1 E ngari te ingoa pai e whiriwhiria rawatia i nga taonga nui, me te manakohanga aroha i te hiriwa, i te koura.
Más vale el buen nombre que las muchas riquezas, Y el favor que la plata y el oro.
2 K a tutataki te tangata taonga raua ko te rawakore; ko Ihowa te kaihanga o ratou katoa.
El rico y el pobre tienen un lazo común: A ambos los hizo el Señor.
3 K o te tangata tupato, ka kitea atu e ia te he, ka huna i a ia; ko nga kuware, haere tonu atu, mamae tonu atu.
El prudente ve el mal y se esconde, Pero los simples siguen adelante y son castigados.
4 K o te hua o te mahaki, a ko te wehi ki a Ihowa, he taonga, he honore, he ora.
La recompensa de la humildad y el temor del Señor Son la riqueza, el honor y la vida.
5 H e tataramoa, he mahanga kei te ara o te whanoke; ko te tangata ia e tiaki ana i tona wairua, ka matara atu i ena.
Espinos y lazos hay en el camino del perverso; El que cuida su alma se alejará de ellos.
6 W hakatupuria ake te tamaiti i te ara e haere ai ia, a, ka kaumatua, e kore e mahue i a ia.
Instruye al niño en el camino que debe andar, Y aun cuando sea viejo no se apartará de él.
7 E whakatakoto tikanga ana te tangata taonga mo nga rawakore; a, ko te tangata i te nama, hei pononga ia ma te tangata nana i whakatarewa mai.
El rico domina a los pobres, Y el deudor es esclavo del acreedor.
8 K o te kairui o te kino, ka kokoti i te he: a ka kahore noa iho te patu o tona riri.
El que siembra iniquidad segará vanidad, Y la vara de su furor perecerá.
9 K o te kanohi ohaoha, ka manaakitia tera; e hoatu ana hoki e ia tetahi wahi o tana taro ma te rawakore.
El generoso será bendito, Porque da de su pan al pobre.
10 P eia atu te tangata whakahi, a ka riro te ngangare; ka mutu ano hoki te totohe me te whakahawea.
Echa fuera al insolente y saldrá la discordia, Y cesarán también los pleitos y la ignominia.
11 K o te tangata e matenui ana ki te ngakau ma, ko te kingi he hoa mona, mo te ahuareka o ona ngutu.
El que ama la pureza de corazón Tiene gracia en sus labios, y el rey es su amigo.
12 M a nga kanohi o Ihowa e tiaki te tangata whai matauranga, e whakataka ana hoki e ia nga kupu a te tangata kopeka.
Los ojos del Señor guardan el conocimiento, Pero El confunde las palabras del engañador.
13 E mea ana te mangere, He raiona kei waho: ka whakamatea ahau ki nga huarahi.
El perezoso dice: “Hay un león afuera; Seré muerto en las calles.”
14 H e poka hohonu te mangai o nga wahine ke: ka taka ki roto ta Ihowa tangata e whakarihariha ai.
Fosa profunda es la boca de las mujeres extrañas; El que es maldito del Señor caerá en ella.
15 P aihere rawa te wairangi ki roto ki te ngakau o te tamaiti; otiia ma te rakau o te whiu e pei kia matara atu i a ia.
La necedad está ligada al corazón del niño, Pero la vara de la disciplina lo alejará de ella.
16 K o te tangata e tukino ana i te rawakore kia maha atu ai he taonga mana, me te tangata hoki e hoatu mea ana ki te tangata taonga, ka tutuki raua ki te muhore kau.
El que oprime al pobre para engrandecerse, O da al rico, sólo llegará a la pobreza. Preceptos y Amonestaciones
17 A nga mai tou taringa, whakarongo mai hoki ki nga kupu a te hunga whakaaro nui, kia tahuri mai hoki tou ngakau ki toku matauranga.
Inclina tu oído y oye las palabras de los sabios, Y aplica tu corazón a mi conocimiento;
18 H e mea ahareka hoki, mehemea ka puritia e koe i roto i tou kopu, ki te u ngatahi raua ki runga ki ou ngutu;
Porque te será agradable si las guardas dentro de ti, Para que estén listas en tus labios.
19 K ia okioki ai koe ki a Ihowa, koia i whakakitea ai e ahau aua mea ki a koe i tenei ra, ki a koe na ano.
Para que tu confianza esté en el Señor, Te he instruido hoy a ti también.
20 H e teka ianei hira rawa nga mea kua tuhituhia atu nei e ahau ki a koe, he kupu ako, he kupu mohio;
¿No te he escrito cosas excelentes De consejo y conocimiento,
21 K ia mohio ai koe ki te tuturutanga o nga kupu o te pono, kia whakahokia ai e koe he kupu pono ki te hunga e ngare ana i a koe?
Para hacerte saber la certeza de las palabras de verdad A fin de que respondas correctamente al que te ha enviado ?
22 K aua e pahuatia te rawakore, no te mea he rawakore ia, kaua hoki e whakatupuria kinotia te tangata iti i te kuwaha:
No robes al pobre, porque es pobre, Ni aplastes al afligido en la puerta;
23 N o te mea ka tohea e Ihowa ta ratou tohe, ka pahuatia ano hoki e ia te wairua o te hunga e pahua ana i a ratou.
Porque el Señor defenderá su causa Y quitará la vida de los que los despojan.
24 K aua e whakahoa ki te tangata pukuriri; kei haere tahi hoki koe i te tangata aritarita;
No te asocies con el hombre iracundo, Ni andes con el hombre violento,
25 K ei akona e koe ona ara, a ka riro i a koe he mahanga mo tou wairua.
No sea que aprendas sus maneras Y tiendas lazo para ti mismo.
26 K ei uru koe ki roto ki te hunga papaki ringa, ki nga kaiwhakakapi turanga ranei mo te moni tarewa:
No estés entre los que dan fianzas, Entre los que salen de fiadores de préstamos.
27 K i te kahore au mea hei utu, hei aha i tangohia ai e ia tou moenga i raro i a koe?
Si no tienes con qué pagar, ¿Por qué han de quitarte la cama de debajo de ti ?
28 K aua e whakanekehia atu te rohe tawhito i whakatakotoria e ou matua.
No muevas el lindero antiguo Que pusieron tus padres.
29 K ei te kite ranei koe i tetahi tangata e uaua ana ki tana mahi? ka tu ia ki te aroaro o nga kingi; e kore ia e tu ki te aroaro o nga ware.
¿Has visto un hombre diestro en su trabajo? Estará delante de los reyes; No estará delante de hombres sin importancia.