1 K o nga whakatakataka a te ngakau na te tangata; engari ko te kupu whakahoki a te arero na Ihowa.
Del hombre son las disposiciones del corazón; Mas de Jehová es la respuesta de la lengua.
2 K o nga ara katoa o te tangata he ma ki ona ake kanohi; ko Ihowa ia ki te pauna i nga wairua.
Todos los caminos del hombre son limpios en su propia opinión; Pero Jehová pesa los espíritus.
3 U taina au mahi ki runga ki a Ihowa, a ka whakapumautia ou whakaaro.
Encomienda a Jehová tus obras, Y tus pensamientos serán afirmados.
4 H e mea hanga na Ihowa nga mea katoa mo tona tutukitanga, mo tona: ae ra, ko te tangata kino hoki mo te ra o te kino.
Todas las cosas ha hecho Jehová para sí mismo, Y aun al impío para el día malo.
5 H e mea whakarihariha na Ihowa te hunga ngakau whakakake katoa; ahakoa pupuri te ringa ki te ringa, e kore ia e kore te whiua.
Abominación es a Jehová todo altivo de corazón; Ciertamente no quedará impune.
6 K o te mahi tohu tangata me te pono hei pure mo te kino; ma te wehi hoki ki a Ihowa ka mawehe atu ai te tangata i te kino.
Con misericordia y verdad se corrige el pecado, Y con el temor de Jehová los hombres se apartan del mal.
7 K i te pai a Ihowa ki nga ara o te tangata, ka meinga e ia ona hoariri nei ano kia mau te rongo ki a ia.
Cuando los caminos del hombre son agradables a Jehová, Aun a sus enemigos hace estar en paz con él.
8 H e pai ake te mea iti i runga i te tika, i nga hua maha ki te kahore he tika.
Mejor es lo poco con justicia Que la muchedumbre de frutos sin derecho.
9 K o te ngakau o te tangata hei whakaaro i tona ara; ko Ihowa ia hei whakatika i tona hikoi.
El corazón del hombre piensa su camino; Mas Jehová endereza sus pasos.
10 H e kupu atua kei nga ngutu o te kingi; e kore tona mangai e poka ke ina whakawa.
Oráculo hay en los labios del rey; En juicio no prevaricará su boca.
11 K o te taimaha tika, ko te pauna tika, na Ihowa; he mahi nana nga kohatu katoa o te putea.
Peso y balanzas justas son de Jehová; Obra suya son todas las pesas de la bolsa.
12 H e mea whakarihariha ki nga kingi te mahi i te kino; na te tika hoki i u ai te torona.
Abominación es a los reyes hacer impiedad, Porque con justicia será afirmado el trono.
13 H e mea ahuareka ki nga kingi nga ngutu tika: e aroha ana hoki ratou ki te tangata e korero tika ana.
Los labios justos son el contentamiento de los reyes, Y éstos aman al que habla lo recto.
14 K o te riri o te kingi ano he karere mo te mate: engari ka whakamarietia e te tangata whakaaro nui.
La ira del rey es mensajero de muerte; Mas el hombre sabio la evitará.
15 H e ora kei te marama o te mata o te kingi: a ko tana manako he rite ki te kapua o to muri ua.
En la alegría del rostro del rey está la vida, Y su benevolencia es como nube de lluvia tardía.
16 K o te whiwhi ki te whakaaro nui, ano te pai! pai atu i te whiwhi ki te koura; ko te whiwhi hoki ki te matauranga te mea e hiahiatia nuitia atu i te hiriwa.
Mejor es adquirir sabiduría que oro preciado; Y adquirir inteligencia vale más que la plata.
17 K o te huanui o te hunga tika he mawehe atu i te kino: ko te tangata e whai whakaaro ana ki tona ara, ka mau tona wairua.
El camino de los rectos se aparta del mal; Su vida guarda el que guarda su camino.
18 H aere ai te whakakake i mua o te whakangaromanga, te wairua whakapehapeha i mua i te hinganga.
Antes del quebrantamiento es la soberbia, Y antes de la caída la altivez de espíritu.
19 K o te ngakau whakaiti i waenga i te hunga rawakore, pai atu i te uru ki te tuwahanga taonga a te hunga whakakake.
Mejor es humillar el espíritu con los humildes Que repartir despojos con los soberbios.
20 K o te tangata e tahuri ana ki te kupu, ka kite i te pai: a ko te tangata e whakawhirinaki ana ki a Ihowa, ka hari.
El entendido en la palabra hallará el bien, Y el que confía en Jehová es bienaventurado.
21 K a kiia te whakaaro nui he matau; ma te reka hoki o nga ngutu ka neke ai te mohio.
El sabio de corazón es llamado prudente, Y la dulzura de labios aumenta el saber.
22 K o te matauranga te puna o te ora mo te tangata i whiwhi ki tera; ko te ako ia mo te hunga wairangi ko to ratou wairangi ano.
Manantial de vida es el entendimiento al que lo posee; Mas la erudición de los necios es necedad.
23 M a te ngakau o te tangata whakaaro nui e tohutohu tona mangai, e apiti hoki he kupu mohio ki ona ngutu.
El corazón del sabio hace prudente su boca, Y añade gracia a sus labios.
24 K o nga kupu matareka ano kei te honikoma, he reka ki te wairua, he rongoa ki nga wheua.
Panal de miel son los dichos suaves; Suavidad al alma y medicina para los huesos.
25 T era he ara e tika ana ki te titiro a te tangata; ko tona mutunga ia ko nga ara ki te mate.
Hay camino que parece derecho al hombre, Pero su fin es camino de muerte.
26 K o te hiahia o te tangata e mahi ana, e mahi ana mona; no te mea e akiakina ana ia e tona mangai.
El alma del que trabaja, trabaja para sí, Porque su boca le estimula.
27 E whakatakoto ana te tangata tikangakore i te kino, a kei ona ngutu ano he ahi e ka ana.
El hombre perverso cava en busca del mal, Y en sus labios hay como llama de fuego.
28 K o ta te tangata whanoke he titaritari i te raruraru; ko ta te tangata kawekawe korero he wehewehe i nga hoa tupu.
El hombre perverso levanta contienda, Y el chismoso aparta a los mejores amigos.
29 W hakawai ai te tangata nanakia i tona hoa, kawe ai i a ia ki te huarahi kahore i pai.
El hombre malo lisonjea a su prójimo, Y le hace andar por camino no bueno.
30 K o te tangata e whakamoe ana i ona kanohi, e mea ana kia whakaaroa ai e ia nga mea whanoke; ko te tangata e kokopi ana i ona ngutu e whakatutuki ana i te kino.
Cierra sus ojos para pensar perversidades; Mueve sus labios, efectúa el mal.
31 H e karauna kororia te mahunga hina, e ka kitea i runga i te ara o te tika.
Corona de honra es la vejez Que se halla en el camino de justicia.
32 E ngari rawa te tangata manawanui i te tangata kaha, te tangata e pehia ana e ia tona wairua i te tangata i horo ai te pa.
Mejor es el que tarda en airarse que el fuerte; Y el que se enseñorea de su espíritu, que el que toma una ciudad.
33 E maka ana te rota ki roto ki te kokorutanga o te kakahu; kei a Ihowa ia te tikanga katoa.
La suerte se echa en el regazo; Mas de Jehová es la decisión de ella.