1 N o tengas envidia de los hombres malos ni desees juntarte con ellos,
Kei hae koe ki te hunga kino, kaua hoki e hiahia hei hoa mo ratou.
2 p orque su corazón trama violencias e iniquidad hablan sus labios. -20-
Ko ta to ratou ngakau hoki e whakaaro ai, he tukino, ko ta o ratou ngutu e korero ai, he whanoke.
3 C on sabiduría se edifica la casa, con prudencia se afirma
Ma te whakaaro nui ka hanga ai te whare, a ma te matauranga ka u ai:
4 y con ciencia se llenan las cámaras de todo bien preciado y agradable. -21-
Ma te mohio hoki ka ki ai nga ruma i nga taonga utu nui katoa, i nga mea ahuareka.
5 E l hombre sabio es fuerte, y de pujante vigor el que tiene ciencia.
He kaha te tangata whakaaro nui; ae, e whakanuia ana e te tangata mohio te kaha.
6 P orque con ingenio harás la guerra, y en los muchos consejeros está la victoria. -22-
Na kia pai te ngarahu ina anga koe ki te whawhai: kei te tokomaha hoki o nga kaiwhakatakoto whakaaro te ora.
7 A lta está para el insensato la sabiduría; en la puerta no abrirá él su boca. -23-
He tiketike rawa te whakaaro nui mo te wairangi: e kore e kuihi tona mangai i te kuwaha.
8 A l que piensa hacer el mal lo llaman «hombre de malos pensamientos».
Ko te tangata e whakaaro ana ki te kino, ka kiia he whanoke.
9 E l pensamiento del necio es pecado, y abominable para los hombres el escarnecedor. -24-
He hara te whakaaro wairangi: he mea whakarihariha ano ki te tangata te tangata whakahi.
10 S i flaqueas en día de adversidad, tu fuerza quedará reducida. -25-
Ki te ngoikore koe i te ra o te he, he iti tou kaha.
11 L ibra a los que son llevados a la muerte, salva a los que tienen su vida en peligro.
Whakaorangia te hunga e kawea atu ana ki te mate, a puritia mai hoki e koe te hunga e meatia ana kia whakamatea.
12 P orque si dices: «Lo cierto es que no lo supimos», ¿acaso no lo considerará el que pesa los corazones? El que mira por tu alma, él lo conocerá, y él pagará al hombre según sus obras. -26-
Ki te mea koe, Nana, kihai tenei i mohiotia e matou: kahore ianei te kaipauna ngakau i te whakaaro ki tera? a, ko te kaitiaki o tou wairua, kahore ranei ia e mohio? e kore ranei e homai e ia ki te tangata kia rite ki tana mahi?
13 C ome, hijo mío, de la miel, porque es buena; el panal es dulce a tu paladar.
Kainga, e taku tama, te honi, he pai hoki; me te honikoma, he mea reka hoki ki tou mangai:
14 A sí será para ti el conocimiento de la sabiduría: si la hallas tendrás recompensa y al fin tu esperanza no será frustrada. -27-
Ka mohio ai koe ki te whakaaro nui, he mea ki tou wairua: ki te kitea e koe, he tukunga iho ano tona, e kore hoki tau i tumanako ai e hatepea.
15 T ú, malvado, no aceches la morada del justo, no saquees el lugar de su descanso;
Kaua, e te tangata kino, e whanga ki te nohoanga o te tangata tika; kei tukino koe ki tona takotoranga.
16 p orque aunque siete veces caiga el justo, volverá a levantarse, pero los malvados caerán en el mal. -28-
E hinga ana hoki te tangata tika, e whitu hinganga, ka ara ake ano: ka whakataka ia te hunga kino e te he.
17 N o te regocijes cuando caiga tu enemigo, ni cuando él tropiece se alegre tu corazón,
Kaua e harakoa ki te hinga tou hoariri, kaua hoki tou ngakau e hari ina taka ia:
18 n o sea que Jehová lo vea y le desagrade, y aparte de sobre él su enojo. -29-
Kei kite a Ihowa, a ka he ki tana titiro, a ka tahuri atu tona riri i a ia.
19 N o te juntes con los malignos ni envidies a los malvados,
Kei mamae koe, he mea mo nga kaimahi i te kino, kei hae hoki ki te hunga kino.
20 p orque para el malo no habrá buen fin: ¡la lámpara de los malvados se apagará! -30-
Kahore hoki he mutunga pai ki te tangata kino; ka keto hoki te rama a te hunga kino.
21 T eme a Jehová, hijo mío, y al rey, y no te juntes con los veleidosos;
E taku tama, e wehi ki a Ihowa, ki te kingi hoki: a, kaua e whakauru noa atu ki te hunga e mea ana ki te whakaputa ke.
22 p orque su desgracia llegará de repente; y el quebranto que viene de ambos, ¿quién puede saberlo? CUARTA COLECCIÓN://DICHOS DE LOS SABIOS
No te mea ka puta tata te aitua mo ratou: a ko wai ka mohio ki te whakangaromanga o raua tokorua?
23 T ambién éstos son dichos de los sabios: Hacer distinción de personas en el juicio no es bueno.
He whakatauki ano hoki enei na te hunga whakaaro nui. Ehara i te mea pai kia whakaaro ki te kanohi tangata ina whakawa.
24 A quien diga al malo: «Tú eres justo», los pueblos lo maldecirán y lo detestarán las naciones;
Ko te tangata e mea ana ki te tangata kino, He tika koe; ka kanga nga iwi ki a ia, ka whakarihariha nga tauiwi ki a ia.
25 p ero quienes lo reprendan tendrán felicidad y sobre ellos vendrá gran bendición.
Otiia ka koa nga ngakau o te hunga e riria ai tona he, ka tau iho ano hoki te manaaki pai ki runga ki a ratou.
26 ¡ Besados sean los labios del que responde con palabras correctas!
Ka kihia e ia nga ngutu e whakahoki ana i nga kupu tika.
27 P repara tus labores fuera, dispónlas en tus campos y edifica después tu casa.
Meinga kia takoto pai tau mahi i waho, kia rite hoki hei meatanga mau i te mara; muri iho ka hanga i tou whare.
28 N o seas sin causa testigo contra tu prójimo ni digas falsedades con tus labios.
Kaua koe e tu hei kaiwhakaatu he mo tou hoa, i te mea kahore he take; a kaua e tinihanga ki ou ngutu.
29 N o digas: «Haré con él como él hizo conmigo; pagaré a ese hombre según merece su obra.»
Kaua e ki, Ka meatia ano e ahau ki a ia tana i mea ai ki ahau; ka rite ki ta te tangata mahi taku e whakahoki ai ki a ia.
30 P asé junto al campo del hombre perezoso, junto a la viña del hombre falto de entendimiento;
I haere ahau i te taha o te mara a te mangere, i te taha hoki o te mara waina a te tangata kahore ona mahara;
31 y vi que por toda ella habían crecido los espinos, ortigas habían cubierto la tierra y la cerca de piedra ya estaba derribada.
Na, kua tupuria katoatia e te tataramoa, kapi tonu te mata o te mara i te ongaonga, a ko to reira taiepa kohatu kua oti te wahi.
32 M iré, y lo medité en mi corazón; lo vi, y aprendí la lección:
Katahi ahau ka titiro, ka ata whakaaroaro: ka kite ahau, a ka hopu mai hei ako moku.
33 U n poco de sueño, dormitar otro poco y otro poco descansar mano sobre mano:
Kia iti ake nei te wahi e parangia ai, kia iti ake nei te moe, kia iti ake te kotuituitanga o nga ringa ka moe ai:
34 a sí te llegará la miseria como un vagabundo, la pobreza como un hombre armado.
Ka pera te haerenga mai o tou muhore ano he kaipahua; o tou rawakore hoki ano he tangata mau patu.