1 L a mujer sabia edifica su casa, pero la necia con sus manos la derriba.
Ko ta te wahine whakaaro nui he hanga i tona whare; ko ta te wahine wairangi, ko ona ringa hei wahi iho.
2 E l que camina rectamente teme a Jehová, pero el de caminos pervertidos lo menosprecia.
Ko te tangata e haere ana i runga i tona tika, e wehi ana i a Ihowa; ko te tangata he parori ki ona ara e whakahawea ana ki i ia.
3 E n la boca del necio está la vara de su soberbia; a los sabios, sus labios los protegen.
Kei te mangai o te wairangi he patu whakapehapeha; ma nga ngutu ia o te hunga whakaaro nui ratou ka ora ai.
4 S in bueyes, el granero está vacío; por la fuerza del buey hay abundancia de pan.
Ki te kahore he kau, ka ma te takotoranga kai; ma te kaha ia o te kau ka nui ai nga hua.
5 E l testigo verdadero no miente; el testigo falso dice mentiras.
E kore te kaiwhakaatu pono e teka; ka puaki ia te teka i te kaiwhakaatu teka.
6 B usca el escarnecedor la sabiduría y no la halla, pero para el hombre sensato la sabiduría es cosa fácil.
E rapu ana te tangata whakahi i te whakaaro nui, heoi kahore e kitea e ia; ki te tangata matau ia he mama noa te matauranga.
7 Q uítate de delante del hombre necio, porque no hallarás ciencia en sus labios.
Haere atu ki te aroaro o te kuware, ina kahore e kitea e koe he ngutu matau ona.
8 L a ciencia del prudente está en comprender su camino; la indiscreción de los necios es engaño.
Ko te whakaaro nui o te tangata tupato, he matau ki tona ara; ko te wairangi o nga kuware, he tinihanga.
9 L os necios se burlan del pecado, pero entre los rectos hay buena voluntad.
Ko ta nga wairangi he kata ki te he: na kei te hunga tika te whakaaro pai.
10 E l corazón conoce sus íntimas amarguras, y ningún extraño se mezclará en su alegría.
E mohio ana te ngakau ki tona ake mamae, e kore ano hoki tona koa e pikitia e te tangata ke.
11 L a casa de los malvados será asolada, pero florecerá la morada de los rectos.
Ka whakangaromia te whare o te hunga kino: ka tupu ia te teneti o te hunga tika.
12 H ay camino que al hombre le parece derecho, pero es camino que lleva a la muerte.
He huarahi ano tera e tika ana ki ta te tangata titiro, ko tona mutunga ia ko nga huarahi ki te mate.
13 A un en medio de la risa se duele el corazón, y el término de la alegría es la congoja.
Ahakoa e kata ana, e mamae ana te ngakau; a, ko te mutunga o te koa, he pouri.
14 D e sus caminos se hastía el necio de corazón, pero el hombre de bien estará contento con el suyo.
Ko te tangata i te ngakau tahuri ke, ka makona i ona ara ake: a ko te tangata pai ka makona i tana ake ano.
15 E l ingenuo todo lo cree; el prudente mide bien sus pasos.
Ko ta te kuware he whakapono ki nga kupu katoa; tena ko te tangata tupato, ka ata titiro ki tana hikoi.
16 E l sabio teme y se aparta del mal; el insensato es insolente y confiado.
E wehi ana te tangata whakaaro nui, ka neke atu i te kino; ko te kuware ia ka whakahi, ka tohe.
17 E l que fácilmente se enoja comete locuras; y el hombre perverso es aborrecido.
Ko te tangata riri wawe ka mahi i te wairangi; ka kinongia ano hoki te tangata i nga rauhanga kino.
18 L os ingenuos heredarán necedad, mas los prudentes se coronarán de sabiduría.
He wairangi te whakarerenga iho mo nga kuware; ko te tangata tupato ia ka karaunatia ki te matauranga.
19 L os malos se inclinarán delante de los buenos, y los malvados, ante las puertas del justo.
E piko ana te hunga kino ki te aroaro o te hunga pai; a ko te hunga he ki nga kuwaha o te tangata tika.
20 E l pobre resulta odioso aun a su amigo, pero muchos son los que aman al rico.
E kinongia ana te rawakore e tona hoa ake nei ano; he tokomaha ia nga tangata e aroha ana ki te tangata taonga.
21 P eca el que menosprecia a su prójimo, pero el que tiene misericordia de los pobres es bienaventurado.
Ko te tangata e whakahawea ana ki tona hoa, e hara ana; ko te tangata ia e atawhai ana ki nga rawakore, ka hari.
22 ¿ No yerran los que traman el mal? Pero misericordia y verdad alcanzarán a los que planean el bien.
He teka ianei e kotiti ke ana nga kaiwhakatakoto i te kino? He atawhai ia, he pono, kei nga kaihanga i te pai.
23 T oda labor da su fruto; mas las vanas palabras empobrecen.
He hua to nga mauiuitanga katoa; tena ko te korero o nga ngutu e ahu ana ki te rawakore.
24 L as riquezas de los sabios son su corona; la insensatez de los necios es locura.
Hei karauna mo nga whakaaro nui o ratou taonga; ko te wairangi ia o nga kuware, he wairangi kau.
25 E l testigo veraz salva las vidas; el falso dice mentiras.
Ka ora nga wairua i te kaiwhakaatu pono: ko te tangata korero teka ia e mea ana kia tinihanga.
26 E n el temor de Jehová está la firme confianza, la esperanza para sus hijos.
U tonu, kaha tonu te whakaaro ina wehi ki a Ihowa; ka whai rerenga atu ano hoki ana tamariki.
27 E l temor de Jehová es manantial de vida que aparta de los lazos de la muerte.
He puna ora te wehi ki a Ihowa, e mahue ai nga reti o te mate.
28 E n el pueblo numeroso está la gloria del rey; en la falta de pueblo, la debilidad del príncipe.
Ma te nui o te iwi ka whai honore ai te kingi; ma te kore o te iwi ka taka ai te rangatira.
29 E l que tarda en airarse es grande de entendimiento; el impaciente de espíritu pone de manifiesto su necedad.
He matauranga nui to te tangata manawanui; ko te tangata riri wawe ia, e whakaneke ake ana ia i te wairangi.
30 E l corazón apacible es vida para la carne; la envidia es carcoma de los huesos.
He ora ki nga kikokiko te ngakau ora; ko te hae ia, he pirau ki nga wheua.
31 E l que oprime al pobre afrenta a su Hacedor, pero lo honra el que tiene misericordia del pobre.
Ko te tangata e tukino ana i te ware, he tawai tana ki tona Kaihanga; ko te tangata ia e atawhai ana i te rawakore, e whakahonore ana i a ia.
32 P or su maldad es derribado el malvado, pero el justo halla refugio en su propia muerte.
E uakina iho ana te tangata kino i runga i tona he; ko te tangata tika ia ka whai tumanakohanga i tona matenga.
33 E n el corazón del prudente reposa la sabiduría, pero no es conocida en medio de los necios.
Ka noho te whakaaro nui ki te ngakau o te tangata matau; engari ko te mea kei te wahi ki roto o nga kuware e whakaaturia ana.
34 L a justicia engrandece a la nación; el pecado es afrenta de las naciones.
Ma te tika ka kake ai te iwi; ma te hara ia ka ingoa kino ai nga iwi.
35 E l favor del rey es para con el servidor prudente; su enojo, para el que lo avergüenza.
Ka manako te kingi ki te pononga mahara; a ka riri ki te tangata i takea ai te whakama.