1 N ầy là lời Môi-se nói cho cả Y-sơ-ra-ên, bên kia sông Giô-đanh, tại đồng vắng, trong đồng bằng, đối ngang Su-phơ, giữa khoảng Pha-ran và Tô-phên, La-ban, Hát-sê-rốt, và Đi-xa-háp.

¶ These are the words which Moses spoke unto all Israel on this side of the Jordan in the wilderness, in the plain over against the Red sea, between Paran, Tophel, Laban, Hazeroth, and Dizahab.

2 T ừ Hô-rếp tới Ca-đe-Ba-nê -a, bởi đường núi Sê -i-rơ, đi mười một ngày đường.

(There are eleven days’ journey from Horeb by the way of Mount Seir unto Kadeshbarnea.)

3 N hằm năm bốn mươi, ngày mồng một tháng mười một. Môi-se nói cùng dân Y-sơ-ra-ên mọi điều mà Đức Giê-hô-va đã biểu người phải nói cùng họ.

And it came to pass in the fortieth year, in the eleventh month, on the first day of the month, that Moses spoke unto the sons of Israel, according unto all that the LORD had commanded him regarding them;

4 A áy là sau khi người đã đánh giết Si-hôn, vua dân A-mô-rít ở tại Hết-bôn, và O

after he had slain Sihon, the king of the Amorites, who dwelt in Heshbon, and Og, the king of Bashan, who dwelt at Astaroth in Edrei;

5 T ại bên kia sông Giô-đanh, trong xứ Mô-áp, Môi-se khởi giảng giải luật pháp nầy mà rằng:

on this side of the Jordan, in the land of Moab, Moses resolved to declare this law, saying,

6 G iê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta có phán cùng chúng ta tại Hô-rếp mà rằng: Các ngươi kiều ngụ trong núi nầy đã lâu quá;

The LORD our God spoke unto us in Horeb, saying, Ye have dwelt long enough in this mount;

7 h ãy vòng lại và đi đến núi dân A-mô-rít, cùng đến các miền ở gần bên, tức là đến nơi đồng bằng, lên núi, vào xứ thấp, đến miền nam, lên mé biển, vào xứ dân Ca-na-an và Li-ban, cho đến sông lớn, là sông Ơ-phơ-rát.

turn and take your journey and go to the mount of the Amorite and unto all the places nearby, in the plain, in the hills, and in the valleys and to the Negev and by the sea side to the land of the Canaanite and unto Lebanon unto the great river, the river Euphrates.

8 K ìa, ta phó xứ nầy cho các ngươi! Hãy vào và chiếm lấy xứ mà Đức Giê-hô-va đã thề ban cho tổ phụ các ngươi, là A

Behold, I have given the land in your presence; go in and possess the land which the LORD swore unto your fathers, Abraham, Isaac, and Jacob, that he would give unto them and to their seed after them.

9 T rong lúc đó ta có nói cùng các ngươi rằng: Một mình ta không đủ sức cai trị các ngươi.

¶ And I spoke unto you at that time, saying, I am not able to bear you myself alone;

10 G iê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi đã gia thêm các ngươi, kìa ngày nay, các ngươi đông như sao trên trời.

the LORD your God has multiplied you, and, behold, ye are this day as the stars of heaven for multitude.

11 N guyện Giê-hô-va Đức Chúa Trời của tổ phụ các ngươi khiến các ngươi thêm lên gấp ngàn lần và ban phước cho, y như Ngài đã phán cùng các ngươi.

Let the LORD God of your fathers add upon you a thousand times so many more as ye are and bless you, as he has promised!

12 M ột mình ta làm thế nào mang lấy trách nhiệm và gánh nặng về điều tranh tụng của các ngươi?

How can I myself alone bear your troubles and your burdens and your strife?

13 H ãy chọn trong mỗi chi phái các ngươi những người khôn ngoan, thông sáng, có tiếng, và ta sẽ lập họ lên làm quan trưởng các ngươi.

Give me from among you, of your tribes, wise and understanding and expert men, and I will make them the head over you.

14 C ác ngươi có đáp rằng: Việc người toan làm thật tốt thay.

And ye answered me and said, The thing which thou hast spoken is good for us to do.

15 B ấy giờ, ta chọn lấy những người quan trưởng của các chi phái, là những người khôn ngoan, có tiếng, lập lên làm quan tướng các ngươi, hoặc cai ngàn người, hoặc cai trăm người, hoặc cai năm mươi người, hoặc cai mười người, và làm quản lý trong những chi phái của các ngươi.

So I took the principals of your tribes, wise men and experts, and made them princes over you, princes over thousands and princes over hundreds and princes over fifties and princes over tens and officers among your tribes.

16 T rong lúc đó, ta ra lịnh cho những quan xét các ngươi rằng: Hãy nghe anh em các ngươi, và lấy công bình mà xét đoán sự tranh tụng của mỗi người với anh em mình, hay là với khách ngoại bang ở cùng người.

And I charged your judges at that time, saying, Hear the causes between your brethren and judge righteously between every man and his brother and the stranger that is with him.

17 T rong việc xét đoán, các ngươi chớ tư vị ai; hãy nghe người hèn như nghe người sang, đừng có sợ ai, vì sự xét đoán thuộc về Đức Chúa Trời. Phàm việc nào lấy làm rất khó cho các ngươi, hãy đem đến trước mặt ta thì ta sẽ nghe cho.

Ye shall not respect persons in judgment, but ye shall hear the small as well as the great; ye shall not be afraid of the face of man, for the judgment is God’s; and the cause that is too hard for you, bring it unto me, and I will hear it.

18 V ậy, trong lúc đó, ta có truyền cho các ngươi mọi điều mình phải làm.

And I commanded you at that time all the things which ye should do.

19 Đ oạn, bỏ Hô-rếp, chúng ta trải ngang qua đồng vắng minh-mông và gớm ghê mà chúng ta thấy kia, hướng về núi dân A-mô-rít, y như Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta đã phán dặn; rồi chúng ta đến Ca-đe-Ba-nê -a.

¶ And when we departed from Horeb, we went through all that great and terrible wilderness, which ye saw by the way of the mountain of the Amorite, as the LORD our God commanded us; and we came to Kadeshbarnea.

20 B ấy giờ, ta nói cùng các ngươi rằng: Các ngươi đã đến núi của dân A-mô-rít mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta ban cho chúng ta.

Then I said unto you, Ye are come unto the mountain of the Amorite, which the LORD our God gives unto us.

21 K ìa, Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi phó xứ nầy cho ngươi; hãy đi lên, chiếm làm sản nghiệp, y như Giê-hô-va Đức Chúa Trời của tổ phụ ngươi đã phán cùng ngươi; chớ ái ngại, chớ kinh khủng.

Behold, the LORD thy God has given the land before thee; go up and possess it, as the LORD God of thy fathers has said unto thee; fear not, neither be discouraged.

22 C ác ngươi hết thảy bèn lại gần ta và nói rằng: Hãy sai những người đi trước chúng tôi, đặng do thám xứ và chỉ bảo về đường sá nào chúng tôi phải lên, và các thành chúng tôi phải vào.

And ye came near unto me every one of you and said, We will send men before us, and they shall spy us out the land and bring us word again by what way we must go up and into what cities we shall come.

23 L ời nầy đẹp lòng ta; ta chọn mười hai người trong các ngươi, tức mỗi chi phái một người.

And the saying seemed good unto me, and I took twelve men of you, one of each tribe.

24 M ười hai người đó ra đi. lên núi, đi đến khe E

And they turned and went up into the mountain and came unto the valley of Eshcol and spied out the land.

25 H ọ hái cầm trong tay mình những trái cây xứ đó, đem về cho chúng ta; thuật lại cùng chúng ta rằng: Xứ mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta ban cho thật là tốt.

And they took of the fruit of the land in their hands and brought it down unto us and brought us word again and said, It is a good land which the LORD our God gives us.

26 N hưng các ngươi không muốn lên đó, và đã bội nghịch mạng của Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi,

Notwithstanding ye would not go up, but rebelled against the commandment of the LORD your God;

27 l ằm bằm trong trại mình mà rằng: Aáy bởi Đức Giê-hô-va ghét chúng ta, nên khiến chúng ta ra xứ Ê-díp-tô, đặng phó chúng ta vào tay dân A-mô-rít, để tiêu diệt đi.

and ye murmured in your tents and said, Because the LORD hated us, he has brought us forth out of the land of Egypt to deliver us into the hand of the Amorite, to destroy us.

28 C húng ta sẽ đi lên đâu? Anh em chúng ta làm cho chúng ta tiêu gan vì nói rằng: Aáy là một dân đông hơn và cao lớn hơn chúng ta; ấy là những thành lớn và kiên cố đến tận trời; vả lại, tại đó, chúng tôi có thấy những con cháu của dân A-na-kim.

Where shall we go up? Our brethren have discouraged our heart, saying, This people is greater and taller than we; the cities are great and walled up to heaven; and moreover we have seen the sons of the Anakims there.

29 N hưng ta nói cùng các ngươi rằng: Chớ ái ngại và chớ sợ sệt gì.

Then I said unto you, Dread not, neither be afraid of them.

30 G iê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi đi trước, chính Ngài sẽ chiến-cự cho các ngươi, như Ngài đã thường làm trước mắt các ngươi tại xứ Ê-díp-tô,

The LORD your God who goes before you, he shall fight for you, according to all that he did with you in Egypt before your eyes;

31 v à trong đồng vắng-là nơi ngươi thấy rằng trọn dọc đường ngươi đi, cho đến khi tới chốn nầy, Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi đã bồng ngươi như một người bồng con trai mình.

and in the wilderness thou hast seen how that the LORD thy God bore thee, as a man doth bear his son, in all the way that ye went until ye came into this place.

32 D ầu vậy, các ngươi vẫn không tin Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi,

Yet with all this ye did not believe in the LORD your God,

33 l à Đấng đi trước dẫn các ngươi trên đường, để tìm cho các ngươi một nơi đóng trại; ban đêm trong đám lửa, ban ngày trong đám mây, đặng chỉ con đường các ngươi phải đi.

who went in the way before you to search you out a place to pitch your tents, with fire by night, to show you by what way ye should go, and with a cloud by day.

34 B ấy giờ, Đức Giê-hô-va nghe tiếng của lời nói các ngươi, bèn nổi giận và thề rằng:

And the LORD heard the voice of your words and was angry and swore, saying,

35 C hẳng một ai của dòng dõi gian ác nầy sẽ thấy xứ tốt đẹp mà ta đã thề ban cho tổ phụ các ngươi,

Surely not one of these men of this evil generation shall see that good land, which I swore to give unto your fathers,

36 n goại trừ Ca-lép, con trai của Giê-phu-nê. Người sẽ thấy xứ đó; và ta sẽ ban cho người cùng con cháu người xứ mà người đã trải qua, bởi vì người có theo Đức Giê-hô-va cách trung tín trọn vẹn.

except Caleb the son of Jephunneh; he shall see it, and to him will I give the land that he has trodden upon, and to his sons, because he has perfectly followed the LORD.

37 L ại, Đức Giê-hô-va vì cớ các ngươi cũng nổi giận cùng ta, mà rằng: Ngươi cũng vậy, sẽ không vào đó đâu.

Also the LORD was angry with me for your sakes, saying, Thou shalt not go in there either.

38 G iô-suê, con trai Nun, là đầy tớ ngươi, sẽ được vào đó. Hãy làm cho người vững lòng, vì ấy là người sẽ khiến dân Y-sơ-ra-ên nhận lấy xứ nầy lảm sản nghiệp.

But Joshua, the son of Nun, who stands before thee, he shall go in there; encourage him; for he shall cause Israel to inherit it.

39 N hững con trẻ của các ngươi và các ngươi đã nói rằng sẽ thành một miếng mồi, và những con trai các ngươi hiện bây giờ chưa biết điều thiện hay là điều ác, sẽ vào xứ đó. Ta sẽ ban cho chúng nó xứ nầy làm sản nghiệp;

Moreover your little ones, whom ye said should be a prey and your children who in that day had no knowledge between good and evil, they shall go in there, and unto them will I give it, and they shall inherit it.

40 n hưng các ngươi hãy trở về, đi đến đồng vắng về hướng Biển đỏ.

But as for you, return and take your journey into the wilderness by the way of the Red sea.

41 L úc đó, các ngươi bèn đáp cùng ta mà rằng: Chúng tôi đã phạm tội cùng Đức Giê-hô-va; chúng tôi sẽ đi lên chiến trận và làm mọi điều Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng tôi đã phán dặn. Mỗi người trong các ngươi nịt binh khí và toan dại dột đi lên núi.

Then ye answered and said unto me, We have sinned against the LORD, we will go up and fight, according to all that the LORD our God has commanded us. And when ye had girded on every man his weapons of war, ye were ready to go up into the mountain.

42 Đ ức Giê-hô-va bèn phán cùng ta rằng: Hãy nói cùng dân sự: Chớ đi lên và chớ chiến trận, vì ta không ngự giữa các ngươi; e các ngươi bị quân thù nghịch đánh bại.

And the LORD said unto me, Say unto them, Do not go up or fight, for I am not among you, lest ye be smitten before your enemies.

43 T a có thuật lại những lời nầy, nhưng các ngươi không nghe ta, nghịch mạng của Đức Giê-hô-va, đầy sự kiêu ngạo, kéo đi lên núi.

So I spoke unto you, and ye would not hear but were rebels against the word of the LORD, and went presumptuously up into the hill.

44 B ấy giờ, người A-mô-rít ở trong núi nầy, đi ra đón và đuổi các ngươi như thể đoàn ong, đánh bại các ngươi tại Sê -i-rơ cho đến Họt-ma.

And the Amorite, who dwelt in that mountain, came out against you and chased you, as bees do, and destroyed you in Seir, even unto Hormah.

45 K hi trở về, các ngươi có khóc lóc trước mặt Đức Giê-hô-va, nhưng Đức Giê-hô-va không lắng tai và chẳng khứng nghe tiếng của các ngươi.

And ye returned and wept before the LORD, but the LORD would not hearken to your voice, nor give ear unto you.

46 A áy vì thế nên các ngươi ở tại Ca-đe lâu ngày, nhiều ngày biết dường bao!

So ye abode in Kadesh many days, according unto the days that ye abode there.