Proverbs 1 ~ Proverbios 1

picture

1 K o nga whakatauki a Horomona tama a Rawiri, kingi o Iharaira;

Los proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel:

2 E mohiotia ai te whakaaro nui, te ako; e kitea ai nga kupu o te matauranga;

para aprender sabiduría e instrucción, para discernir dichos profundos,

3 E riro mai ai te ako a te ngakau mahara, te tika, te whakawa, te mea ano e rite ana;

para recibir instrucción en sabia conducta, justicia, juicio y equidad;

4 H ei hoatu i te ngakau tupato ki nga kuware, i te matauranga, i te ngarahu pai ki te taitamariki;

para dar a los simples prudencia, y a los jóvenes conocimiento y discreción.

5 K ia whakarongo ai te tangata whakaaro nui, kia nui ake ai tona mohio; kia whiwhi ai te tangata tupato ki nga whakaaro mohio:

El sabio oirá y crecerá en conocimiento, y el inteligente adquirirá habilidad,

6 E mohio ai ia ki te whakatauki, ki te kupu whakarite, ki nga kupu a nga whakaaro nui, ki a ratou korero whakapeka.

para entender proverbio y metáfora, las palabras de los sabios y sus enigmas.

7 K o te wehi ki a Ihowa te timatanga o te matauranga; e whakahawea ana te whakaarokore ki te whakaaro nui, ki te ako.

El temor del Señor es el principio de la sabiduría; los necios desprecian la sabiduría y la instrucción. Peligro de las malas compañías

8 W hakarongo, e taku tama, ki te ako a tou papa, kaua hoki e whakarerea te ture a tou whaea;

Oye, hijo mío, la instrucción de tu padre, y no abandones la enseñanza de tu madre;

9 K a waiho hoki ena hei pare ataahua mo tou matenga, hei mekameka whakapaipai mo tou kaki.

porque guirnalda de gracia son para tu cabeza, y collares para tu cuello.

10 E taku tama, ki te whakawaia koe e te hunga hara, kaua e whakaae.

Hijo mío, si los pecadores te quieren seducir, no consientas.

11 K i te mea ratou, Tatou ka haere, ka whakapapa atu, ka whakaheke toto; kia whanga puku tatou, he mea takekore, mo te tangata harakore:

Si dicen: Ven con nosotros, pongámonos al asecho para derramar sangre, sin causa asechemos al inocente,

12 H oromia oratia ratou e tatou, peratia me ta te rua tupapaku; ka riro tinana ratou, ka pera me te hunga e heke atu ana ki te poka:

devorémoslos vivos como el Seol, enteros, como los que descienden al abismo;

13 K a kitea e tatou nga taonga utu nui katoa, ka whakakiia o tatou whare ki ta tatou e pahua ai:

hallaremos toda clase de preciadas riquezas, llenaremos nuestras casas de botín;

14 M aka mai tou wahi ki roto ki to matou; kia kotahi te putea ma tatou katoa.

echa tu suerte con nosotros, todos tendremos una bolsa;

15 E taku tama, kaua e haere tahi i te ara me ratou; kaiponuhia tou waewae i to ratou huarahi;

hijo mío, no andes en el camino con ellos, aparta tu pie de su senda,

16 E rere ana hoki o ratou waewae ki te kino, e hohoro ana ratou ki te whakaheke toto.

porque sus pies corren hacia el mal, y a derramar sangre se apresuran.

17 H e maumau hoki te hora o te kupenga ki te tirohanga a tetahi manu.

Porque es en vano tender la red ante los ojos de cualquier ave;

18 K o ratou, he whakaheke i o ratou toto ano i whakapapa ai ratou; he whakamate i a ratou ano i piri ai ratou.

pero ellos a su propia sangre asechan, tienden lazo a sus propias vidas.

19 K a pena nga huarahi o te hunga apo taonga; ko te ora ano o ona rangatira e tangohia.

Tales son los caminos de todo el que se beneficia por la violencia: que quita la vida de sus poseedores. Habla la sabiduría

20 E hamama ana te whakaaro nui i te huarahi; e puaki ana tona reo i nga waharoa;

La sabiduría clama en la calle, en las plazas alza su voz;

21 E karanga ana ia i te tino wahi whakaminenga; i te wahi tuwhera o nga kuwaha, i roto i te pa, e puaki ana ana kupu;

clama en las esquinas de las calles concurridas; a la entrada de las puertas de la ciudad pronuncia sus discursos:

22 E te hunga kuware, kia pehea ake te roa o to koutou aroha ki te kuwaretanga? O te hiahia ranei o te hunga whakahi ki to ratou whakahi? O te whakakino ranei a te hunga wairangi ki te matauranga?

¿Hasta cuándo, oh simples, amaréis la simpleza, y los burladores se deleitarán en hacer burla, y los necios aborrecerán el conocimiento ?

23 T ahuri mai ki taku ako: na ka ringihia e ahau toku wairua ki a koutou, ka whakaaturia aku kupu ki a koutou.

Volveos a mi reprensión: he aquí, derramaré mi espíritu sobre vosotros, os haré conocer mis palabras.

24 I karanga atu hoki ahau, heoi kihai koutou i pai mai; i totoro atu toku ringa, a kihai tetahi i whai whakaaro mai;

Porque he llamado y habéis rehusado oír, he extendido mi mano y nadie ha hecho caso;

25 H eoi whakakahoretia iho e koutou toku whakaaro katoa, kihai hoki i aro ki taku ako:

habéis desatendido todo consejo mío, y no habéis deseado mi reprensión;

26 M o reira ka kata ahau i te ra o to koutou aitua; ka tawai ina pa te pawera ki a koutou.

también yo me reiré de vuestra calamidad, me burlaré cuando sobrevenga lo que teméis,

27 I na tae mai to koutou pawera ano he tupuhi, a ka pa mai to koutou aitua ano he paroro; ina tae mai te pouri me te ngakau mamae ki a koutou.

cuando venga como tormenta lo que teméis, y vuestra calamidad sobrevenga como torbellino, cuando vengan sobre vosotros tribulación y angustia.

28 K o reira ratou karanga ai ki ahau, a e kore ahau e whakahoki kupu atu; ka rapu nui ratou i ahau, otiia e kore ahau e kitea e ratou:

Entonces me invocarán, pero no responderé; me buscarán con diligencia, pero no me hallarán;

29 M o ratou i kino ki te matauranga; kihai hoki i whiriwhiria e ratou te wehi ki a Ihowa;

porque odiaron el conocimiento, y no escogieron el temor del Señor,

30 K ihai i aro mai ki oku whakaaro; whakahawea ana ratou ki taku kupu riri katoa.

ni quisieron aceptar mi consejo, y despreciaron toda mi reprensión;

31 N a reira ka kai ratou i nga hua o to ratou nei ara, ka whakakiia ano hoki ki nga mea i titoa e ratou.

comerán del fruto de su conducta, y de sus propias artimañas se hartarán.

32 K o te tahuritanga atu hoki o nga kuware hei patu i a ratou; ko te ngakau warea ano hoki o nga wairangi hei huna i a ratou.

Porque el desvío de los simples los matará, y la complacencia de los necios los destruirá.

33 K o te tangata ia e rongo ana ki ahau, ka au tona noho, ka tea hoki i te wehi ki te kino.

Pero el que me escucha vivirá seguro, y descansará, sin temor al mal.