1 N o tengas envidia de los malvados, Ni desees estar con ellos;
Kei hae koe ki te hunga kino, kaua hoki e hiahia hei hoa mo ratou.
2 P orque su corazón trama violencia, Y sus labios hablan de hacer mal.
Ko ta to ratou ngakau hoki e whakaaro ai, he tukino, ko ta o ratou ngutu e korero ai, he whanoke.
3 C on sabiduría se edifica una casa, Y con prudencia se afianza;
Ma te whakaaro nui ka hanga ai te whare, a ma te matauranga ka u ai:
4 C on conocimiento se llenan las cámaras De todo bien preciado y deseable.
Ma te mohio hoki ka ki ai nga ruma i nga taonga utu nui katoa, i nga mea ahuareka.
5 E l hombre sabio es fuerte, Y el hombre de conocimiento aumenta su poder.
He kaha te tangata whakaaro nui; ae, e whakanuia ana e te tangata mohio te kaha.
6 P orque con dirección sabia harás la guerra, Y en la abundancia de consejeros está la victoria.
Na kia pai te ngarahu ina anga koe ki te whawhai: kei te tokomaha hoki o nga kaiwhakatakoto whakaaro te ora.
7 M uy alta está la sabiduría para el necio, En la puerta de la ciudad no abre su boca.
He tiketike rawa te whakaaro nui mo te wairangi: e kore e kuihi tona mangai i te kuwaha.
8 A l que planea hacer el mal, Lo llamarán intrigante.
Ko te tangata e whakaaro ana ki te kino, ka kiia he whanoke.
9 E l tramar necedad es pecado, Y el insolente es abominación a los hombres.
He hara te whakaaro wairangi: he mea whakarihariha ano ki te tangata te tangata whakahi.
10 S i eres débil en día de angustia, Tu fuerza es limitada.
Ki te ngoikore koe i te ra o te he, he iti tou kaha.
11 L ibra a los que son llevados a la muerte, Y retén a los que van con pasos vacilantes a la matanza.
Whakaorangia te hunga e kawea atu ana ki te mate, a puritia mai hoki e koe te hunga e meatia ana kia whakamatea.
12 S i dices: “Mira, no sabíamos esto.” ¿No lo tiene en cuenta el que sondea los corazones ? ¿No lo sabe el que guarda tu alma ? ¿No dará a cada hombre según su obra ?
Ki te mea koe, Nana, kihai tenei i mohiotia e matou: kahore ianei te kaipauna ngakau i te whakaaro ki tera? a, ko te kaitiaki o tou wairua, kahore ranei ia e mohio? e kore ranei e homai e ia ki te tangata kia rite ki tana mahi?
13 C ome miel, hijo mío, porque es buena; Sí, la miel del panal es dulce a tu paladar.
Kainga, e taku tama, te honi, he pai hoki; me te honikoma, he mea reka hoki ki tou mangai:
14 D ebes saber que así es la sabiduría para tu alma; Si la hallas, entonces habrá un futuro, Y tu esperanza no será cortada.
Ka mohio ai koe ki te whakaaro nui, he mea ki tou wairua: ki te kitea e koe, he tukunga iho ano tona, e kore hoki tau i tumanako ai e hatepea.
15 N o aceches, oh impío, la morada del justo; No destruyas su lugar de descanso;
Kaua, e te tangata kino, e whanga ki te nohoanga o te tangata tika; kei tukino koe ki tona takotoranga.
16 P orque el justo cae siete veces, y vuelve a levantarse, Pero los impíos caerán en la desgracia.
E hinga ana hoki te tangata tika, e whitu hinganga, ka ara ake ano: ka whakataka ia te hunga kino e te he.
17 N o te regocijes cuando caiga tu enemigo, Y no se alegre tu corazón cuando tropiece;
Kaua e harakoa ki te hinga tou hoariri, kaua hoki tou ngakau e hari ina taka ia:
18 N o sea que el Señor lo vea y Le desagrade, Y aparte de él Su ira.
Kei kite a Ihowa, a ka he ki tana titiro, a ka tahuri atu tona riri i a ia.
19 N o te impacientes a causa de los malhechores Ni tengas envidia de los impíos;
Kei mamae koe, he mea mo nga kaimahi i te kino, kei hae hoki ki te hunga kino.
20 P orque no habrá futuro para el malo. La lámpara de los impíos será apagada.
Kahore hoki he mutunga pai ki te tangata kino; ka keto hoki te rama a te hunga kino.
21 H ijo mío, teme al Señor y al rey; No te asocies con los que son inestables;
E taku tama, e wehi ki a Ihowa, ki te kingi hoki: a, kaua e whakauru noa atu ki te hunga e mea ana ki te whakaputa ke.
22 P orque de repente se levantará su desgracia, Y la destrucción que vendrá de ambos, ¿quién la sabe?
No te mea ka puta tata te aitua mo ratou: a ko wai ka mohio ki te whakangaromanga o raua tokorua?
23 T ambién éstos son dichos de los sabios: “Hacer acepción de personas en el juicio no es bueno.”
He whakatauki ano hoki enei na te hunga whakaaro nui. Ehara i te mea pai kia whakaaro ki te kanohi tangata ina whakawa.
24 A l que dice al impío: “Eres justo,” Lo maldecirán los pueblos, lo aborrecerán las naciones;
Ko te tangata e mea ana ki te tangata kino, He tika koe; ka kanga nga iwi ki a ia, ka whakarihariha nga tauiwi ki a ia.
25 P ero los que lo reprenden tendrán felicidad, Y sobre ellos vendrá abundante bendición.
Otiia ka koa nga ngakau o te hunga e riria ai tona he, ka tau iho ano hoki te manaaki pai ki runga ki a ratou.
26 B esa los labios El que da una respuesta correcta.
Ka kihia e ia nga ngutu e whakahoki ana i nga kupu tika.
27 O rdena tus labores de fuera Y tenlas listas para ti en el campo, Y después edifica tu casa.
Meinga kia takoto pai tau mahi i waho, kia rite hoki hei meatanga mau i te mara; muri iho ka hanga i tou whare.
28 N o seas, sin causa, testigo contra tu prójimo, Y no engañes con tus labios.
Kaua koe e tu hei kaiwhakaatu he mo tou hoa, i te mea kahore he take; a kaua e tinihanga ki ou ngutu.
29 N o digas: “Como él me ha hecho, así le haré; Pagaré al hombre según su obra.”
Kaua e ki, Ka meatia ano e ahau ki a ia tana i mea ai ki ahau; ka rite ki ta te tangata mahi taku e whakahoki ai ki a ia.
30 H e pasado junto al campo del perezoso Y junto a la viña del hombre falto de entendimiento,
I haere ahau i te taha o te mara a te mangere, i te taha hoki o te mara waina a te tangata kahore ona mahara;
31 Y vi que todo estaba lleno de cardos, Su superficie cubierta de ortigas, Y su cerca de piedras, derribada.
Na, kua tupuria katoatia e te tataramoa, kapi tonu te mata o te mara i te ongaonga, a ko to reira taiepa kohatu kua oti te wahi.
32 C uando lo vi, reflexioné sobre ello; Miré, y recibí instrucción.
Katahi ahau ka titiro, ka ata whakaaroaro: ka kite ahau, a ka hopu mai hei ako moku.
33 “ Un poco de dormir, otro poco de dormitar, Otro poco de cruzar las manos para descansar,”
Kia iti ake nei te wahi e parangia ai, kia iti ake nei te moe, kia iti ake te kotuituitanga o nga ringa ka moe ai:
34 Y llegará tu pobreza como ladrón, Y tu necesidad como hombre armado.
Ka pera te haerenga mai o tou muhore ano he kaipahua; o tou rawakore hoki ano he tangata mau patu.