1 V ua Nê-bu-cát-nết-sa truyền cho hết thảy các dân, các nước, các thứ tiếng, ở trên khắp đất, rằng: Nguyền cho sự bình an các ngươi được thêm lên!

¶ King Nebuchadnezzar, to all the peoples, nations, and languages that dwell in all the earth; Peace be multiplied unto you.

2 T a lấy làm tốt lành mà rao cho các ngươi những dấu lạ và sự lạ mà Đức Chúa Trời Rất Cao đã làm ra đối với ta.

The signs and wonders that the high God has wrought with me are such that I must publish them.

3 O

How great are his signs! and how mighty are his wonders! His kingdom is an everlasting kingdom, and his dominion is from generation to generation.

4 T a, Nê-bu-cát-nết-sa, ở yên lặng trong cung ta, và thạnh vượng trong đền ta.

¶ I Nebuchadnezzar was quiet in my house and flourishing in my palace;

5 T a thấy một điềm chiêm bao làm cho ta sợ sệt; những ý tưởng của ta ở trên giường, và những sự hiện thấy của đầu ta làm cho ta bối rối.

I saw a dream which made me afraid, and the imaginations and visions of my head troubled me in my bed.

6 V ậy ta truyền chiếu chỉ, đem hết thảy những bác sĩ của Ba-by-lôn đến trước mặt ta, hầu cho họ giải nghĩa điềm chiêm bao cho ta.

Therefore I made a decree to bring in all the wise men of Babylon before me that they might show me the interpretation of the dream.

7 B ấy giờ, những đồng bóng, thuật sĩ, người Canh-đê và thầy bói đều đến, ta kể điềm chiêm bao trước mặt họ.

Then the magicians, the astrologers, the Chaldeans, and the fortune-tellers came in and I told the dream before them; but they never showed me its interpretation.

8 S au hết, có Đa-ni-ên, gọi là Bên-tơ-xát-sa theo tên thần của ta, người được linh của các thần thánh cảm động, thì đến ra mắt ta. Ta kể chiêm bao ta cho người mà rằng:

But at the last Daniel came in before me, whose name is Belteshazzar, who when I name him it seems to me that I name my god, and in whom is the spirit of the holy God; and before him I told the dream, saying,

9 H ỡi Bên-tơ-xát-sa, người làm đầu các thuật sĩ, bởi ta biết rằng linh của các thần thánh ở trong người, và không có một điều kín nhiệm nào là khó cho ngươi, vậy hãy bảo cho ta những sự hiện thấy trong chiêm bao ta đã thấy, và hãy giải nghĩa.

Belteshazzar, prince of the wise men, now that I have understood that the spirit of the holy God is in thee, and that no mystery is hidden from thee, tell me the visions of my dream that I have seen and its interpretation.

10 N ầy là những sự hiện thấy đã tỏ ra trong đầu ta khi ta nằm trên giường: Ta nhìn xem, và nầy, ở giữa đất có một cây cao lạ thường.

Thus were the visions of my head in my bed: It seemed that I saw a tree in the midst of the earth, and its height was great.

11 C ây đó lớn lên và trở nên cứng mạnh; ngọn nó chấm đến trời, và ở nơi cuối cùng khắp đất đều xem thấy nó.

The tree grew and made itself strong, and its height reached unto heaven, and its sight to the end of all the earth:

12 L á nó thì đẹp và trái thì sai, có đủ cho mọi loài ăn; các thú đồng núp dưới bóng nó; chim trời ở trên nhành nó, và mọi loài xác thịt nhờ nó mà nuôi mình.

His leaves were fair, and his fruit abundant, and in him was food for all; underneath him the beasts of the field lay down in his shadow, and in his branches dwelt the fowls of the heaven, and all flesh was fed of him.

13 T a nhìn xem những sự hiện thấy trong đầu ta, khi ta nằm trên giường, và nầy, có một đấng thánh canh giữ từ trên trời xuống,

I saw in the visions of my head upon my bed, and, behold, one who was a watchman and holy descended from heaven;

14 N gười kêu lớn tiếng và nói rằng: Hãy đốn cây và chặt nhành nó; hãy làm rụng lá và vãi trái nó ra; hãy cho thú vật tránh khỏi dưới nó, và chim chóc khỏi nhành nó!

he cried aloud and said thus, Hew down the tree, and cut off his branches, shake off his leaves, and scatter his fruit; let the beasts get away from under him and the fowls from his branches:

15 D ầu vậy, hãy để lại gốc của rễ nó trong đất, mà cột nó bằng một dây xích sắt và đồng, nơi giữa cỏ xanh trong đồng ruộng; cho nó bị sương trên trời thấm ướt; và cho người cùng các loài thú chia phần cỏ dưới đất!

nevertheless leave the stump of his roots in the earth, even with a band of iron and of brass shall he be bound in the green grass of the field; and let him be wet with the dew of heaven, and let his portion be with the beasts in the grass of the earth:

16 C ho lòng người bị đổi đi, và người được ban cho lòng thú; và trải qua bảy kỳ trên người.

let his heart be changed from a man’s heart, and let a beast’s heart be given unto him; and let seven times pass over him.

17 A

By sentence of the watchmen is the matter resolved, and the case by the word of the holy ones to the intent that the living may know that the most High takes rule over the kingdom of men and gives it to whoever he will and sets up over it the man who is the lowest.

18 T a đây và vua Nê-bu-cát-nết-sa, đã thấy điềm chiêm bao ấy. Vậy, hỡi Bên-tơ-xát-sa, ngươi hãy giải nghĩa cho ta được, vì hết thảy bác sĩ trong nước ta không có thể giải nghĩa cho ta được; nhưng ngươi giải được, vì linh của các thần thánh ở trong ngươi.

I, King Nebuchadnezzar, saw this dream. Now thou, O Belteshazzar, shall declare its interpretation, forasmuch as all the wise men of my kingdom could never show me its interpretation; but thou art able, for the spirit of the holy God in thee.

19 B ấy giờ Đa-ni-ên, gọi tên là Bên-tơ-xát-sa, bị câm trong giây lâu, và những ý tưởng làm cho người bối rối. Vua lại cất tiếng nói rằng: Hỡi Bên-tơ-xát-sa, đừng cho điềm chiêm bao và sự giải nghĩa làm rối ngươi. Bên-tơ-xát-sa nói rằng: Thưa chúa, nguyền cho điềm chiêm bao đến cho những kẻ ghét chúa và sự giải nghĩa cho kẻ thù nghịch chúa!

¶ Then Daniel, whose name was Belteshazzar, was silent for almost one hour, and his thoughts troubled him. Then the king spoke and said, Belteshazzar, do not let the dream or its interpretation trouble thee. Belteshazzar answered and said, My lord, let the dream be to thine enemies, and its interpretation to those that wish thee evil.

20 C ây mà vua đã thấy, trở nên lớn và mạnh ngọn chấm đến trời, và khắp đất đều xem thấy,

The tree that thou didst see, which grew and made himself strong, whose height reached unto the heaven and the sight thereof to all the earth;

21 l á thì đẹp và trái thì sai, có đủ cho mọi loài ăn, các thú đồng ở dưới bóng nó, các loài chim trời làm ổ trên nhành nó,

whose leaves were fair and his fruit abundant and in him was food for all, under whom the beasts of the field dwelt, and in whose branches the fowls of the heaven dwelt:

22 h ỡi vua, ấy là chính mình vua, vua đã trở nên lớn và mạnh, sự cao cả của vua tăng thêm và thấu đến trời, quyền thế vua đến đầu cùng đất.

it is thou, O king, that grew and made thyself strong; for thy greatness has grown and has reached unto heaven, and thy dominion to the end of the earth.

23 S ong đến điều vua thấy một đấng thánh canh giữ từ trời mà xuống, và nói rằng: Hãy đốn cây và hủy phá đi; song, hãy để lại gốc của rễ nó trong đất, rồi hãy buộc nó bằng một dây xích sắt và đồng ở giữa đám cỏ xanh trong đồng ruộng, cho nó bị nhuần thấm bởi sương móc trên trời; và cho người có phần với các thú đồng, cho đến khi đã trải qua trên người bảy kỳ.

And regarding that which the king saw, one who was a watchman and holy who came down from heaven and said, Hew the tree down and destroy it; yet leave the stump of its roots in the earth, and with a band of iron and of brass let it remain bound in the green grass of the field, and let it be wet with the dew of heaven, and let his portion be with the beasts of the field until seven times pass over him:

24 H ỡi vua, nầy là lời giải, và nầy là mạng định của Đấng Rất Cao, đã đến trên vua, chúa tôi:

this is the interpretation, O king, and this is the decree of the most High, which is come upon my lord the king:

25 N gười ta sẽ đuổi vua ra khỏi giữa loài người, và chỗ ở vua sẽ ở giữa những thú vật trong đồng. Vua sẽ bị buộc phải ăn cỏ như bò, và sẽ được thấm nhuần sương móc trên trời; bảy kỳ sẽ trải qua trên vua, cho đến khi vua nhận biết rằng Đấng Rất Cao cai trị trong nước loài người, và Ngài muốn ban cho ai tùy ý.

that they shall drive thee from among men, and thy dwelling shall be with the beasts of the field, and they shall feed thee with grass of the field as the oxen, and with the dew of heaven shalt thou be bathed, and seven times shall pass over thee, until thou shalt understand that the most High takes rule over the kingdom of men and that he shall give it to whoever he will.

26 C òn như đã truyền rằng chừa lại gốc của rễ cây đó, tức là khi nào vua đã nhận biết các từng trời cầm quyền, thì nước vua chắc sẽ thuộc về vua.

And whereas they commanded to leave the stump of the tree roots in the earth; thy kingdom shall remain sure unto thee, that thou shalt understand that the rule is in the heavens.

27 V ậy nên, hỡi vua, xin hãy nghe lời tôi khuyên vua: hãy lấy sự công bình mà chuộc tội lỗi, hãy thương xót những kẻ nghèo khó để chuộc những điều gian ác mình. Như vậy sự bình an vua còn có thể lâu dài hơn nữa.

Therefore, O king, approve my counsel and redeem thy sins with righteousness and thine iniquities with mercies unto the poor: behold the medicine for thy sin.

28 H ết thảy những sự đó đều đến cho vua Nê-bu-cát-nết-sa.

¶ All this came upon the king Nebuchadnezzar.

29 K hi khỏi mười hai tháng, vua đi dạo trong hoàng cung Ba-by-lôn,

At the end of twelve months as he was walking upon the palace of the kingdom of Babylon,

30 t hì cất tiếng mà nói rằng: Đây chẳng phải là Ba-by-lôn lớn mà ta đã dựng, bởi quyền cao cả ta, để làm đế đô ta, và làm sự vinh hiển oai nghi của ta sao?

the king spoke and said, Is this not the great Babylon that I have built for the house of the kingdom by the might of my power and for the glory of my greatness?

31 L ời chưa ra khỏi miệng vua, thì có tiếng từ trên trời xuống rằng: Hỡi Nê-bu-cát-nết-sa, đã báo cho ngươi biết rằng: Ngôi nước đã lìa khỏi ngươi.

The word was yet in the king’s mouth when there fell a voice from heaven, saying, O King Nebuchadnezzar, to thee it is spoken; The kingdom is departed from thee;

32 N gươi sẽ bị đuổi khỏi giữa loài người, sẽ ở với thú đồng; sẽ bị buộc phải ăn cỏ như bò, rồi bảy kỳ sẽ trải qua trên ngươi, cho đến khi ngươi nhận biết rằng Đấng Rất Cao cai trị trong nước của loài người, và Ngài muốn ban cho ai tùy ý.

and they drive thee from among men, and thy dwelling shall be with the beasts of the field; and they shall feed thee as the oxen, and seven times shall pass over thee until thou know that the most High takes rule in the kingdom of men and gives it to whomever he will.

33 T rong chính giờ đó, lời nói ấy đã ứng nghiệm cho vua Nê-bu-cát-nết-sa, vua bị đuổi khỏi giữa loài người; ăn cỏ như bò; thân thể vua phải thấm nhuần sương móc trên trời, cho đến tóc vua cũng mọc như lông chim ưng, móng vua thì giống như móng loài chim chóc.

The same hour the word was fulfilled upon Nebuchadnezzar: and he was driven from among men and ate grass as the oxen, and his body was bathed with the dew of heaven until his hair grew like eagles’ feathers and his nails like birds’ claws.

34 Đ ến cuối cùng những ngày đó, ta đây, Nê-bu-cát-nết-sa, ngước mắt lên trời, trí khôn đã phục lại cho ta, và ta xưng tạ Đấng Rất Cao. Ta bèn ngợi khen và làm sáng danh Đấng sống đời đời, uy quyền Ngài là uy quyền còn mãi mãi, nước Ngài từ đời nọ đến đời kia.

¶ But at the end of the time I Nebuchadnezzar lifted up my eyes unto heaven, and my understanding was returned unto me, and I blessed the most High, and I praised and glorified him that lives for ever, whose dominion is an everlasting dominion, and his kingdom is through all ages:

35 H ết thảy dân cư trên đất thảy đều cầm như là không có; Ngài làm theo ý mình trong cơ binh trên trời, và ở giữa cư dân trên đất; chẳng ai có thể cản tay Ngài và hỏi rằng: Ngài làm chi vậy?

and all the inhabitants of the earth are counted as nothing; and in the army of heaven and in the inhabitants of the earth, he does according to his will; nor is there anyone who can interfere with his hand and say unto him, What doest thou?

36 T rong lúc đó, trí khôn phục lại cho ta, ta lại được sự vinh hiển của ngôi nước ta, sự oai nghi chói sáng trở lại cho ta; những nghị viên và đại thần ta lại chầu ta. Ta lại được lập lên trên ngôi nước, và sự uy nghi quyền thế ta càng thêm.

In the same time my reason was returned unto me, and I turned to the majesty of my kingdom; my dignity and greatness returned unto me; and my governors and my great ones sought me; and I was restored in my kingdom, and more excellent greatness was added unto me.

37 B ây giờ, ta, Nê-bu-cát-nết-sa, ngợi khen, tôn vinh, và làm cả sáng Vua trên trời; mọi công việc Ngài đều chơn thật, các đường lối Ngài đều công bình; và kẻ nào bước đi kiêu ngạo, Ngài có thể hạ nó xuống.

Now I, Nebuchadnezzar, praise and build up and glorify the King of heaven because all his works are truth, and his ways judgment: and he is able to humble those that walk with arrogance.