1 A nd seeing the multitudes, He went up on a mountain, and when He was seated His disciples came to Him.
Markuu dadkii badnaa arkay ayuu buur fuulay, markaasuu fadhiistay oo xertiisa ayaa u timid.
2 T hen He opened His mouth and taught them, saying:
Kolkaasuu afkiisa kala qaaday oo wax baray, isagoo leh. Kuwa Barakaysan
3 “ Blessed are the poor in spirit, For theirs is the kingdom of heaven.
Waxaa barakaysan kuwa xagga ruuxa ka masaakiin ah, waayo, boqortooyada jannada iyagaa leh.
4 B lessed are those who mourn, For they shall be comforted.
Waxaa barakaysan kuwa baroorta, waayo, waa la qalbiqabowjin doonaa.
5 B lessed are the meek, For they shall inherit the earth.
Waxaa barakaysan kuwa camal qabow, waayo, dhulkay dhaxli doonaan.
6 B lessed are those who hunger and thirst for righteousness, For they shall be filled.
Waxaa barakaysan kuwa xaqnimada u gaajaysan oo u harraadsan, waayo, way dhergi doonaan.
7 B lessed are the merciful, For they shall obtain mercy.
Waxaa barakaysan kuwa naxariista leh, waayo, waa loo naxariisan doonaa.
8 B lessed are the pure in heart, For they shall see God.
Waxaa barakaysan kuwa qalbiga ka daahirsan, waayo, Ilaah bay arki doonaan.
9 B lessed are the peacemakers, For they shall be called sons of God.
Waxaa barakaysan kuwa nabadda ka shaqeeyaa, waayo, waxaa loogu yeedhi doonaa wiilashii Ilaah.
10 B lessed are those who are persecuted for righteousness’ sake, For theirs is the kingdom of heaven.
Waxaa barakaysan kuwa xaqnimada aawadeed loo silciyo, waayo, boqortooyada jannada iyagaa leh.
11 “ Blessed are you when they revile and persecute you, and say all kinds of evil against you falsely for My sake.
Waad barakaysan tihiin goortii laydin caayo, oo laydin silciyo, oo wax walba oo xun oo been ah laydinka sheego aawaday.
12 R ejoice and be exceedingly glad, for great is your reward in heaven, for so they persecuted the prophets who were before you. Believers Are Salt and Light
Farxa oo reyreeya, waayo, jannada abaalgudkiinnu waa ku weyn yahay, waayo, sidaasay u silcin jireen nebiyadii idinka horreeyey. Wixii Laga Bartay Cusbo Iyo Laambad
13 “ You are the salt of the earth; but if the salt loses its flavor, how shall it be seasoned? It is then good for nothing but to be thrown out and trampled underfoot by men.
Idinku waxaad tihiin cusbadii dhulka, laakiin haddii cusbadu dhadhan beesho, maxaa lagu cusbaynayaa? Dabadeed waxba tari mayso in dibadda loo tuuro oo dadku ku tunto maahee.
14 “ You are the light of the world. A city that is set on a hill cannot be hidden.
Idinku waxaad tihiin iftiinkii dunida. Magaalo buur ku taallu ma qarsoomi karto.
15 N or do they light a lamp and put it under a basket, but on a lampstand, and it gives light to all who are in the house.
Ilays looma shido in la hoos geliyo weel, laakiin waxaa la saaraa meeshii ilayska, oo wuu u iftiimaa kuwa guriga ku jira oo dhan.
16 L et your light so shine before men, that they may see your good works and glorify your Father in heaven. Christ Fulfills the Law
Sidaas oo kale iftiinkiinnu dadka hortiisa ha iftiimo, si ay shuqulladiinna wanaagsan u arkaan, oo ay Aabbihiinna jannada ku jira u ammaanaan. Sharcigii Hore Iyo Sharciga Ciise
17 “ Do not think that I came to destroy the Law or the Prophets. I did not come to destroy but to fulfill.
Ha u malaynina inaan u imid inaan sharciga ama qorniintii nebiyada baabbi'iyo; uma aan iman inaan baabbi'iyo, laakiin waxaan u imid inaan wada oofiyo
18 F or assuredly, I say to you, till heaven and earth pass away, one jot or one tittle will by no means pass from the law till all is fulfilled.
Runtii waxaan idinku leeyahay, Intaan cirka iyo dhulku idlaan, xaraf ama dhibic keliya ka idlaan mayso sharciga ilaa ay wada noqdaan.
19 W hoever therefore breaks one of the least of these commandments, and teaches men so, shall be called least in the kingdom of heaven; but whoever does and teaches them, he shall be called great in the kingdom of heaven.
Sidaa darteed kii jebiya qaynuunnadan kuwa ugu yar midkood, oo sidaas dadka u bara, waxaa loogu yeedhi doonaa kan uga yar boqortooyadii jannada, laakiin kii yeela oo bara, waxaa loogu yeedhi doonaa kan weyn boqortooyadii jannada.
20 F or I say to you, that unless your righteousness exceeds the righteousness of the scribes and Pharisees, you will by no means enter the kingdom of heaven. Murder Begins in the Heart
Waayo, waxaan idinku leeyahay, Xaqnimadiinnu haddaanay ka badnaan tan culimmada iyo Farrisiinta, geliba maysaan boqortooyadii jannada. Cadhada Iyo Dhiigqabidda
21 “ You have heard that it was said to those of old, ‘You shall not murder, and whoever murders will be in danger of the judgment.’
Waad maqasheen in kuwii hore lagu yidhi, Waa inaanad dhiig qabin; kii dhiig qabaa wuxuu galabsadaa xukunka.
22 B ut I say to you that whoever is angry with his brother without a cause shall be in danger of the judgment. And whoever says to his brother, ‘Raca!’ shall be in danger of the council. But whoever says, ‘You fool!’ shall be in danger of hell fire.
Laakiin waxaan idinku leeyahay, Mid walba oo walaalkiis u cadhoodaa wuxuu galabsadaa xukunka, oo kii walaalkiis ku yidhaahda, Nacas yahow, wuxuu galabsadaa in shirka la geeyo, oo kii yidhaahda, Doqon yahow, wuxuu galabsadaa jahannamada dabka ah.
23 T herefore if you bring your gift to the altar, and there remember that your brother has something against you,
Haddaba haddaad hadiyaddaada meesha allabariga keento, oo meeshaas aad ku xusuusatid in walaalkaa wax kuu haysto,
24 l eave your gift there before the altar, and go your way. First be reconciled to your brother, and then come and offer your gift.
hadiyaddaada ku dhaaf meeshii allabariga horteeda, tag, oo horta walaalkaa la soo heshii, dabadeed kaalay oo hadiyaddaada bixi.
25 A gree with your adversary quickly, while you are on the way with him, lest your adversary deliver you to the judge, the judge hand you over to the officer, and you be thrown into prison.
Dhaqso cadowgaaga ula heshii intaad jidka kula socoto, si aan cadowgu xaakinka kuugu dhiibin, xaakinkuna askariga kuugu dhiibin, oo xabsi lagugu tuurin.
26 A ssuredly, I say to you, you will by no means get out of there till you have paid the last penny. Adultery in the Heart
Runtii waxaan kugu leeyahay, Halkaas ka soo bixi maysid ilaa aad siisid beesadda ugu dambaysa. Daahirla'aanta
27 “ You have heard that it was said to those of old, ‘You shall not commit adultery.’
Waad maqasheen in la yidhi, Waa inaanad sinaysan.
28 B ut I say to you that whoever looks at a woman to lust for her has already committed adultery with her in his heart.
Laakiin waxaan idinku leeyahay, Nin walba oo qof dumar ah damac u eegaa, durba qalbigiisuu kaga sinaystay.
29 I f your right eye causes you to sin, pluck it out and cast it from you; for it is more profitable for you that one of your members perish, than for your whole body to be cast into hell.
Haddii ishaada midig ku xumayso, iska bixi oo iska tuur, waayo, waxaa kuu wanaagsan in xubnahaaga mid kaa lunto intii jidhkaaga oo dhan jahannamada lagu tuuri lahaa.
30 A nd if your right hand causes you to sin, cut it off and cast it from you; for it is more profitable for you that one of your members perish, than for your whole body to be cast into hell. Marriage Is Sacred and Binding
Gacantaada midig hadday ku xumayso, iska jar oo iska tuur, waayo, waxaa kuu wanaagsan in xubnahaaga mid kaa lunto intii jidhkaaga oo dhan jahannamada geli lahaa.
31 “ Furthermore it has been said, ‘Whoever divorces his wife, let him give her a certificate of divorce.’
Waxaana la yidhi, Ku alla kii naagtiisa furaa, warqaddii furniinka ha siiyo.
32 B ut I say to you that whoever divorces his wife for any reason except sexual immorality causes her to commit adultery; and whoever marries a woman who is divorced commits adultery. Jesus Forbids Oaths
Laakiin waxaan idinku leeyahay, Mid walba oo naagtiisa furaa sababta sinada aawadeed maahee, wuxuu ka dhigayaa inay sinaysato, oo kii guursadaa tii la furayna waa sinaystaa. Dhaaraha Iyo Runsheegidda
33 “ Again you have heard that it was said to those of old, ‘You shall not swear falsely, but shall perform your oaths to the Lord.’
Weliba waad maqasheen in kuwii hore lagu yidhi, Waa inaanad nidarradaada jebin, laakiin waa inaad Rabbiga u yeeshaa nidarradaada.
34 B ut I say to you, do not swear at all: neither by heaven, for it is God’s throne;
Laakiin waxaan idinku leeyahay, Ha dhaaraninaba; jannada ha ku dhaaranina, waayo, waa carshigii Ilaah.
35 n or by the earth, for it is His footstool; nor by Jerusalem, for it is the city of the great King.
Dhulkana ha ku dhaaranina, waayo, waa meeshuu cagihiisa dhigo; Yeruusaalemna ha ku dhaaranina, waayo, waa magaaladii Boqorkii weynaa.
36 N or shall you swear by your head, because you cannot make one hair white or black.
Madaxaagana ha ku dhaaran, waayo, tin keliya kama dhigi kartid caddaan ama madow.
37 B ut let your ‘Yes’ be ‘Yes,’ and your ‘No,’ ‘No.’ For whatever is more than these is from the evil one. Go the Second Mile
Laakiin hadalkiinnu ha ahaado, Haah, haah, maya, maya; wixii intaas ka badan sharkuu ka yimaadaa. Aargudashada
38 “ You have heard that it was said, ‘An eye for an eye and a tooth for a tooth.’
Waad maqasheen in la yidhi, Il il ha loo rido, iligna ilig ha loo rido.
39 B ut I tell you not to resist an evil person. But whoever slaps you on your right cheek, turn the other to him also.
Laakiin waxaan idinku leeyahay, Sharka ha hor istaagina, laakiin ku alla kii dhabanka midig kaa dharbaaxa, kan kalena u jeedi,
40 I f anyone wants to sue you and take away your tunic, let him have your cloak also.
oo kii doonaya inuu ku ashtakeeyo oo khamiiskaaga kaa qaato, maradaadana u daa,
41 A nd whoever compels you to go one mile, go with him two.
oo ku alla kii kugu qasba inaad mayl la socotid, laba la soco.
42 G ive to him who asks you, and from him who wants to borrow from you do not turn away. Love Your Enemies
Kii wax kaa barya, sii, oo kii doonaya inuu wax kaa amaahdo ha ka sii jeesan. Jacaylka Iyo Dabeecadda Daahirka Ah
43 “ You have heard that it was said, ‘You shall love your neighbor and hate your enemy.’
Waad maqasheen in la yidhi, Waa inaad deriskaaga jeclaatid oo cadowgaaga necbaatid,
44 B ut I say to you, love your enemies, bless those who curse you, do good to those who hate you, and pray for those who spitefully use you and persecute you,
laakiin waxaan idinku leeyahay, Cadowyadiinna jeclaada, u duceeya kuwa idin habaara, wax wanaagsan u sameeya kuwa idin neceb, oo Ilaah u barya kuwa idin caaya oo idin silciya,
45 t hat you may be sons of your Father in heaven; for He makes His sun rise on the evil and on the good, and sends rain on the just and on the unjust.
si aad u ahaataan wiilashii Aabbihiinna jannada ku jira, waayo, qorraxdiisa wuxuu u soo bixiya kuwa xun iyo kuwa wanaagsan, roobna wuu u di'iyaa kuwa xaqa ah iyo kuwa aan xaqa ahaynba.
46 F or if you love those who love you, what reward have you? Do not even the tax collectors do the same?
Waayo, haddaad jeceshihiin kuwa idin jecel, abaalkee baad leedihiin? Cashuurqaadayaashu miyaanay sidaas oo kale samayn?
47 A nd if you greet your brethren only, what do you do more than others? Do not even the tax collectors do so?
Haddaad salaantaan walaalihiin oo keliya, maxaa dheeraad ah oo aad samaysaan? Dadka kale miyaanay sidaas oo kale samayn?
48 T herefore you shall be perfect, just as your Father in heaven is perfect.
Saas aawadeed u samaada sida Aabbihiinna jannadu u san yahay.