e pikitia e te tangata ke.
11 L a casa de los impíos será asolada; Pero florecerá la tienda de los rectos.
Ka whakangaromia te whare o te hunga kino: ka tupu ia te teneti o te hunga tika.
12 H ay camino que al hombre le parece derecho; Pero al final es un camino de muerte.
He huarahi ano tera e tika ana ki ta te tangata titiro, ko tona mutunga ia ko nga huarahi ki te mate.
13 A un en la risa tendrá dolor el corazón; Y el término de la alegría es congoja.
Ahakoa e kata ana, e mamae ana te ngakau; a, ko te mutunga o te koa, he pouri.
14 D e sus caminos recibirá hartura el necio de corazón; Pero el hombre de bien estará contento del suyo.
Ko te tangata i te ngakau tahuri ke, ka makona i ona ara ake: a ko te tangata pai ka makona i tana ake ano.
15 E l simple todo se lo cree; Mas el avisado mira bien sus pasos.
Ko ta te kuware he whakapono ki nga kupu katoa; tena ko te tangata tupato, ka ata titiro ki tana hikoi.
16 E l sabio teme y se aparta del mal; Mas el insensato se muestra insolente y confiado.
E wehi ana te tangata whakaaro nui, ka neke atu i te kino; ko te kuware ia ka whakahi, ka tohe.
17 E l que fácilmente se enoja hará locuras; Y el hombre perverso será aborrecido.
Ko te tangata riri wawe ka mahi i te wairangi; ka kinongia ano hoki te tangata i nga rauhanga kino.
18 L os simples heredarán necedad; Mas los prudentes se coronarán de sabiduría.
He wairangi te whakarerenga iho mo nga kuware; ko te tangata tupato ia ka karaunatia ki te matauranga.
19 L os malos se inclinarán delante de los buenos, Y los impíos a las puertas del justo.
E piko ana te hunga kino ki te aroaro o te hunga pai; a ko te hunga he ki nga kuwaha o te tangata tika.
20 E l pobre es odioso aun a sus parientes; Pero el rico tiene muchos amigos.
E kinongia ana te rawakore e tona hoa ake nei ano; he tokomaha ia nga tangata e aroha ana ki te tangata taonga.
21 P eca el que menosprecia a su prójimo; Mas el que tiene misericordia de los pobres es dichoso.
Ko te tangata e whakahawea ana ki tona hoa, e hara ana; ko te tangata ia e atawhai ana ki nga rawakore, ka hari.
22 ¿ No yerran los que planean el mal? Misericordia y verdad alcanzarán los que piensan el bien.
He teka ianei e kotiti ke ana nga kaiwhakatakoto i te kino? He atawhai ia, he pono, kei nga kaihanga i te pai.
23 E n toda labor hay fruto; Mas las vanas palabras de los labios empobrecen.
He hua to nga mauiuitanga katoa; tena ko te korero o nga ngutu e ahu ana ki te rawakore.
24 L as riquezas de los sabios son su corona; Pero la insensatez de los necios es infatuación.
Hei karauna mo nga whakaaro nui o ratou taonga; ko te wairangi ia o nga kuware, he wairangi kau.
25 E l testigo verdadero libra las almas; Mas el engañoso hablará mentiras.
Ka ora nga wairua i te kaiwhakaatu pono: ko te tangata korero teka ia e mea ana kia tinihanga.
26 E n el temor de Jehová está la fuerte confianza; Y esperanza tendrán sus hijos.
U tonu, kaha tonu te whakaaro ina wehi ki a Ihowa; ka whai rerenga atu ano hoki ana tamariki.
27 E l temor de Jehová es manantial de vida Para apartarse de los lazos de la muerte.
He puna ora te wehi ki a Ihowa, e mahue ai nga reti o te mate.
28 E n la multitud del pueblo está la gloria del rey; Y en la falta del pueblo la debilidad del príncipe.
Ma te nui o te iwi ka whai honore ai te kingi; ma te kore o te iwi ka taka ai te rangatira.
29 E l que tarda en airarse es grande de entendimiento; Mas el de genio pronto, está lleno de necedad.
He matauranga nui to te tangata manawanui; ko te tangata riri wawe ia, e whakaneke ake ana ia i te wairangi.
30 E l corazón apacible es vida para el cuerpo; Mas la envidia es carcoma de los huesos.
He ora ki nga kikokiko te ngakau ora; ko te hae ia, he pirau ki nga wheua.
31 E l que oprime al pobre, afrenta a su Hacedor; Mas el que tiene misericordia del pobre, lo honra.
Ko te tangata e tukino ana i te ware, he tawai tana ki tona Kaihanga; ko te tangata ia e atawhai ana i te rawakore, e whakahonore ana i a ia.
32 P or su maldad será derribado el impío; Mas el justo aun en su muerte tiene esperanza.
E uakina iho ana te tangata kino i runga i tona he; ko te tangata tika ia ka whai tumanakohanga i tona matenga.
33 E n el corazón del prudente reposa la sabiduría; Pero no es conocida en el interior de los necios.
Ka noho te whakaaro nui ki te ngakau o te tangata matau; engari ko te mea kei te wahi ki roto o nga kuware e whakaaturia ana.
34 L a justicia engrandece a las naciones; Mas el pecado es la vergüenza de los pueblos.
Ma te tika ka kake ai te iwi; ma te hara ia ka ingoa kino ai nga iwi.
35 L a benevolencia del rey es para con el servidor prudente; Mas su enojo, contra el que le avergüenza.
Ka manako te kingi ki te pononga mahara; a ka riri ki te tangata i takea ai te whakama.