1 E taku tama, ki te mea ko tau hei whakakapi mo ta tou hoa, ki te mea kua papaki tou ringa mo te tangata ke,
Hijo mío, si has salido fiador por tu prójimo, si has dado promesa a un extraño,
2 K ua oti koe te mahanga e nga kupu a tou mangai, kua mau koe i nga kupu a tou mangai.
si te has enredado con las palabras de tu boca, si con las palabras de tu boca has sido atrapado,
3 M einga tenei inaianei, e taku tama, kia ora ai koe, he mea hoki kua taka koe ki roto ki te ringa o tou hoa; haere whakaiti i a koe, a ka tohe ki tou hoa.
haz esto ahora, hijo mío, y líbrate, ya que has caído en la mano de tu prójimo: ve, humíllate e importuna a tu prójimo;
4 K ei tukua iho te moe ki ou kanohi; kei tunewha ou kamo.
no des sueño a tus ojos ni adormecimiento a tus párpados;
5 W hakaora i a koe ano he anaterope i roto i te ringa o te kaiwhai, ano he manu i roto i te ringa o te kaihopu.
líbrate como la gacela de la mano del cazador, y como ave de la mano del que caza.
6 H aere ki te popokorua, e te tangata mangere, matakitakina iho ona ara, kia nui ai ou whakaaro:
Ve, mira la hormiga, perezoso, observa sus caminos, y sé sabio.
7 K ahore nei ona kaitohutohu, ona kaitirotiro, ona rangatira,
La cual sin tener jefe, ni oficial ni señor,
8 H eoi e mahi kai ana mana i te raumati, e kohikohi ana i te kai mana i te kotinga witi.
prepara en el verano su alimento, y recoge en la cosecha su sustento.
9 K ia pehea ake te roa o tau takoto, e te tangata mangere? A hea koe maranga ai i tau moe?
¿Hasta cuándo, perezoso, estarás acostado? ¿Cuándo te levantarás de tu sueño?
10 K ia iti ake nei te wahi e parangia ai, kia iti ake nei te moe, kia iti ake te kotuinga o nga ringa i a koe e takoto na:
Un poco de dormir, un poco de dormitar, un poco de cruzar las manos para descansar,
11 N a ka rite ki te kaipahua te putanga mai o te muhore ki a koe, tou rawakore, ano he tangata he patu nei tana.
y vendrá como vagabundo tu pobreza, y tu necesidad como un hombre armado.
12 K o te tangata kahore ona painga, ko te tangata hara, e haereere ana me te mangai tu ke;
La persona indigna, el hombre inicuo, es el que anda con boca perversa,
13 E whakakini ana ona kanohi, e korero ana ona waewae, e tuhi ana ona maihao;
el que guiña los ojos, el que hace señas con los pies, el que señala con los dedos,
14 K ei roto te whanoke i tona ngakau, e whakatakoto ana ia i te kino i nga wa katoa; e rui ana ia i te ngangare.
el que con perversidad en su corazón, continuamente trama el mal, el que siembra discordia.
15 M o reira ka huaki tata te aitua ki a ia; e kore e aha ka whatiia ia, te taea te rongoa.
Por tanto su desgracia vendrá de repente; al instante será quebrantado, y no habrá remedio. Las siete abominaciones
16 E ono nga mea e kino ana ki a Ihowa; ae ra, e whitu nga mea e whakariharihangia ana e ia:
Seis cosas hay que odia el Señor, y siete son abominación para El:
17 K o te kanohi whakakake, ko te arero teka, ko nga ringa whakaheke i te toto harakore;
ojos soberbios, lengua mentirosa, manos que derraman sangre inocente,
18 H e ngakau e whakatakoto ana i nga whakaaro kikino, he waewae e hohoro ana te rere ki te hianga;
un corazón que maquina planes perversos, pies que corren rápidamente hacia el mal,
19 H e kaiwhakaatu teka e korero teka ana, ko te tangata hoki e rui ana i te ngangare ki waenganui i nga tuakana, i nga teina.
un testigo falso que dice mentiras, y el que siembra discordia entre hermanos. Advertencia contra el adulterio
20 E taku tama, puritia te whakahau a tou papa, kaua hoki e whakarerea te ture a tou whaea:
Hijo mío, guarda el mandamiento de tu padre, y no abandones la enseñanza de tu madre;
21 K ia mau tonu te takai ki tou ngakau, heia ki tou kaki.
átalos de continuo en tu corazón, enlázalos a tu cuello.
22 K o tou kaiarahi ano tera ina haere koe; mana koe e tiaki ina takoto koe; ka korero mai ano ki a koe; ina ara koe.
Cuando andes, te guiarán; cuando duermas, velarán por ti; y al despertarte, hablarán contigo.
23 H e rama hoki te whakahau; a he marama te ture; ko nga riringa hoki, e whakaako ana, he ara ki te ora;
Porque el mandamiento es lámpara, y la enseñanza luz, y camino de vida las reprensiones de la instrucción,
24 H ei tiaki i a koe kei he i te wahine kino, i te whakapati a te arero o te wahine ke.
para librarte de la mujer mala, de la lengua suave de la desconocida.
25 K ei hiahia koe ki tona ataahua i roto i tou ngakau; kei mau ano koe i ona kamo.
No codicies su hermosura en tu corazón, ni dejes que te cautive con sus párpados.
26 K o te tukunga iho o te tangata he wahi taro, he mea mo te wahine kairau; ko ta te wahine purema e whai ana ko te wairua utu nui.
Porque por causa de una ramera uno es reducido a un pedazo de pan, pero la adúltera anda a la caza de la vida preciosa.
27 E taea ranei e te tangata te tango i te ahi ki roto ki tona uma, a e kore ona kakahu e wera?
¿Puede un hombre poner fuego en su seno sin que arda su ropa?
28 E taea ranei e tetahi te haere i runga i nga waro ratarata, a e kore ona waewae e hunua?
¿O puede caminar un hombre sobre carbones encendidos sin que se quemen sus pies?
29 K a pera ano te tangata e haere ana ki te wahine a tona hoa; e kore e kore ka whiua te tangata e pa ana ki a ia.
Así es el que se llega a la mujer de su prójimo; cualquiera que la toque no quedará sin castigo.
30 E kore e whakahaweatia e te tangata te tahae, ki te tahaetia e ia he mea e makona ai tona wairua i a hiakai ia.
No se desprecia al ladrón si roba para saciarse cuando tiene hambre;
31 O tiia ki te kitea ia, kia takiwhitu ana e whakautu ai; me homai e ia nga rawa katoa o tona whare.
mas cuando es sorprendido, paga siete veces; tiene que dar todos los bienes de su casa.
32 K o te tangata e puremu ana ki te wahine, kahore ona mohio: ko te tangata e pera ana, kei te whakangaro ia i tona wairua.
El que comete adulterio no tiene entendimiento; destruye su alma el que lo hace.
33 H e kaiakiko, he whakama te wahi mona; e kore ano tona ingoa kino e horoia atu.
Heridas y vergüenza hallará, y su afrenta no se borrará.
34 H e riri nui hoki na te tangata te hae; e kore ano e tohungia e ia i te ra rapu utu.
Porque los celos enfurecen al hombre, y no perdonará en el día de la venganza.
35 E kore ia e manako ki tetahi utu; e kore hoki e tatu tona ngakau, ahakoa he nui au hakari e tapae ai.
No aceptará ningún rescate, ni se dará por satisfecho aunque le des muchos presentes.