1 H e pera i te hukarere i te raumati, i te ua hoki i te kotinga witi, te kore e tau o te honore mo te wairangi.
Como nieve en el verano y como lluvia en la siega, Así la honra no es apropiada para el necio.
2 H e pera i te manu e rererere noa ana, i te waroa i ona rerenga te kanga pokanoa; e kore e whakatau.
Como el gorrión en su vagar y la golondrina en su vuelo Así la maldición no viene sin causa.
3 H e whiu mo te hoiho, he paraire mo te kaihe, a he rakau mo te tuara o nga wairangi.
El látigo es para el caballo, la brida para el asno, Y la vara para la espalda de los necios.
4 K ei rite ki tona whakaarokore tau whakautu ki te wairangi, kei rite hoki a koe na ki a ia.
No respondas al necio de acuerdo con su necedad, Para que no seas tú también como él.
5 K ia rite ki tona whakaarokore tau whakautu ki te wairangi, kei mea ia he whakaaro nui ia.
Responde al necio según su necedad se merece, Para que no sea sabio ante sus propios ojos.
6 K o te tangata e tuku korero ana ma te ringa o te wairangi, e tapahi ana i ona waewae ano, e inumia ana hoki te he.
Se corta los pies y bebe violencia El que envía recado por mano de un necio.
7 E tautau noa ana nga waewae o te kopa: he pera hoki te whakatauki i te mangai o te wairangi.
Como las piernas que penden del lisiado, Así es el proverbio en boca de los necios.
8 K o te takai mea whakapaipai i roto i te puranga kohatu, ko tona rite kei te tangata e whakakororia ano i te wairangi.
Como el que ata la piedra a la honda, Así es el que da honor al necio.
9 E rite ana ki te tataramoa e wero nei i te ringa o te haurangi, koia ano te whakatauki i te mangai o nga wairangi.
Como espina que se clava en la mano de un borracho, Así es el proverbio en boca de los necios.
10 K a rite ki te kaikopere i tu ai te katoa, te tangata e utu ana i te wairangi me te tangata hoki e utu ana i nga tira haere.
Como arquero que a todos hiere, Así es el que toma a sueldo al necio o a los que pasan.
11 K a rite ki te kuri e hoki nei ki tona ruaki, te wairangi e tuarua ana i tona poauau.
Como perro que vuelve a su vómito Es el necio que repite su necedad.
12 K a kite koe i te tangata e mea ana ki a ia he whakaaro nui? Ki ta te whakaaro tera e rahi ake ta te wairangi i tana.
¿Has visto a un hombre que se tiene por sabio ? Más esperanza hay para el necio que para él.
13 E ki ana te mangere, He raiona kei te ara; he raiona kei nga waharoa.
El perezoso dice: “Hay un león en el camino; Hay un león en medio de la plaza.”
14 H e pera i te tatau e tahurihuri ra i runga i ona inihi, koia ano te mangere i runga i tona moenga.
Como la puerta gira sobre sus goznes, Así da vueltas el perezoso en su cama.
15 E kuhua ana e te mangere tona ringa ki te rihi; he mahi ngenge rawa ki a ia te whakahoki mai ki tona mangai.
El perezoso mete la mano en el plato, Pero se fatiga de llevársela a la boca.
16 H e nui ke ake te whakaaro nui o te mangere, ki tana nei whakaaro, i to nga tangata tokowhitu e whakaatu ana i te tikanga.
El perezoso es más sabio ante sus propios ojos Que siete que den una respuesta discreta.
17 K o te tangata e haere atu ana, e pokanoa ana ki te whawhai ehara nei i a ia, ko tona rite kei te tangata e hopu ana i te kuri ki ona taringa.
Como el que toma un perro por las orejas, Así es el que pasa y se entremete en pleito que no es suyo.
18 R ite tonu ki te haurangi e makamaka ana i nga mea mura, i nga pere, i te mate,
Como el enloquecido que lanza Teas encendidas, flechas y muerte,
19 T e tangata e tinihanga ana ki tona hoa, e mea ana, He teka ianei he takaro taku?
Así es el hombre que engaña a su prójimo, Y dice: “¿Acaso no estaba yo bromeando ?”
20 K i te kahore he wahie, ka mate te ahi: ki te kore hoki he tangata kawekawe korero, ka mutu te ngangare.
Por falta de leña se apaga el fuego, Y donde no hay chismoso, se calma la discusión.
21 H e waro ki nga ngarahu wera, he wahie ki te ahi; he pera te tangata totohe ki te tahu i te ngangare.
Como carbón para las brasas y leña para el fuego, Así es el hombre rencilloso para encender pleitos.
22 H e rite nga kupu a te kaikawekawe korero ki te maramara reka, tae tonu iho ki nga wahi o roto rawa o te kopu.
Las palabras del chismoso son como bocados deliciosos, Y penetran hasta el fondo de las entrañas.
23 H e ngutu puka me te ngakau kino, ko te rite kei te oko oneone i whakakikoruatia ki te para hiriwa.
Como vasija de barro revestida de escoria de plata, Así son los labios ardientes y el corazón perverso.
24 K o te tangata mauahara e whakaware ana ki ona ngutu, otiia e rongoatia ana e ia te tinihanga ki roto ki a ia:
El que odia, disimula con sus labios, Pero en su corazón acumula engaño.
25 K i te pai tona reo, kaua e whakapono ki a ia; e whitu hoki nga mea whakarihariha kei roto i tona ngakau.
Cuando su voz sea agradable, no lo creas, Pues hay siete abominaciones en su corazón.
26 A hakoa hipoki tona mauahara i a ia ki te tinihanga, ka whakakitea nuitia tona kino ki te aroaro o te whakaminenga.
Aunque su odio se cubra con engaño, Su perversidad será descubierta en la asamblea.
27 K o te tangata e keri ana i te rua, ka taka ano ki roto: a ko te tangata e huri ana i te kohatu, ka hoki mai ano ki runga ki a ia.
El que cava un hoyo caerá en él, Y el que hace rodar una piedra, sobre él volverá.
28 E kino ana te arero teka ki ana i kuru ai; a, ko ta te mangai whakapati, he mahi kia ngaro.
La lengua mentirosa odia a los que oprime, Y la boca lisonjera causa ruina.