1 B ấy giờ, có mấy người Pha-ri-si và mấy thầy thông giáo từ thành Giê-ru-sa-lem đến gần Đức Chúa Jêsus, mà thưa rằng:

Then the scribes and Pharisees from Jerusalem come up to Jesus, saying,

2 S ao môn đồ thầy phạm lời truyền khẩu của người xưa? Vì họ không rửa tay trước khi ăn.

Why do thy disciples transgress what has been delivered by the ancients? for they do not wash their hands when they eat bread.

3 N gài đáp rằng: Còn các ngươi sao cũng vì cớ lời truyền khẩu mình mà phạm điều răn của Đức Chúa Trời?

But he answering said to them, Why do ye also transgress the commandment of God on account of your traditional teaching?

4 V ì Đức Chúa Trời đã truyền điều răn nầy: Phải hiếu kính cha mẹ ngươi; lại, điều nầy: Ai mắng nhiếc cha mẹ thì phải chết.

For God commanded saying, Honour father and mother; and, He that speaks ill of father or mother, let him die the death.

5 N hưng các ngươi lại nói rằng: Ai nói cùng cha mẹ rằng: Những điều mà tôi có thể giúp cha mẹ, đã dâng cho Đức Chúa Trời rồi, thì người ấy không cần phải hiếu kính cha mẹ.

But ye say, Whosoever shall say to his father or mother, It is a gift, whatsoever by which from me thou wouldest be profited:

6 N hư vậy, các ngươi đã vì lời truyền khẩu mình mà bỏ lời Đức Chúa Trời.

and he shall in no wise honour his father or his mother; and ye have made void the commandment of God on account of your traditional teaching.

7 H ỡi kẻ giả hình! Ê-sai đã nói tiên tri về các ngươi phải lắm, mà rằng:

Hypocrites! well has Esaias prophesied about you, saying,

8 D ân nầy lấy môi miếng thờ kính ta; Nhưng lòng chúng nó xa ta lắm.

This people honour me with the lips, but their heart is far away from me;

9 S ự chúng nó thờ lạy ta là vô ích, Vì chúng nó dạy theo những điều răn mà chỉ bởi người ta đặt ra.

but in vain do they worship me, teaching teachings commandments of men.

10 Đ oạn, Ngài gọi đoàn dân đến, mà phán rằng: Hãy nghe, và hiểu.

And having called to the crowd, he said to them, Hear and understand:

11 C hẳng phải điều chi vào miệng làm dơ dáy người; nhưng điều chi ở miệng ra, ấy mới là điều làm dơ dáy người vậy!

Not what enters into the mouth defiles the man; but what goes forth out of the mouth, this defiles the man.

12 M ôn đồ bèn lại gần, mà thưa rằng: Thầy có hay rằng người Pha-ri-si nghe lời thầy nói mà phiền giận chăng?

Then his disciples, coming up, said to him, Dost thou know that the Pharisees, having heard this word, have been offended?

13 N gài đáp rằng: Cây nào mà Cha ta trên trời không trồng, thì phải nhổ đi.

But he answering said, Every plant which my heavenly Father has not planted shall be rooted up.

14 H ãy để vậy: đó là những kẻ mù làm người dẫn đưa; nếu kẻ mù dẫn đưa kẻ mù, thì cả hai sẽ cùng té xuống hố.

Leave them alone; they are blind leaders of blind: but if blind lead blind, both will fall into a ditch.

15 P hi -e-rơ bèn cất tiếng thưa rằng: Xin thầy cắt nghĩa lời ví dụ ấy cho chúng tôi.

And Peter answering said to him, Expound to us this parable.

16 Đ ức Chúa Jêsus hỏi rằng: Các ngươi cũng còn chưa hiểu biết sao?

But he said, Are ye also still without intelligence?

17 C ác ngươi chưa hiểu vật gì vào miệng thì đi thẳng xuống bụng, rồi phải bỏ ra nơi kín sao?

Do ye not yet apprehend, that everything that enters into the mouth finds its way into the belly, and is cast forth into the draught?

18 S ong những điều bởi miệng mà ra là từ trong lòng, thì những điều đó làm dơ dáy người.

but the things which go forth out of the mouth come out of the heart, and those defile man.

19 V ì từ nơi lòng mà ra những ác tưởng, những tội giết người, tà dâm, dâm dục, trộm cướp, làm chứng dối, và lộng ngôn.

For out of the heart come forth evil thoughts, murders, adulteries, fornications, thefts, false witnessings, blasphemies;

20 A áy đó là những điều làm dơ dáy người; song sự ăn mà không rửa tay chẳng làm dơ dáy người đâu.

these are the things which defile man; but the eating with unwashen hands does not defile man.

21 Đ ức Chúa Jêsus đi từ đó, vào bờ cõi thành Ty-rơ và thành Si-đôn.

And Jesus, going forth from thence, went away into the parts of Tyre and Sidon;

22 X ảy có một người đờn bà xứ Ca-na-an, từ xứ ấy đến, mà kêu lên rằng: Lạy Chúa, là con cháu vua Đa-vít, xin thương xót tôi cùng! Con gái tôi mắc quỉ ám, khốn cực lắm.

and lo, a Canaanitish woman, coming out from those borders, cried saying, Have pity on me, Lord, Son of David; my daughter is miserably possessed by a demon.

23 N hưng Ngài chẳng đáp một lời. Môn đồ bèn đến gần, cố nài xin rằng: Xin thầy truyền cho đờn bà ấy về, vì người kêu van ở đằng sau chúng ta.

But he did not answer her a word. And his disciples came to and asked him, saying, Dismiss her, for she cries after us.

24 N gài đáp rằng: Ta chịu sai đến đây, chỉ vì các con chiên lạc mất của nhà Y-sơ-ra-ên đó thôi.

But he answering said, I have not been sent save to the lost sheep of Israel's house.

25 S ong người đờn bà lại gần, lạy Ngài mà thưa rằng: Lạy Chúa, xin Chúa giúp tôi cùng!

But she came and did him homage, saying, Lord, help me.

26 N gài đáp rằng: Không nên lấy bánh của con cái mà quăng cho chó con ăn.

But he answering said, It is not well to take the bread of the children and cast it to the dogs.

27 N gười đờn bà lại thưa rằng: Lạy Chúa, thật như vậy, song mấy con chó con ăn những miếng bánh vụn trên bàn chủ nó rớt xuống.

But she said, Yea, Lord; for even the dogs eat of the crumbs which fall from the table of their masters.

28 N gài bèn phán rằng: Hỡi đờn bà kia, ngươi có đức tin lớn; việc phải xảy ra theo ý ngươi muốn! Cũng một giờ đó, con gái người liền được lành.

Then Jesus answering said to her, O woman, thy faith great. Be it to thee as thou desirest. And her daughter was healed from that hour.

29 Đ ức Chúa Jêsus từ đó đi đến gần biển Ga-li-lê; rồi lên trên núi mà ngồi.

And Jesus, going away from thence, came towards the sea of Galilee, and he went up into the mountain and sat down there;

30 B ấy giờ có đoàn dân rất đông đến gần Ngài, đem theo những kẻ què, đui, câm, tàn tật và nhiều kẻ đau khác, để dưới chơn Đức Chúa Jêsus, thì Ngài chữa cho họ được lành.

and great crowds came to him, having with them lame, blind, dumb, crippled, and many others, and they cast them at his feet, and he healed them:

31 V ậy, chúng thấy kẻ câm được nói, kẻ tàn tật được khỏi, kẻ què được đi, kẻ đui được sáng, thì lấy làm lạ lắm, đều ngợi khen Đức Chúa Trời của dân Y-sơ-ra-ên.

so that the crowds wondered, seeing dumb speaking, crippled sound, lame walking, and blind seeing; and they glorified the God of Israel.

32 K hi đó, Đức Chúa Jêsus gọi môn đồ đến mà phán rằng: Ta thương xót đoàn dân nầy; vì đã ba ngày ở cùng ta, bây giờ không có chi ăn hết. Ta không muốn để họ nhịn đói mà về, e phải mệt lủi dọc đường chăng.

But Jesus, having called his disciples to, said, I have compassion on the crowd, because they have stayed with me already three days and they have not anything they can eat, and I would not send them away fasting lest they should faint on the way.

33 M ôn đồ thưa rằng: Ở nơi đồng vắng nầy, ta há dễ kiếm đâu đủ bánh, đặng cho dân đông dường ấy ăn no nê sao?

And his disciples say to him, Whence should we have so many loaves in wilderness as to satisfy so great a crowd?

34 N gài phán hỏi môn đồ rằng: Các ngươi có mấy cái bánh? Môn đồ thưa rằng: Có bảy cái bánh, cùng vài con cá.

And Jesus says to them, How many loaves have ye? But they said, Seven, and a few small fishes.

35 N gài bèn biểu dân chúng ngồi xuống đất.

And he commanded the crowds to lie down on the ground;

36 Đ oạn Ngài lấy bảy cái bánh và cá; tạ ơn rồi, bẻ bánh ra đưa cho môn đồ, môn đồ phân phát cho dân chúng.

and having taken the seven loaves and the fishes, having given thanks, he broke and gave to his disciples, and the disciples to the crowd.

37 A i nấy ăn no cả, còn bánh thừa lượm được bảy giỏ đầy.

And all ate and were filled; and they took up what was over and above of the fragments seven baskets full;

38 S ố người ăn là bốn ngàn, không kể đờn bà con trẻ.

but they that ate were four thousand men, besides women and children.

39 B ấy giờ Ngài cho đoàn dân về, rồi xuống thuyền mà qua bờ cõi xứ Ma-ga-đan.

And, having dismissed the crowds, he went on board ship and came to the borders of Magadan.