1 K o nga whakatakataka a te ngakau na te tangata; engari ko te kupu whakahoki a te arero na Ihowa.
¶ Del hombre son las preparaciones del corazón; mas del SEÑOR la respuesta de la lengua.
2 K o nga ara katoa o te tangata he ma ki ona ake kanohi; ko Ihowa ia ki te pauna i nga wairua.
¶ Todos los caminos del hombre son limpios en su opinión; mas el SEÑOR pesa los espíritus.
3 U taina au mahi ki runga ki a Ihowa, a ka whakapumautia ou whakaaro.
¶ Encomienda al SEÑOR tus obras, y tus pensamientos serán afirmados.
4 H e mea hanga na Ihowa nga mea katoa mo tona tutukitanga, mo tona: ae ra, ko te tangata kino hoki mo te ra o te kino.
¶ Todas las cosas ha hecho el SEÑOR por sí mismo, y aun al impío para el día malo.
5 H e mea whakarihariha na Ihowa te hunga ngakau whakakake katoa; ahakoa pupuri te ringa ki te ringa, e kore ia e kore te whiua.
¶ Abominación es al SEÑOR todo altivo de corazón; el pacto que él haga, no será sin castigo.
6 K o te mahi tohu tangata me te pono hei pure mo te kino; ma te wehi hoki ki a Ihowa ka mawehe atu ai te tangata i te kino.
¶ Por la misericordia y la verdad será purgada la iniquidad; y con el temor del SEÑOR se aparta del mal.
7 K i te pai a Ihowa ki nga ara o te tangata, ka meinga e ia ona hoariri nei ano kia mau te rongo ki a ia.
¶ Cuando los caminos del hombre son agradables al SEÑOR, aun a sus enemigos hacen estar en paz con él.
8 H e pai ake te mea iti i runga i te tika, i nga hua maha ki te kahore he tika.
¶ Mejor es lo poco con justicia, que la muchedumbre de frutos con injusticia.
9 K o te ngakau o te tangata hei whakaaro i tona ara; ko Ihowa ia hei whakatika i tona hikoi.
¶ El corazón del hombre piensa su camino; mas el SEÑOR endereza sus pasos.
10 H e kupu atua kei nga ngutu o te kingi; e kore tona mangai e poka ke ina whakawa.
¶ Sentencia divina está en los labios del rey; en juicio no prevaricará su boca.
11 K o te taimaha tika, ko te pauna tika, na Ihowa; he mahi nana nga kohatu katoa o te putea.
¶ Peso y balanzas de juicio son del SEÑOR; obra suya son todas las pesas de la bolsa.
12 H e mea whakarihariha ki nga kingi te mahi i te kino; na te tika hoki i u ai te torona.
¶ Abominación es a los reyes hacer impiedad; porque con justicia será afirmado el trono.
13 H e mea ahuareka ki nga kingi nga ngutu tika: e aroha ana hoki ratou ki te tangata e korero tika ana.
¶ Los labios justos son el contentamiento de los reyes; y aman al que habla lo recto.
14 K o te riri o te kingi ano he karere mo te mate: engari ka whakamarietia e te tangata whakaaro nui.
¶ La ira del rey es mensajero de muerte; mas el hombre sabio la evitará.
15 H e ora kei te marama o te mata o te kingi: a ko tana manako he rite ki te kapua o to muri ua.
En la luz del rostro del rey está la vida; y su benevolencia es como nube de lluvia tardía.
16 K o te whiwhi ki te whakaaro nui, ano te pai! pai atu i te whiwhi ki te koura; ko te whiwhi hoki ki te matauranga te mea e hiahiatia nuitia atu i te hiriwa.
¶ Mejor es adquirir sabiduría que oro preciado; y adquirir inteligencia vale más que la plata.
17 K o te huanui o te hunga tika he mawehe atu i te kino: ko te tangata e whai whakaaro ana ki tona ara, ka mau tona wairua.
¶ El camino de los rectos es apartarse del mal; el que guarda su camino guarda su alma.
18 H aere ai te whakakake i mua o te whakangaromanga, te wairua whakapehapeha i mua i te hinganga.
¶ Antes del quebrantamiento es la soberbia; y antes de la caída la altivez de espíritu.
19 K o te ngakau whakaiti i waenga i te hunga rawakore, pai atu i te uru ki te tuwahanga taonga a te hunga whakakake.
¶ Mejor es humillar el espíritu con los humildes, que partir despojos con los soberbios.
20 K o te tangata e tahuri ana ki te kupu, ka kite i te pai: a ko te tangata e whakawhirinaki ana ki a Ihowa, ka hari.
¶ El entendido en la palabra, hallará el bien; y bienaventurado el que confía en el SEÑOR.
21 K a kiia te whakaaro nui he matau; ma te reka hoki o nga ngutu ka neke ai te mohio.
¶ El sabio de corazón es llamado entendido; y la dulzura de labios aumentará la doctrina.
22 K o te matauranga te puna o te ora mo te tangata i whiwhi ki tera; ko te ako ia mo te hunga wairangi ko to ratou wairangi ano.
¶ Manantial de vida es el entendimiento al que lo posee; mas la erudición de los locos es locura.
23 M a te ngakau o te tangata whakaaro nui e tohutohu tona mangai, e apiti hoki he kupu mohio ki ona ngutu.
¶ El corazón del sabio hace prudente su boca; y con sus labios aumenta la doctrina.
24 K o nga kupu matareka ano kei te honikoma, he reka ki te wairua, he rongoa ki nga wheua.
¶ Panal de miel son los dichos suaves; suavidad al alma y medicina a los huesos.
25 T era he ara e tika ana ki te titiro a te tangata; ko tona mutunga ia ko nga ara ki te mate.
¶ Hay camino que es derecho al parecer del hombre, mas su salida son caminos de muerte.
26 K o te hiahia o te tangata e mahi ana, e mahi ana mona; no te mea e akiakina ana ia e tona mangai.
¶ El alma del que trabaja, trabaja para sí; porque su boca le constriñe.
27 E whakatakoto ana te tangata tikangakore i te kino, a kei ona ngutu ano he ahi e ka ana.
¶ El hombre de Belial cava en busca del mal; y en sus labios hay como llama de fuego.
28 K o ta te tangata whanoke he titaritari i te raruraru; ko ta te tangata kawekawe korero he wehewehe i nga hoa tupu.
El hombre perverso levanta contienda; y el chismoso aparta los príncipes.
29 W hakawai ai te tangata nanakia i tona hoa, kawe ai i a ia ki te huarahi kahore i pai.
¶ El hombre malo lisonjea a su prójimo, y le hace andar por el camino no bueno;
30 K o te tangata e whakamoe ana i ona kanohi, e mea ana kia whakaaroa ai e ia nga mea whanoke; ko te tangata e kokopi ana i ona ngutu e whakatutuki ana i te kino.
cierra sus ojos para pensar perversidades; mueve sus labios, efectúa el mal.
31 H e karauna kororia te mahunga hina, e ka kitea i runga i te ara o te tika.
¶ Corona de honra es la vejez, si se hallara en el camino de justicia.
32 E ngari rawa te tangata manawanui i te tangata kaha, te tangata e pehia ana e ia tona wairua i te tangata i horo ai te pa.
¶ Mejor es el que tarde se aíra que el fuerte; y el que se enseñorea de su espíritu, que el que toma una ciudad.
33 E maka ana te rota ki roto ki te kokorutanga o te kakahu; kei a Ihowa ia te tikanga katoa.
¶ La suerte se echa en el regazo; mas del SEÑOR es el juicio de ella.